« Майя-1 »

« Форс-Минор »

Бўлим 08


...Қор қуруқ ва қаттиқ эди, қаҳри қаттиқ шамоллар уни шу қадар ясси қилган, яъни оёқни қийинчилик билан қўйиш мумкин эди, мушук тишлари яхши маҳкамланиши учун қўйиш қийин эди. Ёғоч кесувчи тумшуғи ғичирлаб унга тиқилди ва оҳиста тойиб чиқди. Эльбруснинг ғарбий чўққиси оч кўк осмон фонидаги дўстона кўзни қамаштирувчи оқ тепаликка ўхшарди. Унинг ортида булутлар турарди, ва бу тинч манзара у ерда бўрон ҳукмронлигини билдирарди. Чўққи у қадар узоқ эмасдай туюларди, ўша вақтда бизни ундан ўзини тўхтамасдан енгиш, чарчадан, уйқусизликдан, аччиқ ҳаво ва шафқатсиз тоғларнинг баҳайбатлигидан келувчи бош оғриғили ярим километр ажратарди. 

Атрофида туманнинг кўзни қамаштирувчи хиралиги бор эди. Қор ёғди, лекин аввалгидек совуқ эмасди. Кун тушди, лекин олдинга юриш мумкин эмасдай туюларди ва ҳеч нарса қилиб бўлмасди ва мутлақо ҳеч нарса қилиб бўлмасди, юк халталар билан юқорига кўтарилувчи чиқиш қилиб биз 200 метр пастга тушдик ва палатка қўйдик.  (бундай меҳнат билан юқорига чиқш, энди эса тушиш!!! Бу шунчаки ваҳшийлик!). шундай бўлсада, биз энг қийин жойларда ўрилган ипларни оқшом қолдирдик, чунки эртага муз девор бўйлаб кўтарилиш 3 ва 4 соатни олади, бугун каби вақт кетади, ярим соат, бир соат.  Биз ётоқда ағнадик ва ҳар биримиз ўзимизнинг ўйимиз биланг овора эди. Олег энди темиратки юқтириб олди, кеча у қуёшда тобланиш мази билан лабларини чала мойлаган эди, бугунги аёз қуёш билан бошланганларни якунлади, лаблар шишди,барчасини ҳисобга олганда бу анча дардчил эди. Уйқусизлик келар, гоҳ кетар эди, мутлақо руҳсизлик, ҳавода осилган каби туюларди. Палаткада анча тез иссиқ бўлди ва мен ўзимни қандай ҳис қилаётганимни аниқ тушунмасдим, ва бу агарад мен ўзимни аниқ ёмон ҳис этгандан кўра чарчатадиган бўлди. Фақат кўзни юмиш керак эди, ва ўтган кунлар тимсоллари қандай кўринишини сезиш учун... қадам ба қадам юқорига Эльбруснинг қорли далаларигача, биз боғлама билан кетяпмиз, мен ўртада.. ўн қадам, дам олиш, яна ўн қадам дам олиш... ўн қадамда ҳаёт парча парчага бўлинган... оёқларда “Асоло” резина ботинкаларнинг оғирлиги, юз қадам катта дам олиш, мен шунчаки юк халтадаги қорга ён томонга йиқиламан ва унда ётаман, кенг очилган оғизда кислороддан маҳрум ҳаво олиб, юрак уради, мен кўзларимни юмаман, барча танамни бўшатаман ва дам олишнинг ҳар лаҳзасини тутаман... ҳа бу нимаси – дам олиб ҳам бўлмайди, мудраб ҳам бўлмайди, фақат кўзни юмиш кифоя ва яна барчаси оғирлигини солади, яна мен юқорига кетаман, ва энг даҳшатлиси бу васвасадан чинликдан кам бўлмаган тарзда чарчаймар! Чўчиб кетаман, чарчашдан қочишга уринаман, ва бошқа ёқимли нарса борасида ўйлашга интиламан... кўзлар юмилади... мен яна баландликка чиқаман... болалар ниманидир муҳокама қилмоқда, тоғни моноклда кўрмоқда... ёриқларнинг даҳшатли ҳудуди, ўз қаърига мени сал бўлмаса олиб кетувчи ҳудуд, оёқ остида тўсатдан бўшлиқ пайдо бўлди, қор ёрилиб кетди, мен мувозанатни йўқотдим ва ўнгга йиқилдим, лекин ёриққа тушмадим, арқонни ушлаб бошим пастга қараган ҳолда қорга тутитиб қолдим, қўллар нимагадир қор билан тўлган елка ортига ўтиб қолди, юк халтани ташлаб бўлмайди, осилиб қаттиқ куламан, тушунаман, болалар мени ҳозир олиб чиқади мутлақо қўрқинчи бўлмаган, мана энди даҳшатли... осмон тўқ кўк рангда... барчаси кўз олдида айланади, яна бу тимсолларни ўзимдан йироқлаштиришни истайман ва қўлимдан келмайди, бу янада ҳолдан тойдиради, бу лаънати тоғ касаллиги.. қандайдир ибора парчалари бошимдан елимдек ёпишиб кетмайди ва тинчлик йўқ.

- Сен нимадир билан машғул бўлишинг керак, кимнингдир овози қатъий хаёлий саробдан чиқади-а... бу Андрей мени турткиляпти.– Тезда кўтарилишнинг энг яхши йўли, ўзига машғулот топишдир. Мисол учун, палатка атрофида шамолдан ҳимоя қилувчи девор қуриш мумкин  (нима??!! Йўқ...) ёки нимадир тикиш ёҳуд гаплашиб кўриш керак, агарда шундай ағнаб ётсанг, янада чарчайсан, ғалати, лекин бу ҳақиқат.

Ҳар қандай ҳаракатдан бошдаги оғриқ нафратли оғрийди, бошни силкидим, уни енгмоқчидай силкидим ва бирдан хуруждан увуллашимга сал қолди.

-Ман, ич. – Андрей бир жуфт таблеткани чўзади.

- Бу нима?

- Ич, дейман, қўрқма, бу цианли калий, ҳозир енгиллашади...

Кулгили эмас... оғриқни қолдирувчими? Ичаман, меҳнат қаҳрамонлиги қиламан, ухлаш халтасида тирсакларда кўтариламан, ва ўтираман.

- Мексикада сен нимани изладик? – нимадир сўраш учун Олегдан сўрайман.

Мени ўргангандай менга диққат билан қарайди ва тўсатдан ташқи баландпарвозликда ва шишган темираткили лаларда кулги арийди, у гўё мен томонимдан шунчаки қизиқиш харакат қилишини ҳис қилди.

- Бу оламнинг ташқарисига чиқара олувчи билим.

- Нимага айнан ўша ерда?

- Сен эҳтимол Кастенадани ўқигансан? – мен тасдиқлагандай бош ирғагандан кейин, у давом этди, мен коҳинларни топишни истадим. Агарда ўша жойга келсам мен улар билан алоқа қила оламан деган ният қила оламан деб ўйладим.  (М-ҳа... бошининг ҳамма жойи яхшими? Тоғни бошлаб олди... энди коҳинлар оламини излашга қандай боради...) Лекин менда ё ният ёмон эди, ё бўлмаса, коҳинлар барчаси номуд бўлганми, ҳеч нима рўй бермади. Ҳафта ортидан хафта ўтиб мен ушбу ёввойи жой бўйлаб бир жойдан бошқасига кўчдим ва унча дўстона бўлмаган мамлакатда кўчиб юрдим, лекин алоҳида гарчадан сеҳр, жоду билан боғлиқ бўлган одамни ҳеч топмадим. Менга қулоқлари одатийлик билан ифлос бўлган ўта оддий одамларо учрарди. Шаҳарда яшаш шовқин ва ифлослик туфайли имконсиз эди, саёҳатчилар марказларида яшаш маъносиз эди ва қиммат эди, шаҳардан ташқари жойларда, саёҳатчилардан узоқ жойларда хавфсиз эмас. Мен бу саёҳатлар ҳақида кўп айтишим мумкин, лекин буларнинг барчаси ҳеч қандай аҳамиятга эга эмас, ахир ушбу сўзнинг сийқаси чиққан мазмунида саёҳат мени қизиқтирмасди. Мен Кастенадада тасвирланган барча жойларда бўлдим, фақат албатта унда кўрсатилмаганларидан ташқари барча жойда бўлдим. Мен энг одатий жойларни,  чекувчи ва оддий ҳаёт кечирувчи туристларнинг тўдасини кўрганда менинг ҳайратимни тасаввурингга келтира оласанми. Мен ўйладимки, бунга тайёрман, лекин бундай бўлиб чиқмади. 

Қанчадир вақт у жим қолди, кўзларини қуйи солди, гўё у давом эттириши қийиндай, ва менда яна ишонувчан хушёқиш пайдо бўлди, у излади, ва майли ҳатто бу изланишлар аҳмоқликка ўхшар, лекин буларнинг барчаси бир маромдаги, тинч ҳаётдан кўра анча акс садони чақиради, бунда инсоният бемаъни ҳаёт кечиради, ўз кучи ва вақтини олинганлардан қониқиш, мамнунликни бошдан кечиришга уриниш ва шароитни яхшилаш учун йўқоатади. Менинг эски бир дугонамнинг ҳаёт тарзда ҳаёлимда ялт эди, у аввал мени билан бирга юрарди, кўчада юрарди ва мен қандай бўлсам ўшандай кўринарди, кейин у эрга шошиб чиқди ва кутилмаганда меҳмонлар учун хона тузаш, киравериш, ошхона ва ваннахона тузишда ҳаёти мазмунини топди... кейин жонга теккан эришдан қутилишда топди, лекин битта ҳам чўп, қандилча, парда йўқотмасликда топди....

- деярли икки йил муваффақиятсиз изланиш мени охир оқибат бир мутлақо диққатга сазовор жойга олиб келди. У ерда ҳеч қандай асосий бинолар йўқ эди, асосий табиат гўзаллиги йўқ эди, лекин ўзига магнитдан тортувчи бирон нима бор эди. Кичик шаҳарча Мексика шимолидаги шаҳарча, мен у ерда бўлдим ва ҳаттло номини эслай олмадим, кейин уни ойдинлаштиришни истаганда, бу имконсиз бўлди. Мен бу шаҳарга кеч тонгда келдим, ва тезда жуда иссиқ бўлиши керак эди. Расво газакхонада тушлик қилиб шаҳар бўйлаб айланишга кетдим. (Барибир унда ўта кўп қониқмаслик, хафсала пирлик бор, изланиш қувончи йўқ, эҳтимол зўриқиш ). Мен излаганимни топмаганча қайтмасликка қатъий аҳд қилганимга қарамасдан уйга кетиш вақти келганини ўйлардим. Лекин бу икки йил мени шу қадар тинкамни қуритдики, унда шу қадар алдоқ бор эдики, умидлар бузилишдан оғриқлар бор эдики, кўпинча барчасини ташлаш ва одатий одам бўлиш истаги пайдо бўларди. Бу фикрлардан яна ёмонлашарди, лекин мен ўз изланишларимни давом эттира олмасдим ва уларни ташлаб юбора олмасдим, бу ўзини ўзи ўлдириш билан баробар эди.

-Нимага сен фақат у ерда излаганингни топишинг мумкин деб ўйлайсан?

- Чунки мени айнан ўша ер жалб қилди, чунки Кастанеде ўша ерда ўқиган.

- Бироқ сен чинликни кўрганда, аввалгидек сенга айнан ўша ерда нимадир топа олишинг мумкиндек туюлдими?

-  Мен кўрганда нима бўлганини билмайман. Эслай олмайман. Ёки эслашни истамайман. Эҳтимол, у ерда барчаси аралашиб кетди, ва умид ҳам, манманлик, интилиш ва охирги таянчни йўқотиш қўрқуви, ахир мен топаман деб амин эдим. .

- Ўша шаҳарда нима рўй берди?

Олег палкатга деворига қаради, афтидан, ўйлаб кўриб айтиш керакми йўқми деб чамалади. Унинг юзлари жуда жиддий эди, ва мен бехосдан унинг ҳардамҳаёли маромини жимлик томонга бурмаслик учун қотиб қолдим. Андрейни бу мавжуд умуман қизиқтирмасди, шу туфайли агарда биринчи вақт у эшитгандай тутганда, энди эса уйқусираш тушганига қаршилик қилолмасди ва шундай у ярим ўтирган ҳолда ухлаб қолди, оғзини кулгили очган ҳолда. Лекин Олег буни гўё пайқамади.

- Мен излаганимни топдим.

- ???

- Ҳа, мен топдим, худо унутган ушбу жойда мен кўхна харобалар ва сирли тоғлар орасида диққат билан икки йил излаганимни топдим.  

- Сен нима топдинг?

-Сен мени аҳмоқ деб ҳисоблашинг мумкинJ Бироқ фарқи нима... Энди барчаси йўқотилди, энди ҳеч нарсанинг мазмуни йўқ, сен ўйлаган нарсадан ҳам, ақлни ишлатсам ҳам ҳеч вақо ўзгармайди... Мен секин кўча бўйлаб юрдим ва ўйладимки, иссиқдан қандай яшириниш мумкин, ҳеч бир истироҳат боғи, соялайдиган ҳеч бир жой кўринмасди.  Охирги бир неча кунда мен ёмон ухладим, менга даҳшатли тушлар кўринди, кўпинча мен даҳлизда ўтирдим ва бирин кетин чекардим... Мен хароба жойга адашиб кириб қолдим, бош оғир эди ва қандайдир пайт дарҳол мен ҳушимни йўқотаётгандай туюлди, бу эҳтимол иссиқлик зарбаси эди. Мен тўхтадим ва дағал тош деворга суяндим. Гўё ер тагидан олдимда кичик, ялангоёқ, тирналган тиззали кир қиз пайдо бўлди. У катта чиройли кўзлари билан диққат қилиб тикилди ва орқасидан кетишни қўл билан имо қилди. Бошдаги шовқиндан ҳеч нарсани тасаввур қила олмай, мен олдинга кетдим, унинг ифлос сариқ кўйлагига назарни қаратиб мехнат билан кетдим. Унча узоққа кета олмадим. У занглаган эшикчани қорачадан келган қўллари билан тортди ва мен баланд мевали дарахтли кичик боғда бўлиб қолдим. У ерда сояга тушишни истаб қолдим чунки оёқлар зўрға турарди, лекин қизалоқ қўлимдан тортиб ва мен уйга ўтишимни сўраб қатъий туриб олганди. Бу қандай уйлигини эслай олмайман, лекин ичи қоронғу ва салқин эканлигини эслайман. Мен кираверишга келганда, заифлик мутлақо оғирлигини солди ва бир неча лаҳза мен ҳатто кўриш қобилиятини йўқотдим, эҳтимол қуёшдан равшан ёритилган кўчага кирганимдан бўлса керак.  Қизалоқ нимадир деб қичқирди ва унинг жарангли овози уй бўйича тарқалди. У ерда қадам овози эшитиларди ва деярли дарҳол мен мени маҳкам ва ёқимли қўллар ушлаб турганини ҳис қилдим. Мени хонага олиб боришди, креслога ўтқизишди, анча енгил бўлиб қолди, ва мен энди мени олиб келган кишининг шароитига назар ташлай олардим.

Бу аёл эди– маҳкам ҳинд аёли ёки паст бўйли дурагай эди. Юзи қатъий, лекин ундаги кулги асари йўқлигига қарамасдан дўстона эди. У мени сомонли тўшакка ўтирғизди, ва чала испанчада менга хозир сув келтиришини айтди. Мен ярим қоронғу хонада ёлғиз қолдим, ва у ерда мен бўлган жойда қўрқув пайдо бўлдими? Мен дераза ёнига келдим, ёғоч дарпардаларни сурдим, лекин фақат мевали дарахтларни кўрдим ва яқинда баланд деворни кўрдим. Аёл жуда тез қайтди, совуқ суви бор пиёлани узатди ва бу шаҳарда мени нима қилишимни сўради. Мен бу ерларда сафар билан юрганимни айтдим. Мен уни сеҳргар ва шаманлар тўғрисидаги ҳикоялар билан қўрқитишни истамадим, аччиқ тажрибаларга ўрганган маҳаллий аҳоли шунчаки мендан мен уларга “шаманга қандай боришни билмайсизми?” каби сўровларни сўраганимда куларди. Лекин у мен айнан шу нарсани деб келганимни биларди. Мен ширин нордон сувни ичдим, ва тана янада оғир бўлди. Ухлагим келиб қолди, ва у ётишга анча қаттиқ кўринган тўшакни менга солди. Яна қанчадир вақт мен тўлиқ ҳимояланганлик ҳисси туғилган ҳолда  ё куйлаётган, ёки секин нотаниш тилда гапираётган овозини эшитдим. Ва бирдан қандайдир бир чўл жойда бўлиб қолдим, лекин бу туш эмасди. Бунга ишониш қийин, лекин бу туш эмасди.

Андрей бошқа ёнига ёнбошлаб мизғиб олди, Олег жойидан қўзғалди, бир неча дақиқа жим қолди, лекин деярли уятчан ҳолда менга қараб давом этди.

- Бир неча марта менда англанган туш кўриш бўлган, шу туфайли бу нималигини биламан, лекин БУ умуман бошқача эди, бу ҳақиқат эди. Мен бу ерда сен билан бўлганим каби чўлда бўлдим. Мен тўлиқ бутун танамга эга эдим, мен истаган нарсамни кўришим мумкин эди, тошлик қурун ерни тегиниб кўрдим, ўзимга тегиндим, барча бўлган нарслар серхушлик эканлигини билиш учун барча нарса қилдим. Бу туш эмаслигига мен ҳеч қандай шубҳа йўқ эди, қизиққонлик билан у яна деди, гарчи бу туш бўлса ҳам, бундай азиятлар бўлмасди, ўшанда мен шунчаки уйга қайтардим ва одатий одам бўлишга уринардим... Мен чўл бўйича кетдим, узоқдан тоғлар кўринди ва ҳозир нимадир албатта рўй беришини билардим, лекин менга қўрқинчли эмасди, ахир мен шунақасини узоқ вақтдан бери кутгандим. Жуда тезда мен менга қараб келаётган одамни кўрдим. Унга фақатгина бир неча метр қолганда, мен охири унга аниқ боқишга улгурдим. У иш кийимидаги ҳинди эди, у гўё даладаги ишидан бир оз вақтга мени билан гаплашишга қутулгандай эди, кейин яна ишга қайтишга озод бўлгандай эди. У менга деярли ёнма ён келди ва жин урсин, у мен Кастанеда китобида сеҳргарларниқ қандай тасаввур қилсам ўшандай боқди! Мен ҳеч қачон унинг кўзларини унутмайман, бу худо кўзлари эди! (Барибир, сен йигит, аниқ ўзингда эмассан...). У бор йўғи бир неча ибора менга айтди, “сен мени билан кета оласан ва ўшанда сен ҳеч қачон орқага қайтмайсан, лекин ҳозироқ сенинг отанг ракдан ўлади, ва унинг ёнида ҳеч ким йўқ, унинг азобларини ким енгиллата олади”. Шу вақтда шундай азоб чулғаб олдики, отага шу қадар ғайритабиий шафқат, мен йиғлаб юборай дедим. Бу ҳақиқий зарба эди, менга ҲАЁТ бермиш отам ҳозироқ азиятларда ўлаётганини била туриб қандай олға кета оламан.? Ва мен хира, зерикарлик ҳаётдан озод бўлишдек ягона имкониятдан қандай мен бўйин товлай оламан ва чексизликка қараб кетаман? Мен танлов қила олмадим ва мен ўз имкониятимни бой бердим...

Олег жим бўлиб қолди ва гўё яна ҳозир ўз фожеасини бошдан кечиргандек ўта қайғули бўлиб қолди. Дарҳол мен тушундимки, у ҳали ҳеч кимга бу ҳикояни айтиб бермаган, ва мен ўйлаб чиқарилган нарсани ёки ўйлаб чиқарилмаган нарсани биринчи бўлиб мен билганимни айтиб бермаган, лекин мана нима айнан ўйлаб чиқарилмаган, бу унга гапиришга ҳалақит бераётган азиятдир.

- Мен ўша даҳшатли иккиланишдан уйғонганимда, кўрдимки, мен ғадир будур девор атрофидаги йўлакда ўтирибман, атрофда эса маҳаллий болалар чопиб юрарди. Улар эҳтимол ўйладиларки, мен кўп ичганман, ва менинг беўхшовлигим устидан куларди. Қулоқларда жаранг жиринг турарди, бутун тана оғрир, гўё мени уриб кетгандай оғриқ берарди, оёқлар кучдан кетганди... Қийинчилик билан мен ёрдам сўраб мурожаат қилишим мумкин бўлган ҳеч кимсани кўчада учратмасдан меҳмонхонагача етиб келдим. Меҳмонхонада мен кроватга ағнадим ва ўликдай қотиб ухладим. Билмайман, мен қанча ухладим, лекин аллақачон бошқа шаҳарда уйғондим, бошқа меҳмонхона ва бошқа кроватда уйғондим. Мен бу ерга қандай тушиб қолганимни эслай олмайман. Афтидан, мен ўзгармас ҳолатда автобусга ўтирганман, кейин пиво ичган бўлсам керак... кўп пиво... ким биландир гаплашдим... ва кимдир мени бу ергача олиб келди. Ҳатто сочимни тарамасдан, ўз юкхалтамни олдим ва мен қачон бу ерга келганимни билиш учун гурс эткизиб меҳмонхона швецарига олиб бордим. Швецар менга ўз китобини бердим, ва ўша вақтда ярамас, полицияни чақириши учун бола хизматкорга белги берди. Китобда мен ҳеч нарсани ойдинлаштирмайдиган сана қарама қаршисида ўз имзоимни кўрдим, мен ҳеч нарсани эслай олмаслигим мумкин эмасди. Бу мени ғазабга миндирди ва мен меҳмонхона швецаридан ўзим билмайман нимани талаб қилдим, ва балким агар ҳозироқ келиши керак бўлган полициядан қўрқмаганимда урган бўлардим уни. Меҳмонхонада югуриб чиқиб, мен биринчи дуч келган таксини олдим, вокзалга келдим ва ўшандагина ўйладимки, швецар полицияни чақиришиига нима учун қарор қилдим? Қандайдир фантасмагория ва бемазмун ҳаракатларнинг туганмас навбати... ёввойилик, деярли ақлдан озганлик... мени бу мамлакатда бошқа ҳеч нарса қизиқтирмади, ва тез орада уйга қайтдим.

- Сенинг отангчи? Бу ҳақиқат эди, у ўладиган касал эди?

- Бу ҳақиқат эди, лекин мен у ерда ҳам кечикдим, мен қайтганда, фақат хотирлаш зиёфатига улгурдим..

Бу воқеадан сўнг, мен Олегни олдингидан ҳам кўра анча қайғули қабул қилдим. Мен шунга амин эдимки, у айтганларнинг барчаси бу одатий галлюцинация, эҳтимол Мексикада нимадир кўп еган, у ерда турли оғулар мавжуд. Унинг руҳий соғломлигига жиддий шубҳа қилиб, мен бу ҳақда Андрей билан гаплашишга аҳд қилдим, ахир тоққа чиқиш бу истироҳат боғида сайр қилиш эмас, қаерданки ҳар қандай вақт уйга кета олсанг.



<< Бўлим 07 Бўлим 09 >>