Дадому


Шлях да яснай свядомасці

Раздзел 01 – свабода ад негатыўных эмоцый

 Змест главы:
01-01) Агульная інфармацыя аб негатыўных эмоцыях (НЭ) и свабодзе ад іх.
01-02) Устараненне і прыгнечанне НЭ.
01-03) Першыя крокі ў даследаванні і ўстраненні НЭ.
01-04) Практыка цыклічнага ўспрымання НЭ.
01-05) Іншыя практыкі ўстранення НЭ.
01-06) Практыка вяртання ўспрымання (ВУ).
01-07) Тыповыя памылкі.
01-08) Практыка ўшчыльнення.
01-09) Задаволенасць, «нічога-не-здараецца», светла-шэры стан.

 

01-01) Дзень за днём, хвіліну за хвілінай людзі зведваюць негатыўныя эмоцыі ("НЭ"): рэўнасць, жаль да сабе, страх, гнеў, раздражненне, незадаволенасць, крыўду, раз'юшанасць, неўразуменне, зняважанасць, злосць, зайздрасць, асцярогу, трывогу, пагарду, агіду, сорам, мсцівасць, апатыю, ляноту, сум, нуду, расчараванне, прагнасць і гэтак далей, і гэтак далей.

Практыка прамога шляху («ППШ»), выкладзеная ў гэтай кнізе, заключаецца ў паслядоўнай замене непажаданых табою ўспрыманняў на пажаданыя. Для гэтага неабходна зведаць радаснае жаданне (г.зн. жаданне, якое суправаджаецца прадчуваннем) такой замены ўспрыманняў, і культываваць яго ўпарта і рашуча, пакуль прывычка, якая зноў ствараецца, не пераадолее ранейшую, механічна калісьці створаную. Я заву гэты шлях «прамым» менавіта таму, што для яго ажыццяўлення патрабуецца адзіная істотная ўмова - наяўнасць радаснага жадання змяніць успрыманні, якія праяўляюцца ў тваім месцы.

Па меры таго, як чалавек, займаючыся ППШ, дасягае бездакорнага ўстранення заўважаных ім НЭ (гл. далей), ён выяўляе, што, аказваецца, акрамя моцных і прыкметных НЭ ён пастаянна зведвае велізарную колькасць дробных. Без перабольшання можна сказаць, што амаль кожнае ўспрыманне суправаджаецца дробным усплёскам НЭ (часцей за ўсё гэта незадаволенасць, негатыўнае стаўленне, трывожнасць), за якім цягнецца ледзь прыкметны «хвост», які падсілкоўвае і без таго звышшчыльны негатыўны фон. Усё разам гэта стварае жахліва атрутную атмасферу. Наступствы гэтага – жахлівыя, катастрафічныя.

Па-першае гэта прыводзіць да таго, што завуць «старэннем», і пачынаецца гэта не ў 40 гадоў, а ў 22-25, прычым вельмі хутка. Скура робіцца не проста меней гладкай, але непрыемнай на выгляд і навобмацак, цела і твар становяцца азызлымі, выродлівымі, скажонымі, парослымі тлушчам ці наадварот – пашкоджанымі непрыгожай худзізной. Пахі робяцца непрыемнымі, рэзкімі. Самаадчуванне бесперапынна пагаршаецца, але паколькі гэта адбываецца даволі павольна, то чалавек прывыкае і нават не разумее таго, што адбываюцца вельмі непрыемныя змены – раніцай прачынаешся разбіты, увечар засынаеш - як правальваешся ў бязглудзіцу, пачынаюцца крактанні, млявасць, патрабуецца ўсё больш стымулятараў – кава, механічны сэкс, прымітыўныя ўражанні. А паглядзі на нашых старых? Пакінь убаку паліткарэктнасць, паглядзі на іх са ўсёй сумленнасцю, на якую ты здольны. Бо карціна жахлівая. Іх целы і твары – матэрыяльнае ўвасабленне НЭ, якія яны ўсё жыццё зведвалі і працягваюць зведваць. Гэта настолькі звычайна, што лічыцца, быццам інакш і быць не можа, што старасць – гэта непазбежныя маразм, выродлівасць, пакута, тупасць, агрэсія. Але ў Індыі, Непале, Тыбеце, на Шры Ланке ў тыбецкіх кляштарах можна ўбачыць вельмі старых людзей, і як ашаламляльна яны адрозніваюцца ад нашых! Іх твары, інтанацыі, прывычкі выклікаюць яркую сімпатыю, іх састарэлыя целы не выглядаюць агіднымі, іх вочы часцяком літаральна зачароўваюць.

Па-другое, я абсалютна ўпэўнены, што амаль няма, ці нават зусім няма такіх хвароб, якія не былі б выкліканыя менавіта НЭ. Паводле сучаснай рэлігіі людзі хварэюць ад вірусаў і мікробаў, але я перакананы, што гэтыя самыя вірусы і мікробы пачынаюць сваю разбуральную працу менавіта ў целах людзей, асабліва моцна пашкоджаных НЭ, прычым нескладана знайсці адпаведнасць паміж пэўнымі хваробамі і тыпам дамінуючых НЭ. Тыя, хто займаецца ППШ і дасягаюць ўсё больш і больш высокіх ступеняў свабоды ад НЭ, часам зведваюць усплёскі застарэлай прывычкі зведваць НЭ, і тады са здзіўленнем адзначаюць, што з целам пачынае вытварацца нешта неймавернае - яно пачынае пабольваць, а месцамі нават значна балець, навальваецца хваравіты цяжар, інэртнасць, асобая фізічная мутнасць, слабасць, і гэта за нейкую гадзіну, паўгадзіны зведвання негатыўнага фону, толькі пасля некалькіх неліквідаваных усплёскаў НЭ! У гэтыя моманты робіцца асабліва зразумелым, што калі ты не ўстраняеш НЭ, то жывеш у гэтым хваравітым стане ўвесь час, а людзі бесперапынна зведваюць тыя ці іншыя НЭ – яркімі ўсплескамі ці ў выглядзе «слабога» негатыўнага фону («НФ») заклапочанасці, трывожнасці, незадаволенасці, жалю да сабе, суму і інш., і пастаянна іх цела знаходзіцца пад самым бязлітасным прэсінгам гэтай атруты.

Па-трэцяе, НЭ не толькі раз'ядаюць цела; яны яшчэ і цалкам знішчаюць здольнасць зведваць радасныя жаданні, разумовую яснасць, азораныя ўспрыманні («АзУ») – пяшчоту, адчуванне прыгажосці, накіраванасць, ціхамірнасць, радасць творчасці, сімпатыю, захапленне, смакаванне наперад, пачуццё таямніцы... НЭ ператвараюць чалавека ў хадзячага мерцвяка, і яшчэ многа гадоў можа блукаць па зямлі, паступова разлагаючыся, знешне жывое цела, у сярэдзіне якога ўжо даўно няма нічога жывога. А яшчэ гэта азначае тое, што перад чалавекам няўмольна зачыняюцца дзверы ў вандраванне свядомасці, у новыя адкрыцці, ў новыя АзУ. Падкрэсліваю – ніякая духоўная практыка, ніякія ёгі і медытацыі, ніякія малітвы і распасціранні не прывядуць цябе нікуды, калі ты не імкнешся перш за ўсё дамагчыся бездакорнага ўстранення НЭ і бесперапыннага зведвання АзУ. Пакуль ёсць НЭ – нішто немагчыма. Устараненне НЭ і адкрыццё ў сабе свету АзУ – шлях да неймавернага вандравання свядомасці незалежна ад таго, якую менавіта духоўную практыку ты для сябе абрала.

 

Я лічу, што любое шчырае імкненне да АзУ прывядзе цябе больш-менш хутка да больш-менш выразна выяўленага выніку, не мае значэння, ці ты будыст, крышнаіт, праваслаўны ці яшчэ хтосці іншы. Ці ўшаноўваеш ты богу ў любой форме ці верыш у бясформеннага бога; атэіст ты, ці дарвініст, эзатэрык, тантрыст; паслядоўнік старажытнай секты ці прыхільнік ізноў створанай – калі ты зведваеш шчырае імкненне да АзУ, калі маеш непрымірымае стаўленне да НЭ і дагматызму, калі займаешся любой практыкай, накіраванай на тое, каб зведваць АзУ і перастаць зведваць НЭ, то вынікі пачнуць з'яўляцца, жыццё будзе станавіцца ўсё больш цікавым, насычаным. Але патаканне НЭ, апраўданне іх ці самападман, які заключаецца ў тым, што ты толькі робіш выгляд, што не зведваеш іх, - гэта бязвыхадны тупік, гэта рух да разбурэння, маразму, інтэнсіўных пакут.

Грамадства, у якім няма непрымірымага стаўлення да НЭ і дагматызму, ніколі не будзе жыць у міры, як бы мы ні ўскладнялі законы, як бы ні ўзмацнялі пакаранні, якія б ні прыдумлялі прыборы і механізмы. Супольнасць практыкуючых ППШ – «мордаў» - унікальны прыклад супольнасці новага тыпу - яно абсалютна ўстойлівае, паколькі ў ім папросту няма ўнутраных разбуральных сіл, бо любы імпульс агрэсіі, крыўды, жалю да сабе, прагнасці, напышлівасці ці   недасканаласці і т.п. – усё гэта падвяргаецца неадкладнаму ўстраненню, ці  , як мінімум, спробе неадкладнага ўстранення, у сувязі з чым бурна растуць сімпатыя, жаданне АзУ у сабе і іншых, адданасць, пяшчота, жаданне садзейнічання і г.д. І нават супольнасць тых, хто хоць і не ставіць перад сабой задачу ўстранення НЭ і дагматызму, але сімпатызуе ППШ, выказвае падтрымку імкненням «моордаў», адрозніваецца выключна высокай міралюбнасцю (не блытаць з безабароннасцю і інфантыльнасцю) і ўстойлівасцю.

Свет, у якім ты жывеш, гэта перш за ўсё свет НЭ - можна сказаць гэта без перабольшання. Яны выступаюць у настолькі шматлікіх праявах, так цесна ўплецены ў жыццё, што часам здаецца, што акрамя іх нічога больш і няма, і што ўсё, што ты можаш, гэта вытанчаць іх, ускладняць, рабіць разнастайнымі, закручваючы, злучаючы аднаго з другім, робячы іх больш шматслаёвымі і інтэнсіўнымі. НЭ акружаюць цябе паўсюль, яны навязваюцца і культывуюцца. Я нават не кажу аб такіх відавочных рэчах, як культ гвалту ў навінах і фільмах, але адкрый любую «мастацкую» кнігу, якая лічыцца добрай і глыбокай, і там ты знойдзеш «вытанчаныя» НЭ, моцныя НЭ, складаныя НЭ, і калі ў чытача ўзнікае комплекс НЭ, якія перемяжаюцца пазітыўнымі эмоцыямі (“ПЭ”) то менавіта гэта і з'яўляецца падставай лічыць кнігу «добрай». Ды і адкуль узяцца кнігам, якія апісваюць жыццё ў АзУ? Бо каб пісаць аб гэтым, неабходна самому мець такі вопыт і імкнуцца яго ўмацаваць што б ні здарылася. Выдумаць гэта немагчыма, таму такіх кніг выключна мала, напрыклад усе кнігі Кастанеды, Тайшы Абеляр, Фларынды Доннер, «Рамакрышна і яго вучні» Крыстафера Ішэрвуда, «Шры Ауробіндо ці вандраванне свядомасці» Сатпрэма, «Махамудра» Ташы Такпо Намг'яла і Далай-Ламы, «Ламрым» Чжэ Цонкапы, «Запісныя кніжкі» Крышнамурці, «Ёга-сутра» Патанджалі, «Намаляванае вясёлкай» Тулку Ург'ена Рынпочэ, «Цуды прыроднага розуму» Тэндзіна Ванг'яла, «Вялікі ёг Тыбета Міларэпа» Эванса-Вентца належаць да такіх кніг.

Адна з найглыбейшых памылак заключаецца ў тым, што людзі лічаць, што не яны самі выбіраюць зведваць НЭ, а іх «прымушаюць» іншыя людзі ці абставіны. Гэтая канцэпцыя памылковая на 100%, і, верачы ў яе, становяцца бяссільнымі нават тыя, хто хацеў бы перастаць зведваць усе ці хоць бы некаторыя НЭ. Я сцвярджаю, засноўваючыся на сваім вопыце і вопыце людзей, якія займаюцца ППШ: зведваеш ты НЭ ці не – цалкам залежыць толькі ад цябе, ад тваіх намаганняў па пераадоленню гэтай жудаснай прывычкі.

Радаснае жаданне змяніць абставіны, якое суправаджаецца прадчуваннем, цалкам сумяшчальна з практыкай устаранення НЭ у бягучых абставінах, з разуменнем таго, што не абставіны «выклікаюць» НЭ, а ў гэтым месцы ёсць такая прывычка – зведваць НЭ пры дадзеных абставінах. Таму можна бездакорна ўстраняць НЭ, якія ўзнікаюць у дадзенай сітуацыі і зведваць АзЎ, і адначасова зведваць радаснае жаданне змяніць гэтую сітуацыю і прыкладаць да гэтага намаганні.

Няма такіх абставін, якія былі б перашкодай для практыкі. Чым больш сітуацыя непажаданая табой, тым хутчэй у ёй праявяцца НЭ, і ты зможаш асабліва інтэнсіўна трэніраваць устараненне і дамагацца больш яркага рэзультату. У выніку нават самыя непажаданыя сітуацыі практыкуючы сустракае з захапленнем, рашучасцю і прадчуваннем (падрабязней гл. главу «сталкінг»). Знаходзячыся ў агрэсіўным асяроддзі, можна натрэніраваць бездакорнасць ва ўстраненні НЭ. Знаходзячыся ў камфортным асяроддзі, можна натрэніраваць намаганне для ўстранення задаволенасці і шэрасці. Пакуль ты жывая – у цябе ідэальныя ўмовы для практыкі пры любых абставінах. Адначасова ўзнікае нязвыклае стаўленне да абставін – не як да хаатычнага нагрувашчвання падзей, а як да чагосці жывога, спагадлівага.

Ці магчымая свабода ад НЭ? Людзі так безнадзейна пагразлі ў іх, што нават сама ідэя вызвалення ад НЭ выклікае ў іх раздражненне. Яны ўяўляюць сябе без НЭ і робяцца збянтэжанымі, а як жа тады жыць, - ператварыцца ў бервяно, якое нічога не адчувае? Яны настолькі нарказалежныя ад НЭ, што нават не могуць уявіць штосьці без іх, хоць на самой справе ў мноства людзей бывалі кароткачасовыя выбухі слабых водгукаў АзУ, асабліва ў раннім дзяцінстве.

Спытай любога чалавека - ці зведвае ён НЭ? Ён адкажа – «вядома», часам зведваю. Слова «вядома» адлюстроўвае непахісную ўпэўненасць у тым, што інакш немагчыма. А слова «часам» - самападман, таму што людзі зведваюць НЭ ці НФ не «часам», а бесперапынна. Чым мацнейшая прывычка зведваць НЭ, тым менш чалавек адчувае іх прысутнасць, і неўзабаве толькі дзікі ўсплёск агрэсіі, які суправаджаецца сардэчным прыступам, ён апазнае як НЭ, а ў астатні час будзе лічыць, што НЭ у яго няма. Ступень паглыбленасці людзей у НЭ – жахлівая, невымоўная. 99,99% усяго часу чалавек зведвае больш-менш моцныя НЭ ці   НФ, якія зрэдку перапыняюцца ПЭ – нішто жывое не выжыве ў такім атрутным асяроддзі. Але і ПЭ – слабое суцяшэнне, паколькі яны з'яўляюцца адваротным бокам НЭ, які атручвае наўрад ці менш – да ПЭ адносяцца задаволенасць валоданнем (увагай ці рэчамі ці ўладай і г.д.), злараднасць, самазадаволенасць, задаволенасць, самалюбаванне, адчуванне ўласнай важнасці АУВ»), пагарда, гонар і іншыя. Мала таго, што ПЭ несумесныя з АзУ, так яны яшчэ і правакуюць мацнейшыя НЭ, бо чым мацнейшае, напрыклад, АУВ чалавека, тым лягчэй яго закрануць, тым больш пагроз сваёй ганарлівасці ён бачыць у навакольным свеце, тым часцей і лягчэй ён зведвае незадаволенасць, злосць, крыўду, агрэсію. У некаторых людзей часам да некаторых ПЭ прымешваюцца АзУ, а часам ПЭ ураўнаважваюць дзеянне НЭ (напрыклад, задаволенасць кампенсуе незадаволенасць), і тады ў кароткае імгненне адноснай свабоды ад НЭ і ПЭ могуць прабіцца водгукі АзУ, але яны занадта слабыя, і з цягам часу могуць знікнуць зусім.

НЭ - гэта яд, наркатычнае адурэнне. Ад іх паміраеш, але накшталт і нейкае «задавальненне» ёсць, а калі спрабуеш злезці з іголкі, адразу пачынаюцца ломкі, боязь свабоды. Людзі атрымліваюць «уражанні» ад НЭ і гальванізуюць, прымаючы гэта за жыццё. «Уражанні» - гэта і ёсць ПЭ. Злосць да ворага суправаджаецца злараднасцю пры думцы аб помсце. Сум страты - задаволенасцю, што цябе будуць шкадаваць і звяртаць увагу, таму ў НЭ людзі бачаць каштоўнасць, спосаб атрымліваць ПЭ, і сама ідэя іх устаранення выклікае боязь страты гэтых ПЭ, жаль да сабе, скепсіс і нават агрэсію. Якім мёртвым трэба быць, каб чапляцца за НЭ як за сродак адчуваць сябе «жывым»! «Задавальненне» ад НЭ – гэта «задавальненне» ад паглынання атруты – спачатку вельмі дрэнна, але потым надыходзіць палягчэнне, і чым мацней атрута, тым мацней кантраст з наступным палягчэннем, таму людзі наўмысна культывуюць НЭ, бо перажываць АзУ яны не ўмеюць, і нават не мараць аб іх, утаймаваўшыся з тым, што жыццё – даволі шэрая і аднастайная штука. Ужо ў 25-30 гадоў людзі пачынаюць чакаць смерці як выратавання ад шэрасці, НЭ і хвароб, тым самым паскараючы, праграмуючы сваё старэнне, разлажэнне.

І усё ж такі свабода мажлівая. Я прапаноўваю практыку, якая вядзе да свабоды. Пераадоленне НЭ - самы першы крок, за якім адчыняюцца неаглядныя міры прастораў станаў. Сустракаюцца людзі, якія дапушчаюць, што можна паменшыць сілу НЭ, але яны не вераць, што гэта можна зрабіць з дапамогай сваіх намаганняў, а спрабуюць знайсці «вялікую чырвоную кнопку» («ВЧК») – націснуў, і няма пакут. І ў пошуках гэтай кнопкі яны займаюцца ёгай, дыхаюць па-асабліваму, сядзяць у розных позах, чытаюць мантры, ходзяць строем, спяваюць гімны і іншае, іншымі словамі, робяць усё што хочуць, акрамя прыкладання прамых намаганняў да спынення зведвання НЭ і «ускокванню» у АзУ. Некаторыя НЭ пры гэтым і на самой справе на кароткі час слабеюць, але гэта часовы і вельмі слабы эфект, рана ці позна ўвага вышмыгвае і вяртаецца да тых жа НЭ, ды і немагчыма ўсе 24 гадзіны бесперапынна сядзець і спяваць мантры – табе прыйдзецца ўстаць, пайсці за ежай, на работу, мець зносіны з людзьмі, спаць, і тады НЭ накінуцца на цябе зноў. Тыбецкія манахі вераць, што ў вельмі далёкай будучыні, пасля сотняў пераўвасабленняў, яны перастануць зведваць НЭ, але і яны ніколі не павераць, што гэта можна зрабіць не праз 500 гадоў чытання мантр, а непасрэдна цяпер – на працягу некалькіх гадоў упартай работы.

Каб папярэдзіць магчымыя памылковыя тлумачэнні, адзначу, што «намаганне» - гэта засяроджанае, вельмі інтэнсіўнае і радаснае жаданне. «Засяроджанае» - значыць няма рассейвання на хаатычныя адцягненні. «Радаснае» - значыць суправаджаецца прадчуваннем, свяжосцю, адчуваннем таямніцы. «Прыкладаць намаганні да ўстранення НЭ» - не значыць напружваць мышцы, сціскаць зубы ці   дыхаць неяк – гэта значыць вельмі моцна жадаць перастаць зведваць НЭ і вельмі моцна жадаць зведваць АзЎ. Засяроджанае, інтэнсіўнае і радаснае жаданне прыводзіць да змен успрыманняў у адпаведнасці з гэтым жаданнем. І чым больш упарта і рашуча ты трэніруешся ў гэтым, тым большага мастацтва дасягаеш, тым больш дзейнымі становяцца твае намаганні. Як гэта адбываецца – тое, што намаганне прыводзіць да змен, - гэта таямніца, але паколькі гэта адбываецца, я гэтым карыстаюся і дасягаю жаданага. Людзі нічога не ведаюць аб гэтай здольнасці намаганняў, паколькі іх жаданні ці вельмі слабыя, ці вельмі няўважлівыя, ці матываваныя не імкненнем да АзУ, не з'яўляюцца радаснымі, а матываваныя страхамі, іншымі НЭ, жаданнем абараніцца ці   напасці.

Яшчэ два словы,якія даволі дакладна апісваюць намаганне – «успомніць» і «ускочыць». «Учыніць намаганне ўстранення НЭ» тоесна «успомніць сябе ў стане, калі няма НЭ» ці   «ускочыць у стан па-за НЭ». «Учыніць намаганне па параджэнні АзУ» тоесна «успомніць сябе ў стане, калі ты зведваў АзУ», «ускочыць у АзУ». Падкрэсліваю – патрабуецца не проста думаць аб тым, што ты калісьці зведваў АзУ, а менавіта ўспомніць гыты стан. Паколькі ўсе ўспрыманні існуюць толькі тут і цяпер, то «успомніць сябе ў АзУ» і азначае «зведваць" АзУ непасрэдна цяпер».

Звышнамаганне здзяйсняецца тады, калі ты робіш тое, што лічыш для сябе немагчымым, працягваючы нарошчваць моц намаганняў насуперак думкам-скептыкам, насуперак чаму заўгодна.

Цяпер немагчыма ўявіць сучасны свет без навукі. Навукоўцы даследуюць уласцівасці матэрыялаў, шукаюць заканамернасці і спосабы атрымліваць жаданыя ўласцівасці матэрыялаў, пасля чаго выкарыстоўваюць атрыманыя веды для таго, каб замяніць успрыманні. Адчуванне холаду змяняецца на адчуванне цяпла, калі замест дзіравай мокрай шкуры і драўляных чаравікоў апранаеш сучасную куртку з полартэка і трэкінгавые красоўкі. Адчуванне зубнога болю ўстраняецца ў выніку ўжывання сучасных тэхналогій. А калісьці навукі не было, і тым больш – тых, хто даследаваў уласцівасці матэрыялаў, вывучаў будову істот, якія сустракаліся навокал, падвяргалі ганенням, вінавацілі ў непавазе да багоў і г.д. Зразумей, што цяпер чалавецтва знаходзіцца на наступным вітку развіцця цывілізацыі. Сучасныя людзі перакананыя, што немагчыма ўзяць ды і замяніць успрыманне раздражнення на ўспрыманне сімпатыі, ці пачуццё нуды на адданасць і пачуццё прыгажосці і г.д. Ніхто не даследуе ўласцівасці ўспрыманняў, не трэніруецца іх замяняць, кіруючыся радаснымі жаданнямі, прадчуваннем і цвярозым розумам. Тым больш – тых, хто гэтым займаецца, палохаюць страшнымі божымі карамі, кажуць, што маўляў такія людзі «парушаюць натуральны баланс у прыродзе чалавека», паколькі маўляў калі НЭ ёсць, то гэта «для чагосьці патрэбна». У такім разе незразумела, чаму гэтыя крытыкі не перастаюць лячыць зубы, карыстацца цёплым адзеннем і прэзерватывамі, бо калі ёсць зубны боль, адчуванне холаду і СНІД, значыць, паводле іх догмаў, гэта «для чагосьці трэба»? Тым, хто знаходзіцца ва ўладзе догмы аб тым, што калі чалавек «створаны» зведваючым НЭ, то ўмяшанне ў «натуральны ход рэчаў» прывядзе да «дысбалансу», я нагадаю, што калі чалавек і створаны кімсьці з наяўным наборам успрыманняў, то сярод гэтых успрыманняў ёсць і радаснае жаданне змяняцца, жаданне прыкладаць намаганні да таго, каб перастаць зведваць азмрочванні, а зведваць АзУ.

    Ёсць яшчэ адзін момант, на які я хачу звярнуць асаблівую ўвагу. Калі чалавек пад уплывам ілжывай канцэпцыі, страху пакарання ці   павагі да аўтарытэтаў і г.д. здзяйсняе некаторую змену ў сваім жыцці, то пасля ён часам можа шкадаваць аб зробленым і хацець вярнуцца ў ранейшы стан ці   пачаць шукаць нешта іншае, паколькі тое жыццё, якое ён сабе стварыў, яго не задавальняе. У яго былі радужныя ўяўленні, а рэальнасць апынулася іншай. Чалавек, які дасягнуў поспеху хоць бы ў адным акце ўстранення НЭ, і непасрэдна цяпер адчуў ўсплёск АзУ, у гэты самы момант нават і падумаць не можа без уздрыгу аб тым, каб вярнуцца ў ранейшы стан, калі няма АзУ і ёсць НЭ. Гэта асацыіруецца са смерцю, нават з чымсьці больш жудасным, чым смерць. І чым часцей практыкуючы зведвае АзУ, тым больш упэўнена ён імкнецца ўмацаваць гэты стан, любой цаной спыніць ранейшую прывычку зведвання НЭ. Новая рэальнасць аказваецца бясконца больш прывабнай, чым ранейшая.

У жыцці чалавецтва пачынаецца новая эпоха – людзі пачынаюць даследаваць успрыманні, састаўляючыя іх саміх, вывучаць іх уласцівасці і заканамернасці, выяўляць радасныя жаданні, накіраваныя на змену складу ўспрыманняў, ствараць аптымальныя тэхналогіі гэтых змен. Падчас даследаванняў навукоўцамі мінулага вядомых ім рэчываў адкрываліся новыя рэчывы, якія валодалі неспасціжнымі, унікальнымі ўласцівасцямі. Таксама і тут – па меры таго, як ажыццяўляецца практыка замены НЭ на АзУ, узнікаюць зусім новыя АзУ, настолькі дзіўныя, што ніякая самая буяная фантазія не магла прадбачыць падобнага. Пачынаецца эпоха інжынерыі ўспрыманняў, састаўляючых  кангламерат пад назвай «чалавек». Пачынаецца новае, унікальнае вандраванне чалавека, прычым характэрная асаблівасць гэтага вандравання заключаецца ў тым, што гэта не праславутае «вандраванне свядомасці», пад якім звычайна разумеюць нейкі эмацыянальны ці мысліцельны працэс, адарваны ад прадметнай рэальнасці, ад адчуванняў, г.зн. ад фізічнага цела, ад самай што ні ёсць штодзённасці. Чалавек адпраўляецца ў гэтае вандраванне цалкам. Ён не проста становіцца фантазёрам, які перабірае філасофскія тэрміны, а пры гэтым  зведвае велізарную колькасць НЭ, не зведвае радасных жаданняў, хварэе, адчувае сябе ўсё горш і горш. Яго фізічнае цела – гэта таксама набор успрыманняў, якія мы завем «адчуванні», і гэтыя ўспрыманні таксама можна замяняць прамымі намаганнямі (напрыклад апатыю на энергічнасць, «дрэннае самаадчуванне» на «выдатнае самаадчуванне»), а акрамя таго фізічнае цела пачынае трансфармавацца, перабудоўваецца ўслед за тым, як НЭ знікаюць з сукупнасці ўспрыманняў, а на іх месца прыходзяць АзУ.

На дадзены момант (2005-ы год), такіх вандроўнікаў вельмі мала – усяго ледзь больш за 20 чалавек (я маю на ўвазе «мордаў»), але ў 2000 годзе, калі я толькі пачынаў гэтую дзейнасць, морды не было ніводнай, так што я ўпэўнены, што іх стане больш, намнога больш, паколькі для ажыццяўлення такога вандравання няма неабходнасці ў грошах, машынах, адукацыі, сувязях, спадчыннасці і іншым. Дастаткова толькі даведацца пра тое, што такое вандраванне магчыма (гэтую задачу вырашае гэтая кніга), а таксама самога факту таго, што ты жывая, і наяўнасці імкнення стаць шчаслівай, зведваць азораныя ўспрыманні, пераадольваць азмрочванні. Таму я ўпэўнены, што колькасць «мордаў» будзе расці год ад года, і прыйдзе час, калі мы будзем вымяраць іх сотнямі і тысячамі. Таму я зведваю самае інтэнсіўнае  прадчуванне, калі рэалізую свае радасныя жаданні па рэалізацыі «морда-праектаў» - будую інфраструктуру для морда-культуры, перакладаю кнігі на іншыя мовы, садзейнічаю практыцы «мордаў», каб з часам яны сталі экспертамі ў практыцы, носьбітамі АзУ, і маглі самастойна садзейнічаць практыцы пачынаючых практыкуючых. Я трачу на гэта ўвесь свой час і ўсе свае сродкі, і мне гэта вельмі падабаецца.

Задача-мінімум для «мордаў» заключаецца ў тым, каб спачатку навучыцца мастацтву ўсвядомленых сноў і пазацялеснага вопыту, а потым навучыцца захоўваць усведамленне падчас памірання фізічнага цела (калі яно памрэ), у перыяд паміж смерцю фізічнага цела і нараджэннем новага, і пасля нараджэння, каб у «новым жыцці» успомніць сваю практыку і працягнуць яе, пачаўшы з таго, на чым яна завяршылася ў «папярэднім жыцці". Я сцвярджаю, што для таго, каб упэўнена ажыццявіць такі вопыт, вельмі неабходна ўстраніць змрочванні і дамагчыся бесперапынных АзУ, пажадана экстатычнай якасці. Чалавецтва ўжо мае падобны абмежаваны вопыт (успомнім Далай-Ламу 14-га, Кармапу 17-га і сотні меней вядомых тыбецкіх манахаў, якія сталі «тулку» - людзьмі, якія перанеслі сваю свядомасць у новае цела з большымі або меншымі разрывамі ў самасвядомасці, у здольнасці памятаць мінулыя жыцці і свой былы вопыт).

НЭ маюць шэраг адметных прыкмет:

1) падчас іх праявы і пасля надыходзіць тупасць (г.зн. рэзкае паслабленне здольнасці і жадання адрозніваць успрыманні);

2) пасля іх узнікае дрэннае фізічнае самаадчуванне;

3) пасля іх узнікае страта цікавасці, прадчування,энтузіязму, іншых АзУ, радасных жаданняў;

4) іх праходжанне несумеснае з ясным мысленнем;

5) іх праходжанне несумеснае з АзЎ;

6) зведваючы НЭ, ты падобная да запраграмаванага робата – рэакцыі і ўчынкі лёгка пралічыць загадзя; твае дзеянні вельмі неэфектыўныя;

7) з струменя НЭ вырвацца амаль немагчыма без упартай і рашучай трэніроўкі – нават калі ты ў нейкай сітуацыі захочаш перастаць іх зведваць, яны не спыняцца – такая сіла тысячаразова замацаванай прывычкі..

Характэрныя прыкметы ПЭ:

1) яны з'яўляюцца люстранымі супрацьлегласцямі НЭ: зайздрасць - злараднасць, незадаволенасць - задаволенасць, адчуванне ўласнай ушчэрбнасці («АЎУ») - АЎЗ, турбота - млявая заспакоенасць і шэрасць, горач паражэння – «радасць» перамогі, сум адзіноты – хваравітая дружалюбнасць, паддобрыванне і гэтак далей;

2) пасля іх узнікае стома, прастрацыя, абыякавасць;

3) пасля іх узнікае атручванне, дрэннае фізічнае самаадчуванне, хоць і не так відавочна, як пасля НЭ;

4) падчас іх дзеяння ёсць страх таго, што рана ці позна яны спыняцца, і наступяць НЭ;

5) іх дзеянне амаль на 100% несумеснае з АзУ – выключэнне складаюць тыя сітуацыі, калі ПЭ ураўнаважваюць адпаведныя НЭ, і ў вызваленым прасвеце можа мільгануць водгук АзУ;

6) падчас іх праявы і пасля надыходзіць тупасць;

7) іх дзеянне несумесна з ясным мысленнем, хоць і не так відавочна, як пры НЭ;

8) усё тая ж «працаздольнасць», лёгкасць пералічэння рэакцый і ўчынкаў чалавека, які зведвае ПЭ; тая ж неэфектыўнасць дзеянняў;

9) жаданне зведваць ПЭ больш за ўсё нагадвае нарказалежнасць – «ломкі» ад неатрыманых ПЭ могуць быць выключна «хваравітыя», г.зн. могуць суправаджацца вельмі моцнымі НЭ.

Чалавеку, паглыбленаму ў НЭ, вельмі цяжка правесці выразную мяжу паміж ПЭ і АзУ менавіта таму, што АзУ ён зведвае вельмі рэдка, таму галоўны акцэнт у ППШ робіцца на ўстраненне менавіта НЭ, якія з'яўляюцца відавочна атрутнымі, пакутлівымі, нежаданымі. Па меры таго, як ступень свабоды ад НЭ будзе ўзмацняцца, сярод ПЭ пачнецца расслаенне - некаторыя стануць відавочна нежаданымі спадарожнікамі-двайнікамі НЭ, іншыя захочацца працягваць зведваць, ачышчаючы іх ад атрутных наслаенняў, і па меры гэтай ачысткі з іх выплавіцца зерне АзУ. А некаторыя ПЭ знікаюць самі сабой без намаганняў, калі люстраныя НЭ ліквідаваныя, напрыклад пры ўстраненні зайздрасці знікае і злараднасць.

АзЎ ніколі не знікаюць па меры ўстранення НЭ, а наадварот – узмацняюцца ўсе іх якасці: а) частата з'яўлення, б) інтэнсіўнасць, в) глыбіня (г.зн. колькасць адценняў), г) пранізлівасць (ступень адасобленасці ад сумежных успрыманняў, «чысціня») і д) рэзананснасць (уласцівасць, якая заключаецца ў тым, што праява аднаго АзУ прыводзіць да ўсплёску адразу цэлага «букета» іншых АзУ.

Яшчэ адно характэрнае адрозненне АзУ ад ПЭ заключаецца ў тым, што ПЭ – якой бы інтэнсіўнасці яны ні былі, - заўсёды з'яўляюцца аб'ектна-арыентаванымі. Нават моцная злараднасць – гэта злараднасць па пэўнай прычыне ў адносінах да пэўнага чалавека. Нават моцны жаль – гэта жаль кагосці пэўнага ў адносінах да пэўнай сітуацыі. АзУ валодаюць унікальнай уласцівасцю станавіцца безаб'ектнымі пры павелічэнні інтэнсіўнасці, асабліва калі яны становяцца экстатычнымі.

Рысь: «Калі ўзнікаюць ПЭ, няма жадання адрозніваць успрыманні, задаваць сабе пытанне «што я цяпер зведваю». Ёсць толькі жаданне рэалізоўваць  жаданні, якія ўзнікаюць  без якіх-небудзь спроб адрозніць – механічныя яны ці радасныя, суправаджаюцца яны нарастальнай стомленасцю і атручваннем ці наадварот. У выніку непазбежна ўзнікаюць сітуацыі, у якіх з'яўляюцца НЭ, бо паколькі няма адрознівання ўспрыманняў, то няма і выразнасці ў тым, якія ёсць жаданні, чаму яны такія, няма магчымасці выявіцца жаданню ўстраніць механічныя жаданні і пачаць шукаць і рэалізоўваць радасныя.

Калі АзУ выяўленыя, жаданне адрозніваць успрыманні ўзмацняецца і кожнае намаганне адрознівання пачынае асабліва моцна рэзанаваць з АзЎ.

СЭ блакуюць дзейнасць розуму, гэта значыць што яны душаць здольнасць  разважаць, супастаўляць магчымыя інтэрпрэтацый, жаданне дамагацца зразумеласці ў адносінах да інтэрпрэтацый. У ПЭ чалавек выбірае адзіную са шматлікіх магчымых інтэрпрэтацый не таму, што яна больш абгрунтаваная, а таму, што яна больш за ўсё падыходзіць для працягвання зведвання СЭ. Пры гэтым могуць адбывацца нават самыя, здаецца, неверагодныя выцясненні і дамалёўкі. Гэта часам можа нават прывесці да стварэння небяспечнай сітуацыі, магчымасць узнікнення якой чалавек па-за ПЭ мог бы імгненна вылічыць і пазбегнуць.

 Ёсць тэрмін «псіхічная хвароба». Ім адзначаюць усё  нязвыклае. Ходзіш голая – хворая. Купаешся ў палонцы – хворая. Устраняеш НЭ – хворая. Не хочаш замуж – хворая. Не любіш бацькоў – зусім хворая! Я прапаноўваю іншае азначэнне – псіхічна хворы той, хто не жадае зведваць некаторыя думкі, эмоцыі, жаданні, але зведвае іх. Калі ты не хочаш зведваць НЭ, але зведваеш іх, значыць ты псіхічна хворая, і зразумеласць у гэтым умацоўвае жаданне шукаць шлях да ачуньвання, гэта значыць да спынення НЭ.

Адна з асноўных складанасцяў пры прамым устраненні НЭілжывая інтэрпрэтацыя іх як «неад'емнай часткі сябе», як сваёй уласнасці, і чым больш чалавек схільны да прагі ўладання, тым складаней яму захацець пазбавіцца нават ад такой уласнасці, як моцныя пакуты, тым больш, што ён разлічвае пасля прыступу НЭ зведаць прыступ СЭ. Аднак, калі ты пачынаеш устраняць НЭ, то страхі і шкадаванні паступова знікаюць, іх абсурднасць робіцца відавочнай, бо ў выніку ўстранення НЭ узмацняюцца пробліскі АзУ, і кожны такі пробліск ясна высвятляе дылему: ці тое, ці іншае. На адной шалі вагаў – НЭ, на другой – захапленне ад дакранання да АзУ.

НЭ - не неад'емная састаўляючая частка асобы, гэта ўсяго толькі пухліна. Часта гавораць аб так званых «асабістых якасцях», прычым разумеецца, што гэтыя якасці - нешта ўласцівае нам незалежна ні ад чаго, нешта дадзенае з моманту нараджэння або намёртва прышчэпленае выхаваннем, якое  калі і паддаецца карэкціраванню, то ў вельмі невялікіх межах. Гаворачы «я такая раздражняльная», тым самым паказваюць, што гэта менавіта «асабістая якасць», «уласцівасць характару». Пры гэтым робіцца здагадка, што раздражненне непазбежна ўзнікае пры вызначаных абставінах, г.зн. дадумваецца нейкая цвёрдая і ўстойлівая «сувязь» паміж абставінамі і НЭ. Акрамя таго дадумваецца нейкая асаблівая «прырода» гэтай «якасці», адрозная ад простай пухліны, якую можна або культываваць, або ўстраніць. Усё падобныя «якасці» - гэта прывычкі зведваць НЭ,што глыбока ўеліся. Няма ніякіх «сувязяў» - ёсць проста прывычка, якую можна змяніць.

Калі ты фіксуеш, што ўсе НЭ ўстраняюцца, або што НЭ цяпер няма, і ў той жа час непасрэдна цяпер няма і яркіх АзУ, то гэта азначае, што непасрэдна ў дадзены момант ты зведваеш негатыўны фон (НФ). НФ – гэта тыя ж самыя НЭ вельмі слабой інтэнсіўнасці, яны нібы «размазаныя» як «прыдоннй» пласт НЭ. Яны не маюць яркіх усплёскаў, а калі такі ўсплёск узнікае, то гэта і ёсць звычайная НЭ, і часцяком ты можаш не здагадвацца, што НЭ ўзнікае не на пустым месцы, а маецца пажыўны пласт у выглядзе НФ, які ты зведваеш непасрэдна цяпер. Негатыўны фон вельмі расцягнуты па часе, ён можа цягнуцца гадзінамі, днямі, месяцамі, усё жыццё. Выявіць такі НФ, які глыбока  ўвайшоў у звычку, няпроста. Для гэтага мэтазгодна скарыстацца парадай партнёра па практыцы, бо чалавек, які мае вопыт устранення НЭ, НЭС і НФ, можа ўбачыць у цяб е праявы, якія сведчаць аб тым НФ, з якім ты цвёрда атаясамлены. Калі такой магчымасці няма, то неабходна ўзмацніць уважлівасць, ужываць розныя практыкі выяўлення НФ. Эфектыўная практыка эмацыйнай паліроўкі (гл. далей). Ці можна перабіраць думкі і назіраць – з якімі з іх узнікае найбольш выразны рэзананс НФ, і гэта дазволіць у выніку выявіць НФ. Гэта можа быць трывожнасць ад няўпэўненасці ў будучыні, страх за дзіця, страх перад бацькамі, боязь ацэньвання з боку іншых людзей, сарамлівасць, прывычка зведваць шэры стан - у кожнага нешта сваё.

Азораны фон («АФ») вызначаецца аналагічна НФ.

Увядзем тэрмін «негатыўная дамінанта». Часта людзі гавораць, што яны дастаткова свабодныя ад НЭ, а некаторыя нават заяўляюць, што не зведваюць НЭ і НФ цэлымі гадзінамі і нават днямі. Пры гэтым відавочна, што ён так перапоўнены НЭ і НФ, што ўвесь твар перакошаны, цела напружанае, так што толькі здзіўляешся - як жа так ён гэтага сам не бачыць? Негатыўная дамінанта – гэта такая НЭ або НФ, з якімі ты настолькі звыклася, што не толькі не можаш уявіць сабе жыццё па-за імі, але нават не заўважаеш таго, што ўвесь час  іх зведваеш! Паўтараю - калі б ў дадзены момант ты была вольная ад усіх НЭ, то непасрэдна ў гэтае ж імгненне ты бы зведвала яркія, устойлівыхя АзЎ, а калі іх няма – значыць непасрэдна цяпер ёсць НЭ або НФ або НЭС, а менавіта - негатыўная дамінанта.

Не спыняйся на размовах аб практыцы, пачынай рэальную барацьбу за вызваленне непасрэдна цяпер. Барыся! Колькі можна жыць з гэтым? Так, устраніць НЭ вельмі няпроста, а жыць з імі – проста? Пачаць устраняць НЭ - гэта самы першы крок. Калі ты яго не зрабіла, ты не зрабіла наогул нічога, і ўсё перад табой зачынена. Колькі можна страціць часу на першы крок? Наперадзе грандыёзныя прасторы АзУ, а ты далікатнічаешь з гэтай атрутай... Уяві сябе альпіністкай, якая штурмуе вяршыню. Гэта няпростая вяршыня. Ёсць многа людзей, якія называюць сябе настаўнікамі, прасветленымі, майстрамі, але ці ты бачыла хоць аднаго чалавека, свабоднага ад НЭ? Гэтая вяршыня мала каму пакараецца, але не таму, што яна такая складаная, а таму, што ніхто гэтую задачу перад сабой і не ставіць. Ніхто не ўстраняе НЭ прамымі намаганнямі, усе шукаюць вакольныя шляхі, ВЧКпозы, мантры. Збяры ўсю сваю рашучасць, упартасць, любоў да жыцця – калі гэтая задача не будзе вырашаная, цябе чакае лёс усіх тых, хто цябе акружаюць. Паглядзі на старых, якія зрабіліся фізічным увасабленнем НЭ – цябе падыходзіць такое жыццё? Паглядзі на моладзь з пустымі вачамі, якія спазматычна ўцякаюць ад НЭ і тупасці ў ПЭ і ў яшчэ большую НЭ, у яшчэ большую тупасць. Паглядзі на людзей у 30-40 гадоў з бесперапыннай маскай НЭ на твары, даўно страціўшых усялякую надзею. Ты жадаеш быць такім жа? Калі не – барыся. Уяві сябе амазонкай, тэрмінатарам, альпіністкай, вядзьмаркай - табе будзе патрэбна вышэйшая напруга сіл, і не дзеля зманлівай «светлай будучыні», а дзеля адчування АзЎ, якое ты зведваеш непасрэдна цяпер, устраніўшы чарговую НЭ. За кожным крокам - новая ступень свабоды, кожны дзень - новыя ўсплёскі АзЎ, усведамленняў, жыццё ператвараецца ў бесперапынную творчасць і насалоду гэтай творчасцю.

Каля пад'езда твайго дома стаяць лавачкі. На іх - дзядкі і бабулькі. Побач - дзеткі, падлеткі. І вось гэтыя пупсики НЯЎХІЛЬНА ператворацца вось у ГЭТА, для пазначэння чаго і словы цяжка падабраць. Зазірні ў вочы старых. Ты жадаеш стаць ГЭТЫМ?

Як толькі ўстраняюцца НЭ, у тое ж імгненне ёсць пробліскі АзУ. Нават калі ачысціцца ад НЭ зусім трохі, робіцца зразумелым, што шлях да свабоды такі вар'яцкі просты! Усяго толькі ўстраніць некалькі відаў змрочванняў, і ЎСЁ! І пачынаецца дзіўнае вандраванне ў пранізлівых, глыбокіх перажываннях, якія адкрываюць новы свет прама ў цябе самой. Ты не глядзіш здалёк на штосці прывабнае, а сама робішся насалодай, адкрыццём, вандраваннем.

За заслонай НЭ зведаць АзУ немагчыма, іх не стварыць і не выдумаць – яны ці выяўленыя, ці не, але я магу жадаць іх зведваць. Жаданне зведваць АзУ тым мацней, чым больш свабодны ты ад «азмрочнанняў» (гл. далей), і яно таемным чынам набліжае праяву АзУ, а калі жаданне вельмі моцнае, яно змяняе сваю якасць, і я заву яго «намаганнем», і тады АзУ ўзнікаюць спантана. Спачатку гэта кароткія ўсплёскі, якія ўзнікаюць, здаецца, без усялякай сувязі з практыкай. Затым залежнасць глыбіні і сілы АзУ ад інтэнсіўнасці і шчырасці намаганняў выявіцца больш ясна. Калі клубы дыму робяцца больш тонкімі, за імі выглядвае сонца. АзУ - не статычныя станы. Зведваючы іх, ты сама робішся шляхам у дзівосныя міры.

Вельмі сур'ёзная перашкода да устранення НЭ і пачатку ўпартай трэніроўкі ў гэтым – рэакцыя грамадства. Негатыўная рэакцыя. Агрэсіўна-негатыўная. Людзі, якія акружаюць цябе – твае сваякі, знаёмыя, «эзатэрыкі» на канферэнцыях у інтэрнэце – з высокай верагоднасцю ўсе як адзін будуць праяўляць агрэсію да самой ідэі ўстранення НЭ, мнагаслоўна казаць, што гэта немагчыма, «ненатуральна», прывядзе да жудасных псіхічных хвароб і г.д. Выключэнні з гэтага правіла ў Расеі бываюць, але рэдка. Спачатку сваякі і прыяцелі могуць са ўсім згаджацца з дружалюбнасці ці страху страціць тваю ўвагу, але чым больш паслядоўнай будзе твая практыка ўстранення НЭ і дагматычных канцэпцый, тым больш зразумелым будзе рабіцца іх сапраўднае стаўленне да гэтага. Такое аднагалоснае агрэсіўна-негатыўнае стаўленне да ўстранення НЭ, якое часцяком суправаджаецца пагрозамі і фізічным гвалтам, можа сур'ёзна пахіснуць тваю рашучасць. Адчуўшы сябе ў вакууме, шматлікія пачаткоўцы практыкуючыя  здаюцца і ўліваюцца ў шэрагі тых, хто ўсё жыццё жыве ў НЭ. Гэта твой выбар – вырашаць табе.

Калі праяўленыя звыклыя ўспрыманні, то нават калі доля НЭ у іх высокая, нават калі ёсць жаданне не зведваць іх, ты зведваеш «пачуццё камфорту». Калі ты пачынаеш займацца практыкай прамога шляху і змяняць адны ўспрыманні на іншыя, то нягледзячы на тое, што доля АзУ паступова расце, будзе ўзнікаць «адчуванне дыскамфорту». Пачынаючы з некаторага ўзроўню насычэння АзУ, дыскамфорт пры замене ўспрыманняў саступае месца прадбачанню, імкненню, захапленню і іншым АзЎ. Гадзіна па-за практыкай успамінаецца як больш-менш гладкі ланцуг уражанняў. Гадзіна намаганняў - як прасяканне скрозь джунглі, напоўненае сутыкненнем з перашкодамі, іх пераадоленнем, адкрыццямі. Такім чынам, практыкуючы на ранніх стадыях практыкі, калі АзУ праяўленыя рэдка, можа выкарыстаць наяўнасць адчування камфорту як падставу выказаць здагадку, што ён «спіць» у прывычных азмрочваннях. Камусьці такое жыццё будзе здавацца жудасным - сапраўды таксама, як жыццё вандроўніка здаецца тваёй суседцы-бабульцы жудаснай дурасцю і мазахізмам.

НЭ падобныя да ракавай пухліны. Напрыклад, чалавек, які прывык зведваць жаль да сабе (ЖДС), мэтанакіравана руйнуе сваё жыццё сваімі ж рукамі, бо для таго, каб яго шкадавалі, звярталі на яго ўвагу, суцяшалі (а менавіта гэтага ён вельмі жадае), неабходна мець падставу, вылучацца асаблівай «няшчаснасцю». Каб смакаваць сваю няшчаснасць, неабходны падрабязнасці, і як мага больш - тады ён з веданнем справы і нават з адчуваннем перавагі будзе прысвячаць іншых у «таямнічасць» сваіх «пакут». Той, хто мае поспех у гэтай чэмпіёнскай гонцы, вешае на сябе арэол пакутніка, «адзначанага лёсам», умацоўваючы адчуванне ўласнай важнасці.

У чалавеку, схільным да ЖДСпЖДС»), узнікае сукупнасць жаданняў, падобная да ракавай пухліны: той зыход становіцца для яго больш жаданым, які прывядзе да «непрыемнасцяў», бо чым больш пакут і НЭ ён зведае, тым больш падтрымае свае ЖДС і АУВ, тым больш высокую ступеньку займе ў табелі аб рангах няшчасных людзей, якія патрабуюць (і атрымліваюць) і жаль ад іншых людзей, і дзеянні, вынікаючыя з жалю. «Няшчасці» (рэальныя і ўяўныя) становяцца яго маёмасцю, таварам, які выменьваецца на ўвагу і паслугі. У выніку пЖДС сваімі ж рукамі пачынае руйнаваць сваё жыццё, кіруючыся слаба-[мэта]накіраванымі дзеяннямі («снд») і вызначана-[мэта]накіраванымі дзеяннямі («внд»). СНД – гэта дзеянні, якія суправаджаюцца думкамі «я раблю гэта», «гэта адбываецца», але калі чалавека спытаць, або калі ён сам сябе спытае «ці раблю я гэта», «ці адбываецца гэта», то ён адкажа «не», гэта значыць выцясняе разумовую яснасць. Пры ВНД чалавек згаджаецца з тым, што робіць гэта.

 

01-02) Паставіць перад сабой задачу ўстаранення НЭ лягчэй, чым пачаць яе вырашаць. Неабходна прыкладаць сапраўды велізарныя намаганні, і зрабіць практыку неад'емнай часткай жыцця, у іншым выпадку мары застануцца марамі. Не «вылучаць час для практыкі», а займацца ёю непасрэдна ў самой гушчы жыцця. Тыя, хто пераходзіць ад слоў да справы і працягвае з зацятасцю і рашучасцю дамагацца мэты з прадчуваннем і адчайным імкненнем, нягледзячы на поспехі і паражэнні, сустракаюцца нячаста.

Устараняюцца НЭ пры дапамозе намагання – ты нібы «вырываеш» сябе з іх, як з  балота, якое засмоктвае, «успамінаеш» сябе ў стане свабоды ад НЭ, «ускакваеш» у АзУ. Гэтае намаганне адпрацоўваецца шматлікімі практыкаваннямі. Апісанні розных варыянтаў вобразаў і думак, якія рэзануюць з намаганнем, гл. ніжэй. Устараненне НЭ – гэта, па азначэнні, такое намаганне, у выніку якога а) ад НЭ не застаецца нават нікчэмнага сляда, б) узнікае няхай і слабое, але выразнае АзУ. Вядома, адразу не атрымаецца навучыцца так чыста «выскакваць» з НЭ, каб кожны раз зведваць АзУ, і спачатку часцей будзе ўзнікаць стан «нічога не адбываецца», але можна хоць бы ўспамінаць аб імкненні да АзУ пасля кожнай спробы ўстаранення НЭ.

«Бездакорнае ўстараненне» - такое, пры якім НЭ ўстараняецца не даўжэй, чым за палову секунды. За такі час НЭ не паспявае ні моцна атруціць і спарадзіць хвост наступных НЭ, ні ўзмацніць НФ.

Каб заставацца сацыяльна адэкватнымі, людзі часта душаць НЭ, але гэта не прыводзіць да вызвалення ад іх, а нават наадварот – НЭ ператвараюцца ў цяжкі НФ, які густой атрутнай заслонай пакрывае ўсе астатнія ўспрыманні. Як адрозніць устараненне НЭ ад прыгнечання? Крытэр заключаецца менавіта ў перажыванні АзУ – хоць бы на кароткія імгненні, пакуль НЭ па прывычцы не паўстала зноў. Яшчэ можна арыентавацца на характар жадання не зведваць НЭ – калі яно суправаджаецца прадчуваннем, то верагоднасць устараніць НЭ, а не прыгнесці яе, высокая. Калі жаданне матываванае страхам, сорамам, АУВ і іншымі НЭ, устаранення не будзе.

Калі пасля спробы ўстаранення НЭ узнікае цяжар, стомленасць, незадаволенасць, няма ўсплёска АзУ, то гэта і азначае, што адбылося не ўстараненне, а прыгнечанне. Пры прыгнечанні ты выбіраеш не адмаўляцца ад НЭ, а толькі хаваць іх знешнюю праяву з страху наступстваў, ці з сораму і іншых НЭ, але пры гэтым уся кіпіш і імкнешся толькі выглядаць знешне спакойнай. Пры гэтым НЭ часцяком не толькі не слабеюць, але нават узмацняюцца, іх множныя ачагі працягваюць узнікаць, спараджаючы смуроднае кіпенне, якое абавязкова рана ці позна выплюхнецца вонкі. Адну НЭ можна выціснуць іншай (напрыклад, раздражненне можа быць выціснутае сорамам ці страхам ці жалем да сабе), але атручванне працягваецца.

Пералічу тое, што не з'яўляецца ўстараненнем НЭ, што не выводзіць цябе з іх бясконцага кругавярчэння:

1) Замяшчэнне НЭ на ПЭ. Калі ты раздражнёная  мужам, тэлефануеш сяброўцы і яна цябе забаўляе.

2) Выцясненне – адна НЭ выцясняе іншую. Замест сораму пачынаеш зведваць агрэсію.

3) Самападман - НЭ па-ранейшаму зведваецца, але ты думаеш, што ніхто гэтага не бачыць, і сама сябе пераконваеш у тым, што НЭ няма, знішчаючы тым самым сваю шчырасць, пазбаўляючы сябе апошняй магчымасці змяніцца

4) Уцёкі ў атупенне - НЭ па-ранейшаму ёсць, ці ты забараняеш сабе нават думаць аб гэтым, проста выцясняеш гэтыя думкі.

5) Заліпанне - ёсць думка «цяпер я зведваю НЭ», ёсць млявае жаданне перастаць зведваць НЭ, але сіла яго недастатковая, каб пераважыць сілу прывычкі зведваць НЭ і сілу механічнага жадання працягваць зведваць НЭ.

6) Прыгнечанне – трансфармацыя НЭ у НФ.

Гэты пералік, вядома, не поўны, дапоўні яго сама, калі будзе жаданне.

Адна з галоўных перашкод ва ўстараненні НЭ – самападман, калі чалавек толькі думае, што хоча ўстараняць НЭ, а на самой справе не жадае гэтага. Менавіта гэта робіць працэс устаранення вельмі складаным – жаданне зведваць НЭ, аб наяўнасці якога ты можаш нават і не ведаць. Заўсёды, калі ёсць НЭ, ёсць і жаданне зведваць НЭ, і чым мацнейшая НЭ, тым мацнейшае і гэтае жаданне. Калі ўзнікае зразумеласць таго, што НЭ такая моцная, таму што ты жадаеш яе зведваць, а не таму, што ўстараніць яе вельмі складана – узнікае рашучасць, прадчуванне, захапленне. Таксама гэтая зразумеласць можа прывесці да таго, што выявіцца новая пара жаданняў – жаданне ўзмацніць жаданне АзУ і жаданне паслабіць жаданне зведваць НЭ. Жаданне зведваць НЭ суправаджаецца такімі думкамі-апраўданнямі, як  «ён мяне справакаваў», «гэтая НЭ справядлівая» і інш.

Устараненне НЭ адбываецца ў выніку прыкладання намаганняў, спароджаных а) жаданнем спыніць гэтыя пакуты, б) усведамленнем немагчымасці жыць у гэтай атрутнай мешаніне, в) імкненнем да яснасці, да АзУ, праява якіх не сумяшчальная з НЭ. Пры ўстараненні не адбываецца замяшчэння адной НЭ на іншую, таму што цябе не задаволіць касметычны эфект, бо задача не ў тым, каб хтосьці падумаў, што ў цябе няма НЭ, а ў тым, каб не зведваць іх, а зведваць АзУ. У выніку ўстаранення НЭ заўсёды ўзнікае хоць лёгкае, але выразнае перажыванне вызвалення, ціхай радасці, супакаення, інтэнсіўнага супакою, прадчування і цікавасці да жыцця. У выпадку прыгнечання нічога такога ніколі не бывае.

Калі дэталёва разгледзець працэс устаранення НЭ, то гэта:

1) Кароткая, імгненная мысленная фіксацыя «ёсць НЭ».

2) Жаданне перастаць зведваць НЭ.

3) Намаганне (г.зн. рэзкі, канцэнтраваны ўсплёск жадання) спынення НЭ.

4) Жаданне зведаць АзУ.

5) Намаганне па спараджэнні АзУ.

6) Праява АзУ.

Толькі пасля таго, як 6-ы пункт выкананы, устараненне можна лічыць поўным. Паспяховае ўстараненне НЭ не азначае, што цераз пяць секунд яна не паўстане зноў, бо гэта наймацнейшая прывычка,алекалі штораз ты будзеш упарта ўстараняць НЭ, гэтая прывычка пачне слабець, пакуль не спыніцца.

Па меры ўдасканалення, звёны гэтага ланцужка становяцца ўсё больш звычайнымі, здзяйсняюцца як бы самі па сабе – гэтак жа аўтаматычна, як раней аўтаматычна праяўляліся НЭ, такім чынам прывычка зведваць непажаданыя табой успрыманні замяняецца на прывычку зведваць пажаданыя, і ў выніку магчыма навучыцца ўстараняць НЭ бездакорна. Пасля таго, як дастаткова доўгі час ты бездакорна ўстараняеш НЭ, яна і зусім перастае з'яўляцца, і такім чынам дасягаецца поўнае ўстараненне гэтай НЭ. Калі вучышся ездзіць на веласіпедзе, чартоўскі цяжка ўтрымаць раўнавагу, а калі навучыўся, то і не думаеш больш аб гэтым. Таксама і тут.

На ранніх стадыях трэніроўкі ва ўстараненні НЭ мэтазгодна звяртацца да падтрымкі зрокавымі вобразамі ці думкамі, якія ў цябе рэзануюць з працэсам ачышчэння ад НЭ. Кожны практыкуючы падбірае такі вобраз для сябе ў адпаведнасці са сваімі перавагамі. Гэта можа быць вобраз прамяня святла, які выпальвае ўсе НЭ, ці вобраз магутнага струменя, які змятае ўсе НЭ на сваім шляху, ці вобраз выбуху, які разносіцца ў жмуты перашкоды з НЭ – што хочаш. Прывяду прыклады вобразаў, што рэзануюць з намаганнем устаранення НЭ, якія сабрала Скво:

1. Нарошчванне інтэнсіўнасці намаганняў - як уздым цяжкага і вялікага каменя з глыбіні возера, - спачатку чысціш яго ад глею, а потым бесперапынна цягнеш уверх.

2. Кожная моцная НЭ – як ураган, і каб выжыць, неабходна бесперапынна люта ўтыкаць трывалы слуп, нясхільны ветрам. З кожным разам гэты слуп становіцца больш трывалым.

3. Сцвярджэнне ўлады ў краіне, якая бунтуе. Шалёныя натоўпы самазванцаў бесперапынна жадаюць захапіць уладу ў гэтым месцы. Толькі расслабішся хоць на секунду, і ўлада будзе страчаная. Калі ўстойлівасць улады дасягнутая, я абвяшчаю новыя законы – закон ціхамірнасці, закон накіраванасці, закон радасці.

4. Мяккі і непахісны зварот увагі ад НЭ да памятавання аб АзУ, як калі б я не ўмела пільна глядзець на нейкі прадмет у сувязі з хаатычным блуканнем погляду, і прыходзілася б увесь час узрушацца, пляскаць сябе па шчоках, фіксаваць галаву, хаваць астатнія прадметы анучамі. Але вось я навучылася аднанакіравана глядзець, мякка вяртаючы  погляд, які пачынае ўцякаць.

5. Лазер – тонкі, але магутны прамень святла, які хутка і няўхільна расчышчае прастору.

6. Кіпцюры тыгра – на кожным выдыху збіраю ўсе сілы і кідаюся ў АзУ, ускакваю ў яго, і нават калі пасля 1-2 секунд зведвання АзУ мяне выцягвае назад, я працягваю ўскакваць, і неўзабаве зыходны стан змяняецца, атрымліваецца ўскакваць у АзУ ужо на 3-5 секунд.

 

01-03) Адзін з спосабаў расхістаць непахіснасць звычкі зведваць НЭ у вызначанай сітуацыі – практыка цыклічнай змены інтэрпрэтацый. Калі цяпер ты зведваеш сум адзіноты, паспрабуй засяродзіцца на думках: «як добра, нарэшце можна пабыць адной, не ствараць з сябе нешта, не даказваць нічога нікому, не адпавядаць чаканням, правілам і прыстойнасцям; можна спакойна падумаць, расслабіцца, аддацца пачуццям і фантазіям. Вакол заўседы столькі людзей, а цяпер я магу скарыстацца момантам і насалодзіцца адзінотай». У выніку ты заўважыш, што НЭ адзіноты паслабілася. Зараз змяні інтэрпрэтацыю і падумай: «калі б тут быў сімпотны хлопец, я магла б прыцягнуць яго ўвагу, нам было б цікава, я магла б да яго дакрануцца і зведаць захапленне эратычных пачуццяў. Цяпер камусьці так добра ўдваіх, а я адна, і няма з кім пагаварыць, няма да каго адчуць закаханасць». У выніку - абвастрэнне хваравітай адзіноты, узмацненне іншых НЭ. «Пахістаўшыся» паміж двума тыпамі інтэрпрэтацый, ты атрымаеш цікавы вопыт таго, што наяўнасць НЭ залежыць не ад сітуацыі, а ад яе інтэрпрэтацыі. Змена інтэрпрэтацый – не шлях да вызвалення ад НЭ, а толькі першы крок, паколькі, па-першае, сіла прывычкі зведваць НЭ, паўторанай стотысячаразова, мацнейшая за любыя інтэрпрэтацыі, а па-другое, увесь той час, пакуль ты змяняеш інтэрпрэтацыі, НЭ жыве, развіваецца, атручвае, спараджае новыя НЭ. Цыклічная змена інтэрпрэтацый дае толькі мінімальны вопыт паслаблення НЭ,але ўсё ж ўмацоўвае разуменне таго, што на НЭ можна ўплываць незалежна ад сітуацыі. Ілжывая канцэпцыя аб тым, што эмоцыі цалкам вызначаюцца самой сітуацыяй, робіць цябе бездапаможнай, паколькі ты толькі зрэдку можаш змяніць абставіны; у выніку ўзнікае безвыходнасць. У адным выпадку атрымліваецца песімістка, якая пагразла цалкам у НЭ, а ў іншым - рэвалюцыянерка, якая спрабуе змяніць абставіны так, каб НЭ не ўзнікалі, што, вядома, немагчыма, проста адны НЭ замяняюцца іншымі.

Калі абедзве інтэрпрэтацыі аднолькава магчымыя, то чаму б тады не абраць і не ўмацоўваць тую, якая паслабляе НЭ і дазваляе знаходзіцца ў больш прывабным стане? Замена непажаданых інтэрпрэтацый на пажаданыя – задача-мінімум, якая дазволіць злёгку расхістаць прывычку неадкладна ўскакваць ў інтэнсіўныя НЭ.

Вельмі істотным з’яўляецца тое, што па меры тваёй практыкі адбываецца назапашванне вопыту перажывання АзУ – імгненні, пражытыя табой у АзУ, назапашваюцца не ў нейкім «пераносным» сэнсе, а ў сапраўды  рэальным, і рана (ці, нажаль, позна) адбываецца прарыў, і ты зведваеш спантанае палягчэнне ад ўстаранення НЭ, вядомыя табе АзУ пачынаюць праяўляцца больш устойліва і выразна, праяўляюцца новыя АзУ.

Калі ёсць такія НЭ, з якімі табе шкада расставацца (звычайна гэта сум, жаль да сабе, жаль да іншых, рэўнасць, але бывае і агрэсія, негатыўнае стаўленне), то ты можаш вызваліцца ад тых, якія лічыш відавочна хваравітымі, непажаданымі. Првычка зведваць НЭ умацавана сотнямі тысяч паўтораў, таму ўжо праз некалькі секунд пасля іх устаранення яны могуць зноў паўстаць. Умацоўвай непахісную рашучасць і накіраванасць  што б ні здарылася дамагчыся свайго, пераламаць прывычку, якая забівае цябе. Для поўнага ўстаранення НЭ запатрабуецца мноства намаганняў, але вынікі ў выглядзе пробліскаў АзУ ты атрымліваеш неадкладна пасля кожнага паспяховага намагання, і вопыт гэтых перажыванняў назапашваецца і павялічвае эфектыўнасць практыкі і поўнасць жыцця.

Штурм асобна ўзятай НЭ – гэта эфектыўнае практыкаванне. Выбіраеш НЭ, якая часта праяўляецца, напрыклад незадаволенасць, і прымаеш рашэнне - у бліжэйшыя трое сутак (тры гадзіны, гадзіну) ты не дазволіш яму праяўляцца больш за на секунду-дзве. Упярэмешку з іншымі НЭ незадаволенасць праяўляецца на кожным кроку, і адрозніць іх часам няпроста, не кажучы ўжо пра тое, каб зрабіць гэта за секунду, таму неабходна штосекундна (!) сачыць за сабой, і ўстараненне пэўнай НЭ ператвараецца ў масіраваны штурм многіх іншых. Нават адна гадзіна такой практыкі - гэта вельмі складана, нібы бяжыш марафон, а калі такога эфекту не ўзнікае, то гэта значыць, што ты займаешся самападманам, прымаеш жаданае за сапраўднае, і татальнага ўстаранення незадаволенасці на самой справе не адбываецца (сачы таксама за абавязковым атрыбутам паспяховага ўстаранення НЭўсплёскамі АзУ). Па меры правядзення такіх штурмаў пачне фарміравацца і дужэць прывычка неадкладнага ўстаранення НЭ, адбудзецца істотны прагрэс у хуткасці і чысціні ўстаранення. Устараненне наступнай НЭ будзе ўжо трохі лягчэйшым у параўнанні з першым вопытам.

 Дбайны маніторынг успрыманняў з мэтай выяўлення і ўстаранення ўсіх праяў НЭ, прысуджанай да ўстаранення, прыводзіць да яшчэ аднаго значнага выніку. Такі маніторынг магчымы толькі ў тым выпадку, калі я разумею (г.зн. фіксую ва УД)  ўсё, што са мной адбываецца, так што фарміруецца прывычка быць уважлівым да ўспрыманняў, узнікае вопыт перажывання радасці ад уважлівасці. Проста жыць і рабіць нешта, і жыць, разумеючы ўспрыманні, якія праяўляюцца - гэта велізарная розніца. Дбайны маніторынг прыводзіць да пачатку бурнага працэсу расслаення ўспрыманняў, узнікае творчы стан - з'яўляюцца  ідэі, якія захапляюць, адкрыцці, нечаканыя аспекты АзУ, узнікае пачуццё асаблівай глыбіні жыцця - нібы рассоўваецца засланка, і ўліваецца адчуванне поўнасці. Ды і пісьмовая фіксацыя становіцца радаснай.

НЭ заўсёды маюць знешнюю праяву (ярка выяўленую але амаль непрыкметную неспакушанаму чалавеку) – слабы ўздых, лёгкая грымаса, ледзь прыкметны жэст, спецыфічная змена інтанацыі - назавем гэта «цялеснымі прыкметамі НЭ» («цпНЭ»). Амаль 100% усёй мімікі, жэстаў, інтанацый людзей непадзельна зрасліся з цпНЭ. Кантроль за сваімі цпНЭ дазваляе больш якасна ўлоўліваць праскочыўшыя НЭ, перапражыць сітуацыю, устараняючы НЭ, ачысціцца ад спадарожных НЭ. Кантраляваць міміку, голас, жэсты нашмат прасцей, чым НЭ, таму выяўленне і ўстараненне тпНЭ спрыяе практыцы. Калі ты прапусціла НЭ і «прачнулася», калі тая разраслася, абрасла іншымі НЭ, то перш за ўсё неадкладна спыні цпНЭ, а затым і НЭ. «Зачышчай тэрыторыю», не спыняючыся на паўдарогі, устараняючы драбнюткія ўсплёскі НЭ, пакуль не дасягнеш як мінімум стану «нічога-не-адбываецца», а як максімум - АзУ.

 

Свабода ад НЭ прыводзіць да яснасці, вызвалення ад [ілжывых] канцэпцый. Калі цябе згвалтавалі, то гэта можа быць балюча і непрыемна (але зусім не абавязкова, бо калі ты дасі гвалтаўніку прэзік і ўспомніш, што не так проста знайсці самарушны член, які якасна стаіць, каб ён проста патрахаў цябе без «адносін», то можна атрымаць задавальненне, вельмі інтэнсіўнае), ў гэтым НЯМА нічога такога, што «псіхічна травмуе», бо толькі ад цябе залежыць – зведваць НЭ ці не. Калі ты ламаеш руку, то боль непараўнальна мацнейшы, чым непрыемныя адчуванні пры згвалтаванні. Чаму ж тады ад зламанай рукі не канчаюць жыццё самагубствам? Чаму не ствараюцца клубы псіхалагічнай дапамогі тым, хто зламаў руку? Таму што не прынята зведваць моцныя НЭ пры пераломах, гэта не лічыцца «жудасным», «ганебным», а пры згвалтаваннях – прынята. Член сілком змясцілі ў похву – вось і ўсё, што адбылося, але гэтаму надаецца значэнне касмічнай важнасці – гэта элементарнае ханжаства і дурасць. Пасля зламанай рукі табе прыйдзецца два месяцы хадзіць у гіпсе, потым распрацоўваць суставы, рабіць уколы ад слупняка і г.д., а пасля нават грубіянскага згвалтавання неабходна толькі добранька вышмаравацца мірамісцінам ці калоідным срэбрам для дэзінфекцыі, прыняць меры супраць цяжарнасці, а сінякі хутка зарастуць – у 10 раз хутчэй, чым зарасце зламаны палец. Акрамя таго, без НЭ, што паралізуюць, можна і зусім пазбегнуць згвалтавання, ці звесці яго непажаданы эфект да мінімуму (гл. «пытанні і адказы» – 0059).

Усвядоміўшыся, што НЭ раз'ядаюць цябе з трыбухамі ў прамым сэнсе гэтага слова, можна выкарыстаць практыку «памятавання аб тым, што НЭ – гэта яд»: у той момант, калі ўзнікае НЭ, ты гучна прагаворваеш услых ці самому сабе - «Атрута!», «Я не хачу гэта зведваць!». Гэта дазваляе здрыгануцца і мабілізавацца, успомніць аб сваім стаўленне да НЭ, прыслабіць механічнае жаданне зведваць НЭ. Гэта заадно прытармажвае паразітычны ўнутраны дыялог, які абслугоўвае НЭ і які з'яўляецца ачагом іх множных ўсплёскаў.

Ва ўстараненні НЭ няма дробязяў! Нават самая «нікчэмная» НЭ – моцны яд, і калі зведваеш АзУ, выразна гэта разумееш, а калі АзУ няма, тады і яснасці няма. Нават слабы цень НЭ неадкладна і рэзка паслабляе АзУ. Акрамя таго, слабая НЭ – напрыклад мімалётнае негатыўнае стаўленне («НС») ці негатыўны энергетычны стан («НЭС») (іншымі словамі – «дрэннае фізічнае самаадчуванне», млявасць, апатыя, «нічога-не-адбываецца») - можа быць надводнай часткай гіганцкага айсберга НФ. Устарані яе, і падводная частка паднімецца, зробіцца даступнай для даследавання і ўстаранення..

«Негатыўнае стаўленне» з'яўляецца слабымі НЭ, часам вельмі слабымі, доўжыцца нядоўга і не заўсёды за ім вынікаюць вызначана выяўленыя НЭ. Напрыклад, дастаткова мімалётнага погляду на непрыемную асобу, а то і папросту на любую асобу, і імгненна на секунду ці долю секунды ўспыхвае цень непрыязнасці, асуджэння ці непрыемнасці. Па меры трэніроўкі ўважлівасці ты выявіш, што кожны твой дзень працяты тысячамі НС. Найбольш эфектыўны спосаб устараняць гэтую зграю, якая мітусіцца – эмацыйная паліроўка, засяроджванне на АзУ.

Усю гэтую кампанію - НЭ, НЭС, НФ і НС у далейшым буду пазначаць як «чатыры Н» ці «», але ўсё гэта ні што іншае, як разнавіднасці НЭ, таму часцей я іх буду пазначаць зборным тэрмінам «НЭ».

Людзям звычайна нават у галаву не прыходзіць, што НЭС можна ўстараніць. Гэтая ідэя ўспрымаецца як рэвалюцыйная. Лічыцца, што гэтая шэрасць, млявасць - неад'емная частка «мяне», што яна выкліканая «аб'ектыўнымі» прычынамі, і ўсё, што мы можам, гэта перабіваць яе забаўкамі, аргазмамі, ежай, сном. Але НЭС сапраўды гэтак жа паддаецца ўстараненню, як і любы іншы непажаданы стан. Першы крок – гэта вылучыць НЭС як асобнае ўспрыманне, зафіксаваць: «ёсць млявасць», ці «ёсць нічога-не-адбываецца». А тады ўжо становіцца магчымым і даследаваць яго, і зведаць сапраўды накіраванае жаданне «не зведваць гэты стан», і, стала быць, прыкладаць намаганні да яго ўстаранення і ўстараняць.

Увядзем тэрмін «азмрочванне» - пазначым ім любую сукупнасць НЭ, НФ, НЭС, НС, ілжывых канцэпцый і механічных жаданняў (гл. ў адпаведных раздзелах).

Пазіцыя бесстаронняга суддзі: уяві, што судзіш канфлікт двух людзей (адна з якіх ты сама) і кажаш: «неадкладна замаўчаць, зрабіць нейтральныя твары, а ўжо потым разбярэмся - што да чаму». Адхілі ўпэўненасць у «справядлівасці» НЭ, спыні саманакручванне, бо вельмі часта свае НЭ ты ацэньваеш як «справядлівыя», а ўстараненне НЭ – як дамова з «несправядлівасцю». Таму скажы сабе – «я разбяру сітуацыю і прыму рашэнне, але думаць і вырашаць я жадаю ў цвярозым стане, а не ў стане атручанасці НЭ, якія блакіруюць здольнасць разважаць». Памятай аб тым, што любыя НЭ незалежна ні ад чаго з'яўляюцца ядам, які атручвае цела, не дае магчымасці эфектыўна рэагаваць, лагічна разважаць, тонка адчуваць, зведваць радасныя жаданні, таму перш за ўсё яны павінны быць безумоўна ўстароненыя.

Каб узмацніць жаданне вызваліцца ад НЭ, мэтазгодна пералічыць усе непажаданыя наступствы іх зведвання, г.зн. такія наступствы, якія ты не жадаеш мець. Таксама мэтазгодна пералічыць дзеянні, якія прыводзяць да паслаблення жадання ўстараняць НЭ. Да іх адносяцца:

*) прыгнечанне радасных жаданняў,

*) прытрымліванне механічна канцэпцыям - усякім «трэба», «варта», «важна»…

*) пераяданне,

*) перасыпанне і хранічнае недасыпанне,

*) частыя аргазмы (у сярэднім гэта часцей за адну серыю аргазмаў раз у 2-3 тыдні),

*) Задаволенасць і самазадаволенасць

 

Перыяды ўпартых і рашучых намаганняў устаранення НЭ змяняюцца перыядамі апатыі і імпатэнцыі, але калі зноў вяртаешся да практыкі, то выяўляеш, што штосці атрымліваецца лягчэй – гэта вынік прыкладзеных раней намаганняў. Што рабіць у перыяды «адкату», спаду? («Спад» вызначым як стан, пры якім жаданне зведваць азмрочванні нашмат мацнейшае за жаданне зведваць АзУ).

1) Мінімум з таго, што ты можаш рабіць – даследаваць свой адкат: назіраць, пісьмова фіксаваць, аналізаваць, ставіць эксперыменты, шукаць заканамернасці. Даследаванне ўрываецца ў працэс адкату і змяняе яго афарбоўку, ты ўжо не проста тая, хто здалася, а тая, хто даследуе і назірае. Розніца ў тым, як гэта перажываецца, вельмі значная.

2) Можна змяніць іншыя прывычкі. Я заву гэта «кансерватыўнымі практыкамі». Прывычка паліць, піць алкаголь, выкарыстоўваць словы-паразіты, боўтаць нагой, хмурыцца, рэзаць хлеб, трымаючы яго ў левай руцэ… прывычак незлічонае мноства, як непажаданых табой, так і абыякавых. Паспяховая іх змена хоць і не патрабуе высокай засяроджанасці, непахіснай рашучасці, як пры ўстараненні НЭ, але павялічвае эфектыўнасць намаганняў устаранення НЭ.

Вытрымка з запісаў Скво аб спыненні палення: «значэнне спынення палення заключаецца не ў тым, каб пачаць здаровы лад жыцця, - аб гэтым «бонусе» я пакуль не думаю. Паленне выступае толькі ў якасці моцнай механічнай прывычкі. Нерэалізаванае жаданне паліць выклікае кучу НЭ, і ступень гэтага азмрочвання такая моцная, што дазваляе з максімальнай эфектыўнасцю трэніраваць само намаганне па ўстараненні НЭ. Умовы практыкі немэтазгодна рабіць літаснымі, інакш вынік будзе сумніўны і не атрымаецца адпрацаваць прыкладанне намагання ў «баявых» умовах. Вядома, я магу пайсці ў лес, бегаць там, чытаць, займацца сэксам і «кінуць» паліць, але пры выглядзе тытунёвага ларка ці сяброўкі, якая смачна паліць духмяныя цыгарэты, я ізноў зламаюся, што і будзе азначаць, што намаганне ўстаранення прывычкі не выпрацаванае. Мая задача заключаецца ў тым, каб не ўцякаць ва ўмовы, у якіх прывычка «спіць», а бясстрашна сустрэць яе твар у твар і ўстараняць кожны раз, калі яна праяўляецца. У гэтай барацьбе я змагу «выплавіць» сваё намаганне, «вывастрыць» яго да бездакорнасці для таго, каб скарыстацца ім у бітве з НЭ.

Каб устараніць НЭ, неабходна прыкласці магутнае намаганне. Адпрацаваць яго, пережыць – няпростая, але вельмі цікавая задача, бо я ўстараняю тое, што не жадаю зведваць і спараджаю тое, што жадаю! Гэта змяняе мяне самым непасрэдным, прамым чынам».

 

01-04) Выключна эфектыўнай з'яўляецца практыка «цыклічнага ўспрымання» («ЦУ») - шматразовае перапражыванне і ўстараненне НЭ. Ты можаш штораз (напрыклад, з дапамогай думкі, якая выконвае ролю спускавога кручка) ствараць (ці ўспамінаць) сітуацыю, у якой звычайна зведваеш НЭ, і як толькі НЭ ўзнікае, ты неадкладна яе ўстараняеш, пасля чаго зноў спараджаеш НЭ, зноў устараняеш яе, і так да той пары, пакуль будзе хапаць сіл, а калі сілы скончацца - вучыся рабіць звышнамаганні і зведваць пры гэтым энтузіязм, накіраванасць, прадчуванне. Калі, напрыклад, пасля 50 цыклаў ужо ніякіх НЭ не ўзнікае, значыць гэтую сітуацыю ты выкарыстала на 100%. Наступнага разу аўтаматызм узнікнення НЭ будзе слабейшы, і ўстараняць іх будзе лягчэй. Прывычка зведваць НЭ паскорана перагарае пры такой практыцы, і ўзмацняецца яснасць у тым, што зведваць іх ці не – гэта цалкам пытанне твайго жадання, тваёй настойлівасці.

Цыклічнае ўспрыманне НЭ, якія ўзнікаюць пры некаторых успамінах – выдатны спосаб устараніць глухі і густы НФ, бо шматлікія складаючыя негатыўнага фону бяруць свой пачатак у падзеях даўняга ці нядаўняга мінулага. Напрыклад, цябе згвалтавалі ці спрабавалі згвалтаваць; ці білі і лаялі бацькі, што «пяшчотна любяць і клапацяцца», як гэта часта бывае; ці ты зведала вельмі моцную віну, сорам і г.д. Падушаныя тады НЭ сфарміравалі густы НФ, які існуе і цяпер. Для ўстаранення НФ ёсць практыка эмацыйнай паліроўкі (гл. далей), але і цыклічнае ўспрыманне тых успамінаў здольнае вельмі многа змяніць і выправіць. Падобныя ўспаміны могуць быць урывачнымі, невыразнымі, бо ты імкнулася забыць іх, таму спачатку неабходна аднавіць усе дэталі. Запішы кожную дробязь, якую толькі можаш успомніць. Калі па меры перапражывання будуць усплываць новыя падрабязнасці – дадавай іх у апісанне. З пачатку і да канца  прайграй у памяці гэтую падзею, імкніся максімальна інтэнсіўна перажыць усё тое, што тады адчувала, што б гэта ні было: страх, жах, ганьба, сорам - што было, то і адчувай. Усе гэтыя гады ты душыла ўспаміны аб гэтай падзеі, імкнулася абгарадзіцца ад НЭ, але цяпер задача адваротная - максімальна поўна зведаць іх, пасля чаго бездакорна ўстараняць. Уяві, што ты цяперашняя ўсё гэта зведваеш, што ты сама абрала атрымаць гэты вопыт, каб дамагчыся вышэйшага майстэрства ва ўстараненні НЭ. Калі ты дамагаешся таго, што ўспамін той сітуацыі ці не выклікае больш НЭ, ці ў цябе атрымліваецца бездакорна іх устараніць, то ты атрымліваеш вопыт таго, што сама сітуацыя не з'яўляецца «прычынай» НЭ, а прычынай з'яўляецца прывычка, а часам і жаданне іх зведваць. Зведваць НЭ ці не – твой выбар.

Калі непасрэдна цяпер у цябе ёсць радаснае жаданне патрэніравацца ва ўстараненні НЭ, а сітуацыя такая, што моцных НЭ цяпер няма, то можна скарыстацца ўяўленнем, бо не толькі рэальная, але і ўяўная сітуацыя (ці тая, якую ўспамінаеш) аднолькава здольныя запусціць механізм праявы НЭ. Напрыклад, для работы з рэўнасцю ўяві свайго хлопца ў абдымках іншай дзяўчыны, падтрымаўшы гэтую фантазію думкай: «невядома – з кім і дзе ён цяпер. Я вядома думаю, што ён на працы, ці калі ён захоча заняцца сэксам з іншай жанчынай, то можа зрабіць так, каб я думала, што ён на працы». Няма ніякай розніцы паміж НЭ, якія ўзніклі ў выніку рэальнай ці ўяўнай сітуацыі, што і дазваляе выкарыстаць уяўленне для практыкі цыклічнага ўспрымання.

 

01-05) Практыка абмежаванага татальнага кантролюАТК»): 5 ці 10 хвілін штосекундна (!) сочыш за тым, каб нават цень НЭ не праслізнуў, не быўшы неадкладна ўстароненым. АТК дае вопыт:

1) прыкладання намаганняў да татальнага ўстаранення ўсіх НЭ без разбору;

2) выяўлення і ўстаранення нават самых слабых НЭ;

3) знаходжання ў стане больш высокай свабоды ад НЭ, чым звычайна;

4) ушчыльнення, расцягвання часу, больш інтэнсіўнага і цікавага жыцця; АТК - гэта засяроджванне ўсіх сіл, пераўзбуджэнне, поўная мабілізацыя. Пачні з малога – з адной хвіліны. Калі я запланую цэлую гадзіну пражыць без НЭ, але буду штораз зведваць іх, не ўстараняючы імгненна, то пацярплю паражэнне, будзе рабіцца слабейшай накіраванасць, узмацніцца скепсіс. Калі я бяруся толькі за адну хвіліну і дасягаю ў гэтым поспеху - то гэта перамога, узнікае вопыт больш высокай, чым звычайна, свабоды ад НЭ, жаданне працягваць практыку.

Падчас АТК ўстараняй НЭ, як быццам гэта твая апошняя бітва, якую прайграць нельга. Хочаш – крычы сама сабе што-небудзь, хочаш – напружвай усе мышцы, хочаш – пракусі палец – што хочаш рабі, але не здавайся, не пераставай устараняць НЭ. Выварочвайся навыварат, як толькі адчуеш, што НЭ на падыходзе. Прывычка павінна быць зламаная любой цаной, а ўжо потым ты навучышся ўстараняць НЭ без  пабочных жэстаў, крыкаў і іншага.

Практыка сітуацыйнага кантролю («СтК») заключаецца ў тым, што ты разбіваеш свой дзень на тыпавыя сітуацыі, у якіх праяўляюцца ўласцівыя гэтай сітуацыі НЭ і НФ. Уваходзячы ў пад'езд, ты зведваеш агіду да пахаў пацукоў, а збіраючыся на працу – заклапочанасць поглядамі начальства і г.д. Дасягні хоць бы аднаго, але пэўнага, вызначанага поспеху, займі хоць бы адзін плацдарм, які ўжо не аддасі, вырві яго з-пад улады НЭ. Будуць падзенні і ўзлёты, расчараванні і адкрыцці, але чыстка наступных сітуацый ад НЭ будзе давацца ўжо трохі лягчэй. Цябе-мінулай больш няма, ёсць ты-іншая, паколькі «ты» - гэта ні што іншае, як сукупнасць успрыманняў у гэтым месцы. Ты ўжо не жывеш ранейшым жыццём, паколькі здзейсніла замену ўспрыманняў, і калі захочаш, можаш змяняцца далей. Гэтая змена – вынік радаснага жадання, ўпартасці і рашучасці ў яго рэалізацыі.

У тваіх руках – просты і дзейны метад дасягнення пажаданых табою ўспрыманняў і ўстаранення непажаданых,  пад'езд, які смярдзеў пацукамі, ператворыцца ў «азораны фактар» («АзФ»), гэта значыць успрыманне пад'езда будзе рэзанаваць з АзУ. І чым большай будзе доля АзУ сярод іншых успрыманняў, тым больш яна пачне ператварацца ў АзФ.

АзФ - гэта ўспрыманне-пераключальнік, трыгер, які прыводзіць да АзУ (асабліва пры наяўнасці РЖ зведваць АзУ). Ім можа быць што хочаш - від бурнага мора, высокіх гор, жывёл, раслін; фразы, людзі, мелодыя і г.д. Напрыклад, ты глядзіш на акіян, зведваеш АзУ. Падлятае вялікі жук і кружыць над табой, тыкаецца ў рукі, жывот, і раптам гэта не проста накладваецца на АзУ, але нібы раздзіраецца заслона тупасці, адбываецца прарыў плаціны, узнікае пранізлівы рэзананс двух успрыманняў, і ты зведваеш выразную пяшчоту да жука нягледзячы на тое, што заўсёды была ці абыякавая да жукоў, ці нават адчувала да іх непрыязнасць. З гэтага моманту від гэтага жука становіцца для цябе АзФ.

Існуе механізм пераносу АзФ - АзФ для аднаго АзУ становіцца АзФ для іншага.

Я рэкамендую скласці спіс усіх АзФ – падобная фіксацыя ўмацоўвае яго сілу.

У апісанні АзФ вялікае значэнне маюць дэталі, якія ўзмацняюць яго рэзанансную ўласцівасць, і паколькі загадзя іх аддзяліць ад масы іншых успамінаў не заўсёды проста, я раю апісаць усё цалкам, а затым адсартаваць тое, што з'яўляецца значным. Напрыклад, ёсць АзФ - успамін аб тым, што ты сядзела на канапе з мордамі і зведала яркае АзУ. Апісваючы гэтую сітуацыю, ты нечакана выяўляеш, што вельмі значнай з'яўляецца адна дэталь: малюнак з карычневых слонікаў на покрыве. Разумова растлумачыць гэта ты не можаш, таму спачатку нават хацела выключыць гэты элемент з апісання, як неістотны.

АзФ можа быць усё - тупы агрэсіўны чалавек, бруд на вуліцы, цесная электрычка, рэкламны плакат, недакурак ва ўнітазе - што хочаш. Чым больш бездакорна ўстараняюцца азмрочванні, чым больш ёсць АзУ, тым больш успрыманняў становіцца для цябе АзФ. Раней ты ў электрычцы пакутавала ад гультайства, а зараз робіш штохвілінную фіксацыю, эмацыйную паліроўку, выяўленне жаданняў, даследуеш канцэпцыі, устараняеш НЭ і г.д., і праз месяц раптам выяўляеш, што ўспрыманне невыгоднай і цеснай электрычкі так цесна пераплялося з намаганнямі, з АзУ, што ператварылася ў АзФ. Калі раней, гледзячы на тупыя і шэрыя твары, ты зведвала НС, то пасля таго, як стала бездакорна яго ўстараняць, тупыя людзі сталі для цябе АзФ.

Ты заўсёды «ведаеш» аб тым, што адбываецца за сцяной хаты ці офіса - там сядзяць маркотныя калегі ці суседзі і займаюцца маркотнымі справамі. Паміж тым ты ведаеш, што дзесьці далёка за сцяной ёсць і Ежаціна, Бодхі, Ф'ёрд, іншыя практыкуючыя, і акіян з гладкай скуркай, і ззяючыя вяршыні гор. Але па прывычцы ты падтрымліваеш ва ўяўленні не тое, што з'яўляецца АзФ, а тое, што прывыкла ўяўляць. Гэтую прывычку можна змяніць.

Я рэкамендую весці падрабязныя даследаванні-справаздачы аб рабоце па замене ўспрыманняў, якую ты выконваеш, найпадрабязнейшы дзённік з апісаннямі тваёй барацьбы. Неабходна толькі зрасціся з блакнотам і ручкай. Што рабіла, што атрымалася, што не атрымалася, якія былі адкрыцці, цікавыя назіранні, якая інтэнсіўнасць НЭ і АзУ была падчас здзяйснення намаганняў і г.д. – падрабязна гл. у раздзеле «Апісанні і фіксацыі». Напрыклад ты можаш рознымі значкамі адзначаць НЭ, устароненыя неадкладна, устароненыя за 2-5 секунд, і не ўстароненыя (калі НЭ доўжылася больш 5 за секунд). Пісьмовая фіксацыя вопыту стане процівагай думкам-скептыкам, будзе з'яўляцца неабвяргальным сведчаннем таго, што вырашаць такія задачы – у тваіх сілах. Паколькі ў такім дзённіку ты будзеш весці запісы аб тым, пра што непажадана ведаць навакольным (паколькі яны могуць пачаць адчуваць да цябе агрэсію), то для таго, каб дамагчыся максімальнай шчырасці, трымай свае запісы ў  файлах пад паролем – напрыклад у праграме Word. Пры гэтым пароль павінен адпавядаць наступным параметрам: у ім павінна быць не меньш за 10 знакаў; нельга каб ён складаўся з кавалкаў простых слоў; ужыванне загалоўных літар, лічбаў і такіх спецзнакаў, як @#$%^&*.

Даследаванне пэўных НЭ, іх класіфікацыя спрыяе больш эфектыўнаму іх адрозніванню і ўстараненню.

Разгледзім, напрыклад,  раздражненне. Раздражненне і незадаволенасць вельмі зручныя ў якасці палігона для выпрацоўкі намагання, бо праяўляюцца часта, ясна выяўленыя, не маюць такой магутнай канцэптуальнай апоры, як, напрыклад, рэўнасць ці жаль. (Негатыўнае стаўленне, незадаволенасць, раздражненне, агрэсія, нянавісць – розныя ступені інтэнсіўнасці адной і той жа НЭ, менавіта таму той, хто зведвае «усяго толькі» негатыўнае стаўленне, з'яўляецца чалавекам, які ў любы момант можа праявіць нянавісць).

Кожнае пэўнае раздражненне, якое ўзнікла, можна суадносіць з пэўнай катэгорыяй, пасля чаго ўжо ўстараняць. Зразумела, пры гэтым будзе немагчыма дасягнуць бездакорнага ўстаранення (г.зн. за паўсекунды-секунду), таму мэтазгодна займацца класіфікаваннем НЭ толькі на пачатковым этапе, калі няма поўнай яснасці ў характары яе праявы. Калі хуткасць устаранення пэўнай НЭ павялічыцца, і ад узнікнення да ўстаранення будзе праходзіць толькі дзве-тры секунды, суаднясенне эмоцыі з катэгорыяй перастане быць эфектыўным, і гэтае звяно можна будзе без шкоды выкінуць, ці спачатку разбіванне па катэгорыях мае такую перавагу, што для таго, каб вызначыць гэтую катэгорыю і яе якасныя адрозненні, ты будзеш вымушана дастаткова ўважліва разгледзець усе аспекты праявы НЭ, і такім чынам ты вучышся добра заўважаць яе ў паўсядзённым жыцці, без чаго ўстараненне немагчымае.

Напрыклад, можна адсартаваць усе акты раздражнення па тыпе сітуацый, у якіх яно выявілася:

а) непажаданыя паводзіны іншых людзей

б) непажаданыя паводзіны самога сябе

в) непажаданы збег абставін

г) непажаданыя «паводзіны» прадметаў

д) агульная раздражнёнасць «на ўвесь свет».

 

Не так  істотна дакладна апісаць усе сітуацыі, у якіх па прывычцы ўзнікае раздражненне, бо яго ўстараненне ў адной сітуацыі прыводзіць да агульнага росту здольнасці заўважаць і ўстараняць яго ва ўсіх іншых.

Акт устаранення НЭ мэтазгодна завяршаць спараджэннем рашучасці давесці справу ўстаранення НЭ да поўнай перамогі, упэўненасцю ў тым, што рана ці позна АзУ прыйдуць і напоўняць сабой усё.

Яшчэ адзін спосаб разбіць эмоцыі на два класы абапіраецца на адрозненне ў тым, як змяняецца характар іх праявы ў выніку назірання, фіксацыі, даследавання. Адна пачынае слабець і растварацца, іншая - узмацняцца, распластоўвацца і паглыбляцца. У адпаведнасці з першым ці другім тыпам паводзін мы можам умоўна назваць іх «негатыўнымі» і «станоўчымі». Цікава, што эмоцыі, якія я раней вызначыў як «негатыўныя», паводле гэтага падзелу таксама апыняюцца негатыўнымі. ПЭ  паводзяць сябе дваяка. Некаторыя з іх таксама рассейваюцца, асабліва дакладныя супрацьлегласці НЭ (напрыклад, «гарката страты - радасць валодання»). Іншыя пачынаюць распластоўвацца, гэта значыць там, дзе раней ты адрознівала адну СЭ, ты пачынаеш адрозніваць некалькі. Некаторыя з іх рассейваюцца ці ўзнікае жаданне іх устараніць, а іншыя, наадварот, узмацняюцца, узнікае жаданне іх часцей зведваць, і паступова ў выніку такой ачысткі пачынаюць праяўляцца АзУ. Хачу звярнуць увагу на тое, што гэтую ўласцівасць эмоцый немагчыма выкарыстаць для ўстаранення НЭ, паколькі  за час,  які НЭ будзе табою назірацца, яна паспее спарадзіць масу іншых НЭ, узмацніць НФ, і ў выніку не ўстараніцца, а зменіцца  іншым успрыманнем, але пастаянная  змена ўспрыманняў адбываецца ў любым выпадку, і, як мы бачым, гэта не прыводзіць да спынення НЭ. Звычайна да такой «практыкі» звяртаюцца тыя, хто займаецца самападманам, і на самой справе не жадае адмаўляцца ад НЭ.

Вельмі эфектыўным з'ўляецца сумяшчэнне розных кірункаў у практыцы – не па графіку, які выдумалі з галавы, а адпаведна таму, да чаго цяпер ёсць цікавасць, радаснае жаданне. Памылкова думаць: «вось спачатку ўстараню НЭ, а потым вазьмуся за канцэпцыі і жаданні». Азмрочванні цесна пераплеценыя паміж сабой, і ніколі не ведаеш загадзя – дзе адбудзецца прарыў, а калі прарыў адбываецца, то нібы нітку за кончык выцягваюць з палатна – матэрыя становіцца разрэджанай не толькі ў тым месцы, дзе ты ўхапілася за нітку, а па ўсёй сваёй шырыні. Дасягненне свабоды ў чымсьці адным адгукаецца па ўсім спектры ўспрыманняў, і часта бывае так, што прагрэс ва ўстараненні НЭ прыводзіць да таго, што шэраг канцэпцый раптам становіцца відавочна ілжывым, і наадварот. Кніга была напісана паслядоўна – параграф за параграфам, інакш ніяк, але ў практыцы заўсёды кіруйся радаснымі жаданнямі.

Паводле майго вопыту даследавання практыкуючых, людзі, схільныя да агрэсіі, маюць значна менш шанцаў чым тыя, хто прывык да жалю да сабе (ЖДС). Нахабны, запальчывы, агрэсіўны чалавек значна менш здольны даследаваць свае ўспрыманні, чым той, хто зведвае ЖДС. Сапраўдная барацьба з агрэсіяй пачынаецца толькі тады, калі ты падвяргаеш устараненню нават самыя слабыя яе формы – лёгкую незадаволенасць, слабое раздражненне. Татальны кантроль і ўстараненне нават слабога ценю незадаволенасці ці негатыўнага стаўлення, штохвілінная фіксацыя свайго стану (штохвілінная адзнака па шкале ад 1 да 10 інтэнсіўнасці незадаволенасці) - толькі такім чынам ты атрымліваеш шанц пазбавіцца ад агрэсіі. Агрэсія ў любой форме - страшная зараза, найцяжэйшая форма захворвання негатыўнымі эмоцыямі, і табе запатрабуецца адчайная барацьба за кожную хвіліну твайго жыцця, калі ты жадаеш перамагчы яе. Ніякі шлях, ніякая практыка, ніякі духоўны пошук - наогул нічога немагчыма да той пары, пакуль агрэсія не ўстароненая.

Дастаткова проста дамагчыся бездакорнага ўстаранення НЭ пры «канапавай практыцы», г.зн. у параўнальна цяплічных умовах, калі няма моцных раздражняльнікаў, калі побач сімпотныя табе людзі, але калі ты жывеш на прыродзе і амаль не ўзаемадзейнічаеш з азмрочанымі людзьмі і  да т.п. але часцей за ўсё пры доўгай канапавай практыцы надыходзіць крызіс – асабліва гэта верагодна ў пачатку практыкі, калі прывычка да зведвання АзУ яшчэ вельмі малая. Тэрмінам «крызіс» я заву такі стан, пры якім накшталт бы і прыкметных азмрочванняў няма, а з іншага боку і яркіх АзУ няма. Незразумела – за што брацца, куды рухацца. Узмацняецца «нічога-не-адбываецца», зніжаецца да крытычна малога ўзроўню энтузіязм, прадчуванне. У гэтай сітуацыі неабходна звярнуцца да «актыўнага пошуку» - гэта дазваляе выявіць таўшчэзныя пласты НЭ і НФ, якія не праяўляліся толькі таму, што не было адпаведных раздражняльнікаў. Гэта дазваляе трэніраваць бездакорнасць устаранення НЭ у складаных і вельмі складаных сітуацыях, калі аўтаматызм негатыўнага рэагавання асабліва складана ўстараніць.

Для ажыццяўлення актыўнага пошуку найбольш мэтазгодна звяртацца да «сацыяльных эксперыментаў» («СЭ»), якія заключаюцца ў тым, што ты ставіш сябе пад удар негатыўнага стаўлення з боку іншых людзей. Пры гэтым мэтазгодна дбайна прадумваць шляхі адступлення, варыянты самаабароны, спосабы маніпулявання ўсімі механізмамі, што акружаюць цябе (у тым ліку і механізмамі паводзін людзей), каб негатыўнае стаўленне з боку людзей не прывяло да непажаданых наступстваў. Таму, у прыватнасці, пажадана выконваць закон, каб мець магчымасць задзейнічаць механізмы сістэмы аховы праў у складаных выпадках.

Прыклады простых СЭ:

*) прыйсці ў краму і адплаціцца за тавар самай дробнай дробяззю. Па законе прадавец абавязаны прыняць любыя грошы, бо гэта законны сродак плацяжу. НЭ, якія ўзнікаюць у практыкуючага – страх агрэсіі з боку прадаўца і іншых пакупнікоў.

*) у транспарце не саступаць месца. НЭ, якія ўзнікаюць у практыкуючага: сорам, страх агрэсіі

*) прайсціся па вагоне метро ў брудным адзенні і прасіць міласці. НЭ, якія ўзнікаюць – сорам.

*) у кампаніі невядомых табе людзей выконваць ролю дурня. НЭ, якія ўзнікаюць – адчуванне ўласнай недасканаласці, крыўда, абурэнне.

Многія чытачы маёй кнігі негатыўна рэагуюць на ідэю правядзення СЭ, лічачы, што такім чынам  практыкуючыя не толькі трэніруюцца ва ўстараненні сваіх НЭ, але яшчэ і адначасова «выклікаюць» у навакольных людзей дадатковыя НЭ. Але я зыходжу з наступнага:

а) немагчыма «выклікаць» у кімсці НЭНЭ чалавек сам выбірае зведваць, і зусім не жадае ад іх вызваляцца. У гэтым вельмі лёгка пераканацца, і я настойліва раю зрабіць гэта: раскажы любому чалавеку (першаму, каго сустрэнеш,  ці твайму добраму знаёмаму) аб тым, што ёсць спосаб не зведваць НЭ, і спытай - ці жадае ён дамагчыся гэтага? У 90% ты пачуеш адмову і сентэнцыю аб тым, што маўляў «без НЭ чалавек становіцца трупам». Астатнія 10% часткова згадзяцца з тым, што яны хацелі б не зведваць НЭ. Раскажы ім пра тэхналогію ППШ, і праз пару дзён спытай – што яны зрабілі для таго, каб дамагчыся выніку. Няхай раскажуць у дэталях – што яны рабілі, што атрымалася, што не атрымалася, якія былі адкрыцці, назіранні, якія паўсталі ў сувязі з гэтым радасныя жаданні і да т.п. Адказам будзе поўнае маўчанне – ніхто і пальцам не паварушыць. Гэта і даказвае, што за найрадчайшым выключэннем ніхто не жадае вызваляцца ад НЭ.

б) практыкуючы, што праводзіць СЭ, не зведвае жадання, каб у іншых людзей паўсталі НЭ. Ён карыстаецца веданнем механізмаў, якія культывуюць у сабе людзі, і ведае, што ў выніку пэўных паводзін будзе вядомая негатыўная рэакцыя, і карыстаецца гэтым. Але калі раптам замест стэрэатыпнага раздражнення нейкі чалавек усміхнецца і зведае хоць  дружалюбнасць, то практыкуючы несумнеўна зведае сімпатыю да гэтага чалавека і цікавасць да яго (нягледзячы на тое, што дадзены СЭ не атрымаецца правесці).

Практыка «эмацыйнай паліроўкі» («ЭП») надзвычай эфектыўная для ўстаранення НФ і дробных НЭ. Унікальная асаблівасць гэтай практыкі заключаецца ў тым, што яна дазваляе зачышчаць нават той НФ, які ты ў дадзены момант не адрозніваеш, і толькі па адсутнасці АзУ можаш судзіць аб яго наяўнасці. ЭП заключаецца ў тым, што ты прыкладаеш намаганні па ўcтараненні НЭ, хоць не фіксуеш ніякіх НЭ. Паколькі ты ўжо валодаеш вопытам прыкладання намаганняў да ўстаранення НЭ, табе нескладана спараджаць гэтыя намаганні нават у адсутнасці  НЭ, якія магчыма адрозніць. Здзяйсняць намаганні ЭП можна хоць па раскладзе (напрыклад вылучыўшы 10 хвілін для бесперапыннай ЭП), хоць прывязаўшы іх да пэўных падзей (напрыклад да любога погляду на чалавека, які праходзіць міма – бо з высокай верагоднасцю пры гэтым ёсць драбнюткі ўсплёск НС), і г.д.

Я раю ставіцца да ЭП як да чысткі зубоў, як да неабходнай прафілактыкі. Да той пары, пакуль ты не зведваеш бесперапыннага азоранага фону, практыка ЭП будзе эфектыўная, і яе ніколі не будзе занадта шмат.

Для таго, каб найбольш цвёрда засяродзіцца на ЭП, можна выкарыстаць падтрымку зрокавымі вобразамі, і выконваць практыку ўзмоцненай эмацыйнай паліроўкі («УЭП»):

1) На кожны ўдых спараджаецца вобраз струменя святла, які ўзнімаецца з нізу жывата ў цэнтр грудзей. Няхай вобраз струменя «адчуваецца на дотык», будзе «цягучым», а яго свяцільнасць –  будзе яркай, густой.

2) На кожны выдых спараджаецца намаганне па ўстараненні ўсіх успрыманняў без адрознівання. Суправаджаецца спараджэннем вобразу магутнага выбуху святла, які разлятаецца з цэнтра грудзей ва ўсе бакі і змятае ўсё на сваім шляху.

3) Для палягчэння фіксацыі мэтазгодна дзяліць УЭП на акты, серыі і цыклы. Акт - гэта адзін акт УЭП на адзін удых-выдых. Серыя - некалькі актаў падрад без перапынку (раю не менш 50). Цыкл - некалькі серый з перапынкам паміж імі (раю не менш чым 10 серый у дзень). Выкарыстанне ружанца вызначанай даўжыні дазваляе не адцягвайся на падлікі.

4) Кожны цыкл я раю завяршаць пісьмовай фіксацыяй атрыманых назіранняў, выкарыстоўваючы запісы, зробленыя падчас УЭП.

5) На працягу дня можна праводзіць колькі хочаш цыклаў.

Устараненне НЭ у сне цалкам магчымае, гэта  зусім не складана, і для гэтага не патрабуецца ўмець усведамляць сябе ў сне, дастаткова толькі настолькі ўпарта і шчыра займацца практыкай у няспанні, што прывычка ўстараняць НЭ аўтаматычна праявіцца і ў сне. Чым мацней практыка пранікае ў аўтаматычныя сны, тым вышэй становіцца ўзровень іх усвядомленасці, тым большая верагоднасць таго, што з'явіцца вопыт усвядомленых сноў (УС), што ён будзе не адзінкавым і вельмі цікавым, паколькі: а) у цябе з'явіцца магчымасць даследаваць свет, на парадак ці на два парадкі больш шырокі і разнастайны, чым свет успрыманняў, якія складаюць няспанне, б) у УС нашмат прасцей зведваць вельмі яркія і разнастайныя АзУ. Падрабязней гл. у адпаведным раздзеле.

Сярод  пабочных вынікаў практыкі ўстаранення НЭ - здольнасць адрозніваць праявы НЭ у іншых людзях, якая нарастае. Ты будзеш заўважаць гэтыя праявы ў навакольных людзях з незвычайнай яснасцю і лёгкасцю, як калі б яны крычалі аб гэтым ва ўвесь голас. Ты пачнеш бачыць людзей як адчыненую кнігу, дзе ўсё напісана аб іх эмоцыях. Ніхто не зможа схаваць ад цябе той факт, што ён зведвае НЭ, бо гэта праяўляецца нават у самых дробных прывычках, жэстах, інтанацыях, грымасах, словах. Тым больш будзе здавацца дзіўным, што яны амаль заўсёды будуць катэгарычна адмаўляць, што зведваюць цяпер НЭ, і гледзячы на іх, ты зможаш са ўсёй яснасцю зразумець, у якой жахлівай мешаніне НЭ, няшчырасці, тупасці жывуць людзі.

Мэтазгодна ўстараніць страх перад «неспрыяльнымі ўмовамі», бо «неспрыяльнай» завуць тую сітуацыю, у якой у цябе яшчэ не сфарміраваная прывычка ўстараняць НЭ, якія ўзнікаюць,  і зведваць АзУ. Калі ты будзеш гатовая ўстараняць НЭ і змагацца за АзУ у любых сітуацыях, тады замест спазматычных страхаў і канвульсіўных уцёкаў пачнуць праяўляцца радасныя жаданні змены абставін, якія прыводзяць, як паказвае вопыт, да цікавага развіцця сітуацыі.

Выпадзенні ў азмрочаныя станы тыпу «нічога не адбываецца» перажываюцца ўжо не так, як раней, калі праяўлены ўпартасць і рашучасць у дасягненні мэты. Назаву такі стан «радасць нулявога выніку». Гэта радасць ад таго, што праяўлена ўпартасць, і ёсць яснасць у тым, што ты не адступіш нават нягледзячы на часовую адсутнасць АзУ.

Падчас устаранення успрымання ёсць тры вузлавыя моманты: 1) вылучыць яго і вызначыць як непажаданае з прычыны наяўнасці [сярод усёй сукупнасці ўспрыманняў] жадання перастаць яго зведваць; 2) перастаць пазначаць яго як «я», «маё», і пачаць разглядаць як асобнае непажаданае ўспрыманне; 3) прыкласці намаганне, устараніць непажаданае ўспрыманне.

Першае звяно элементарнае. Трэцяе толькі на першы погляд здаецца самым складаным, але на самой справе ў цябе ўжо ёсць вопыт здзяйснення намаганняў ва ўмовах канфлікту жаданняў, і гэтыя намаганні тады радасныя, суправаджаюцца прадчуваннем, калі ёсць упэўненасць, што «ты» гэтага жадаеш, што гэта ўваходзіць у «твае» інтарэсы, і тады жаданне, якое перашкаджае, выводзіцца з-пад канцэптуальнага азначэння «майго» і лёгка пераадольваецца. Гэтак жа і ў практыцы - ўспрыманне, якое ўстараняецца, паступова выводзіцца з-пад шчыта канцэпцыі «я», і намаганні па яго ўстараненні становяцца больш эфектыўнымі. Дасягненне яснасці ў гэтым дазваляе праявіцца жаданням даследаваць гэты працэс, шукаць эфектыўныя метады вывядзення непажаданага ўспрымання з-пад азначэння «я».

 

01-06) Яшчэ адно рэзануючае апісанне намагання ўстаранення НЭ«вяртанне ўвагі» («ВУ»), і адпаведная практыка завецца «практыкай вяртання ўвагі». Я лічу мэтазгодным выкарыстаць спачатку  фразу «вяртанне увагі» для апісання намагання ўстаранення НЭ, паколькі слова «увага» выключна трывала ўвайшло ў нашу мову – гэтак жа, як гэта адбылося з паняццем «мінулага», хоць нават павярхоўнага аналізу дастаткова, каб атрымаць яснасць у тым, што любое ўспрыманне, якім бы яно ні было, заўсёды ёсць толькі цяпер, і «мінулае» - толькі слова, якое азначае сукупнасць думак, у склад якіх уваходзіць слова «было». Тое ж і з «увагай». Калі я кажу «я звярнуў увагу на карову», гэта азначае, што ўспрыманне каровы ў гэтым месцы стала праяўляцца асабліва інтэнсіўна і ўстойліва.

Даю азначэнне тут жа і слову «засяроджванне», якое часта ўжываецца ў пары са словам «увага». Калі за адзінку часу ў гэтым месцы ёсць 10 розных успрыманняў (зрокавае ўспрыманне некалькіх прадметаў, думкі, эмоцыі), а ў іншую такую ж адзінку часу - толькі 5, то я кажу, што «узмацніў засяроджванне ўвагі на абраным аб'екце», ці карацей - «засяродзіўся на ім». Такім чынам слову «засяроджванне» можна надаць канкрэтнае значэнне, якім мэтазгодна карыстацца, паколькі часта ўзнікае жаданне ўспрымаць толькі абмежаваную колькасць успрыманняў у дадзены момант, напрыклад успрымаць толькі АзУ, ці толькі разважанні на нейкую тэму. Калі нягледзячы на жаданне засяродзіцца на нейкім успрыманні пераважна зведваецца іншае ўспрыманне (напрыклад па механічнай прывычцы), мы кажам, што «увага захопленая», а калі замест засяроджвання на жаданым успрыманні мае месца чахарда розных успрыманняў, мы кажам, што ўвага «рассеяная».

Практыка ВУ заключаецца ў тым, што ўвага, захопленая якімі-небудзь хаатычнымі адцягненнямі (НЭ, ці механічным жаданнем, ці механічным унутраным дыялогам, ці зрокавымі хаатычнымі ўспрыманнямі і да т.п.) «вяртаецца назад», «адрываючыся ад аб'екта», пасля чаго альбо «кідаецца» у вольным стане, альбо «накіроўваецца» на жаданае ўспрыманне. Кажучы мовай успрыманняў, практыка ВУ заключаецца ў замене аднаго ўспрымання на іншае, але вобразная мова «захопаў» і «вяртанняў» можа апынуцца эфектыўнай для таго, каб адпрацаваць прывычку замены ўспрыманняў.

Механічныя думкі забіраюць увагу кароткім вострым ударам, як чайка хапае рыбу, таму тут мэтазгодна супрацьпаставіць імклівае і засяроджанае намаганне. НЭ забіраюць увагу моцна, па-грубіянску, як акула раздзірае кавалак мяса, таму мэтазгодна супрацьпаставіць магутнае, лютае намаганне. Механічныя жаданні забіраюць увагу ціхай сапай, не заўсёды хутка, але заўсёды ў поўнай упэўненасці ў сваёй перамозе – як рымскія палкі ідуць на аблогу Карфагена, таму мэтазгодна супрацьпаставіць намаганне вынослівае, як слон.

Прывяду прыклад «стэнаграмы» - фіксацыі ўспрыманняў пры ВУ.

*) спыняю ўсялякую дзейнасць, сяджу, нічога не раблю, устараняю УД і НЭ

*) узнікае стан яснасці

*) стан яснасці закаламучваецца, рассейваецца

*) надыходзіць стан шэрасці

*) Развілка – альбо ўстараніць шэрасць і вярнуцца да яснасці, альбо паддацца шэрасці. Дапусцім, механічнае жаданне шэрасці пераважае жаданне АзУ

*) узнікае спазматычнае жаданне ўражанняў, каб «заглушыць» шэрасць

*) пачынаецца пошук аб'екта, да якога ўвага прыляпілася б

*) нейкі аб'ект знаходзіцца і ўвага да яго прыляпляецца

*) шэрасць адыходзіць, узнікае задаволенасць, цікавасць і інш.

*) праз некаторы час надыходзіць перасычэнне, стомленасць, незадаволенасць, страта цікавасці. Шэры стан вяртаецца

*) зноў механічнае жаданне шэрасці пераважае жаданне АзУ

*) узнікае механічнае жаданне новых уражанняў, каб зноў паспрабаваць затыкнуць шэрасць

*) зноў знаходзіцца аб'ект прыкладання ўвагі

*) жаданне ўстараніць замкнёны круг «шэрасць - пошук уражанняў – задаволенасць – перанасычэнне – стомленасць» перамагае жаданне працягваць яго падтрымліваць, здзяйсняецца намаганне вяртання ўвагі – увага адрываецца ад аб'екта, вяртаецца і альбо «кідаецца» у вольным стане, альбо накіроўваецца на азораны фактар (успрыманне-трыгер, асацыятыўна звязанае з АзУ)

*) узнікае жаль ад страты ўражанняў

*) устараняю жаль

*) ізноў па прывычцы спрабуе праявіцца і ўмацавацца шэрасць

*) устараняю шэрасць – дапусцім, гэта робіцца з пераменным поспехам

*) спазматычная смага ўражанняў праяўляецца зноў і зноў

*) зноў і зноў цярпліва працягваю вяртаць увагу, нягледзячы на тое, што кожны раз узнікае жаль страты ўражанняў, які таксама ўстараняю

*) пасля здзяйснення цэлага шэрагу такіх цыклаў надыходзіць моцная стома, але яна перажываецца як вельмі прыемная, здаровая стома

*) узнікае і ўзмацняецца азораны фон

*) узнікае адчуванне перапаўнення, распірання ў грудзях

*) калейдаскапічная змена станаў шэрасці і яснасці - шэрасць можа імгненна змяніцца перажываннем дзіўнай глыбіні і свяжосці, і наадварот

*) інтэнсіўныя адчуванні, якія "распіраюць", прыводзяць да патрэбы «адпачыць»

*) Разумею, што «жаданне адпачыць» - гэта механічнае жаданне вярнуцца ў прывычны стан рассеянай увагі, шэрасці

*) узнікае упартасць, накіраваная на пераадоленне жадання «адпачыць»

і гэтак далей.

Устараненне механічнага жадання ўражанняў (МжУр) тым больш складанае, чым мацнейшае гэтае жаданне, а яно тым мацнейшае, чым больш інтэнсіўны і больш прывычны фон шэрасці, нуды, які, з'яўляючыся негатыўнай дамінантай, часцяком нават не фіксуецца. Зварот увагі з МжУр – вельмі складаны занятак. Яно выцягвае ўсе сілы, і часам зведваеш адчайныя «канвульсіі», і гэта іншы раз паказвае, як грунтоўна ты сядзіш на іголцы ўражанняў, якімі імкнешся заглушыць НФ. У самым пачатку практыкі ВУ, нават адну ці дзве гадзіны марнавання часу (простага сядзення ці ляжання на канапе) – пакута, самае сапраўднае катаванне лабавога сутыкнення з магутным НФ. Я раю час ад часу суправаджаць ВУ складаннем стэнаграмы ўспрыманняў прыкладна так, як гэта апісана вышэй, г.зн. фіксаваць усё, што адбываецца падчас ВУ. Гэта дазваляе дамагчыся яснасці ў тым, што адбываецца, сачыць за вынікамі. Супастаўляючы свае запісы і адчуванні, ты ўбачыш, што з кожным днём практыка ВУ становіцца ўсё меней пакутлівай і ўсё часцей суправаджаецца ўсплёскамі АзУ, прадчуваннем, цікавасцю да гэтага вопыту – наркаманія павольна, але пераадольваецца.

Пры ВУ могуць узнікаць прыступы вострай адзіноты, якая душыць сваёй бязграннасцю, нуды, адчаю, беспрычыннай агрэсіі і інш. Гэта азначае, што ўсе гэтыя НЭ з'яўляюцца складаючай часткай твайго дамінантнага НФ, і ўвесь час да той пары яны непрыкметна атручвалі цябе, але зараз яны праяўляюцца і іх можна ўстараняць. Адмаўляючыся ад МжЎр, ты пазбаўляеш сябе ад ўпырсквання наркотыку пад назвай «уражанні», і пачынаюцца «ломкі», хочацца хоць трошкі уражанняў, і калі паддацца гэтаму, зведваеш маленькую смерць - накшталт становіцца «лягчэй», але тут жа з падвоенай сілай навальваецца шэрасць і НЭ. Прызнанне сябе наркаманкай дазваляе са ўсёй сур'ёзнасцю і рашучасцю прыступіць да ўстаранення залежнасці, якая перашкаджае зведванню АзУ.

Падчас практыкі ВУ  час расцягваецца неверагодна. Адна гадзіна намаганняў ўмяшчае столькі адкрыццяў, назіранняў, гіпотэз, ідэй, колькі звычайна здараецца за некалькі дзён. Нечакана ты атрымліваеш у свае рукі невычэрпны рэсурс жыццёвага часу.

 

01-07) Сярод памылак, якія яшчэ не былі разгледжаныя, вылучу наступныя:

1) Многія лічаць, што ўстараніць НЭ немагчыма, таму што яны з'яўляюцца вынікамі памылковых інтэрпрэтацый і іншых з'яў. Яны лічаць, што змагацца з вынікамі - гэта ўсё роўна, што прымаць болесуцішальнае і думаць, што ты лечыш хваробу, у той час як лячыць неабходна першым чынам не боль, а менавіта хваробу, і піць не анальгін, а антыбіётыкі. Яшчэ часам кажуць, што дастаткова проста змяніць пункт гледжання, і НЭ не будуць з'яўляцца. Маўляў зразумей, што ўсё ёсць Атман, і ўсё зменіцца. На самой жа справе:

а) Мінімальны вопыт ўстаранення НЭ паказвае, што праца з канцэпцыямі не можа замяніць прамога намагання ўстаранення НЭ, паколькі сфарміраваная прывычка зведваць НЭ робіць незалежна ад таго, наколькі моцная канцэпцыя, якая падтрымлівае яе.

б) Пакуль ты разважаеш аб прычынах, увесь гэты час НЭ жыве і развіваецца, з'яўляюцца новыя НЭ, падсілкоўваецца НФ, і ў выніку ты церпіш поўную няўдачу, у той час як бездакорнае ўстараненне НЭ прыводзіць да яе неадкладнага спынення.

в) Мінімальны вопыт ўстаранення НЭ паказвае таксама, што гэта магчыма і зусім не складана, і паступова ранейшая прывычка зведваць НЭ адмірае, а на яе месцы з'яўляецца новая – прывычка ўстараняць НЭ і зведваць АзУ.

г) НЭ – гэта не фізічны боль, і прыведзеная вышэй аналогія памылковая, бо бяздумна пераносіць заканамернасці з адной вобласці ў зусім іншую.

Як мы падзяляем з'явы на «прычыну» і «следства»? Калі баліць зуб, то я прымаю абязбольвальнае, але боль праз гадзіну зноў узнікае і ўзмацняецца. У такім выпадку я заву боль «следствам», а карыес – «прычынай», і лячу карыес, лічачы, што лячу «прычыну», і на самой справе – боль спыняецца. Але праз тры месяцы карыес узнікае зноў, і тады я заву сам карыес «следствам», а «прычыну» бачу ў тым, што не чышчу зубы. Дыетолаг выявіць яшчэ глыбейшую «прычыну» у маім незбалансаваным харчаванні. Псіхатэрапеўт можа назваць незбалансаванае харчаванне «следствам» дзіцячых комплексаў непаўнацэннасці але траўмаў, а псіхааналітык і гэта назаве «следствам», сцвярджаючы, што «прычына» - радавая траўма. Будыст жа і менавіта радавую траўму назаве «следствам» памылковых паводзін у мінулым жыцці.

Таму ў залежнасці ад частаты і сілы болю, які ўзнікае , а таксама ад цікавасці да гэтага пытання, я  ўплываю на боль на ўсіх узроўнях – перш за ўсё прымаю абязбольвальнае, затым іду да зубнога лекара, затым купляю зубную пасту і пачынаю чысціць зубы, выкарыстоўваю дыету, іду да псіхааналітыка, пачынаю чытаць мантры.

Разгледзім іншы варыянт: калі я парэзаў руку, я абеззаражваю парэз (бо маю свой вопыт, ці чуў аб чужым вопыце таго, што калі не дэзінфіцыраваць парэз, то можа ўзнікнуць нагнаенне), змазваю яе прэпаратам які загойвае, і калі парэз пачынае гаіцца, то я больш не вяртаюся да яго. Ўяві сабе чалавека, у якога парэз гоіцца, а ён пры гэтым разважае: «не, парэз – гэта толькі следства, а  там можа быць яшчэ і прычына», і пачынае шукаць гэтую «прычыну», выдумляць яе, і нават адмаўляецца ад выкарыстання прэпаратаў, якія загойваюць, бо жадае лячыць менавіта «прычыну», а не «следства»! Такія паводзіны мы лічым дурнымі, бо рана паспяхова гоіцца пры выкарыстанні лекавых прэпаратаў, так для чаго гэтыя дадумванні «прычын» і адмова ад лячэння, у выніку чаго рана пачынае гнаіцца?

З устараненнем НЭ – цалкам сапраўды гэтак жа. Калі ты душыш НЭ (гэта значыць працягваеш яе зведваць, ці душыш толькі яе праявы), НЭ і НФ узмацняюцца, што прыводзіць да зразумеласці ў тым, што прыгнечанне НЭ не прыводзіць да вызвалення ад іх. Калі ты пачынаеш устараняць НЭ (гэта значыць «пераключаешся» з НЭ на АзУ, цалкам перастаеш зведваць НЭ у дадзены момант), то атрымліваеш вопыт таго, што НФ слабее, прывычка зведваць НЭ таксама слабее, пры гэтым ніякіх  пабочных непажаданых наступстваў не ўзнікае, а наадварот – узнікаюць вельмі нават жаданыя наступствы ў выглядзе ўзмацнення, учашчэння АзУ, так для чаго  зараз разважаць аб «прычынах» і «следствах»? Атрымай свой уласны вопыт – устарані НЭ і пераканайся ў тым, што няма падстаў адзначаць гэтае дзеянне як «лячэнне следстваў». Атрымай свой вопыт у тым, што калі не ўстараняць НЭ і замест гэтага разважаць аб «прычынах», то «рана пачынае гніць» - НЭ узмацняюцца, ілжывыя канцэпцыі ўмацоўваюцца, радасных жаданняў становіцца менш, цела пачынае хварэць, жыццё ператвараецца ў кашмар. Не вер нічаму на слова - АТРЫМАЙ СВОЙ ВОПЫТ.

д) Што ў гэтым узаемазлучаным кругазвароце азмрочванняў з'яўляецца «прычынай», а што – «следствам», сказаць немагчыма – адно азмрочванне цягне за сабой другое.

е) Параўнанне вынікаў прыкладання намаганняў да ўстаранення НЭ і вынікаў разважанняў аб першапрычынах кажа само за сябе.

2) Шукаецца нейкі хітрамудры прыём, які дазволіць вырашыць задачу ўстаранення НЭ без прыкладання намаганняў - нешта накшталт Вялікай Чырвонай Кнопкі (ВЧК) - націснуў - і няма праблем. У якасці такой ВЧК спрабуюць выкарыстаць шмат чаго – сесці ў нейкую позу, прачытаць загавор, галадаць, займацца спортам, сэксам, медытацыяй, разважаць аб тым, што «усё адзінае» і г.д. – што хочаш, толькі не ўстараняць НЭ прамым намаганнем.

Гэта азначае, што ў такога чалавека альбо зусім няма жадання ўстараняць НЭ (ён толькі думае, што яно ў яго ёсць), але яно вельмі слабое – нашмат слабейшае за жаданне ведваць НЭ. Пошукі ВЧК ніколі не прывядуць да выніку, можна і не спадзявацца.

3) Пасля паспяховага акту ўстаранення НЭ можа ўзнікнуць страх таго, што НЭ цяпер зноў па прывычцы паўстане, і зноў прыйдзецца яе ўстараняць, а адсюль спазматычнае жаданне ўчапіцца за дасягнуты стан адноснай свабоды ад НЭ. І вядома ж гэты страх немінуча прыводзіць да таго, што НЭ вяртаецца яшчэ хутчэй, чым гэта магло б здарыцца без яго, а адсюль – новыя НЭ.

Я раю не зведваць страх, а сустракаць НЭ твар у твар, з рашучасцю, прадчуваннем і упартасцю, і не баяцца таго, што яны будуць узнікаць зноў і зноў – вядома будуць, бо прывычкі вельмі моцныя, а ў цябе будзе магчымасць адпрацаваць да дасканаласці бездакорнасць намагання ўстаранення. Не станавіся ў пазіцыю ахвяры, стань паляўнічым за НЭ, высочвай іх і зведвай прадчуванне ад таго, што наперадзе ў цябе новы вопыт, новыя перамогі і паражэнні, якія немінуча ў канцы прывядуць да жаданага выніку.

4) Можа стварыцца ілжывая здагадка, што паколькі розных азмрочванняў так многа, і давядзенне ўстаранення нават простай НЭ да стадыі бездакорнага займае настолькі шмат часу, што ў выніку ніякага часу жыцця не хопіць, і пакуль я буду разбірацца з адным азмрочваннем, іншыя будуць умацоўвацца.

Гэтая здагадка ілжывая ва ўсіх сваіх частках. Нават малаважнага вопыту ў  практыцы дастаткова, каб выявіць, што ўстараняць НЭ складана толькі ў пачатку, але паступова фарміруюцца навыкі прыкладання намаганняў, узмацняецца і само жаданне ўстараняць НЭ і зведваць АзУ, і ўстараненне кожнага наступнага азмрочвання даецца лягчэй і хутчэй. Дасягненне прагрэсу ва ўстараненні аднаго азмрочвання падобнае да выцягвання ніткі з тканіны – цягнуў за адно месца, а ў выніку тканіна злёгку раз'ехалася па ўсёй сваёй шырыні, г.зн. па меры прагрэсу ва ўстараненні аднаго азмрочвання ты выяўляеш палягчэнне ў працы з астатнімі. Акрамя таго – чым далей ты прасоўваешся ў практыцы, тым часцей ўзнікаюць АзУ, тым цікавей становіцца жыць, тым больш энтузіязму, прадчування, упартасці і рашучасці, ды і сам час жыцця расцягваецца дзесяціразова – за адзін дзень ты хвалюешся столькі, колькі раней за месяц не хвалявалася.

Я лічу, што за два гады інтэнсіўнай і шчырай практыкі можна дамагчыся дасягнення бездакорнага ўстаранення НЭ і бесперапыннага азоранага фону.

5) Калі ў цябе ёсць жаданне выключыць, абыйсці бокам нейкую частку практыкі (напрыклад, не рассейваць канцэпцыі, ці не развіваць сэксуальнасць, ці не ўстараняць НЭ і г.д.), то гэта азначае, што менавіта ў гэтым кірунку твае азмрочванні настолькі моцныя, што ты загадзя здаешся. Калі ты жадаеш дамагчыся прагрэсу ў ППШ, табе, вядома, неабходна выбіраць кірунак бягучай дзейнасці толькі ў адпаведнасці з радасным жаданнем, а не з-за канцэпцыі тыпу «трэба развіваць усё», але калі ты назіраеш моцнае адрыванне ад нейкага сектара практыкі, зведваеш страх пры думцы аб гэтым сектары, то гэта азначае, што ў гэтым кірунку ў цябе вельмі моцныя азмрочванні. Зразумей гэта, устараняй страхі і негатыўнае стаўленне, лаві кожны ўсплёск прадчування ад думкі, што можна справіцца і з гэтай цяжкасцю, што гэта толькі пытанне сілы тваёй шчырасці, імкнення да АзУ.

6) Ёсць такі пункт гледжання: «калі ў тайзе ты сутыкаешся твар у твар з мядзведзем, то спалох прыходзіць раней чым думкі і эмоцыі, у гэты момант змяняецца хімія цела - выкідваецца адрэналін, і паколькі гэта натуральная рэакцыя цела, незакаламучанага розумам, то ці можна пазбегнуць такой рэакцыі, але ці трэба?».

Калі ты бачыш мядзведзя ў заапарку, спалох чамусьці не ўзнікае, а ўзнікае захапленне, пачуццё прыгажосці, сімпатыя, а гэта і даказвае, што спалох узнікае не ад успрымання мядзведзя, а ад таго, што пранесся ланцужок думак, які ты не паспела зафіксаваць: «дзікі мядзведзь - на волі – небяспечна», і менавіта таму паўсталі НЭ і звязаныя з імі непрыемныя адчуванні ў целе. Гэты ж прыклад даказвае, што не хімічныя змены ў целе непазбежна прыводзяць да НЭ, а наадварот – НЭ непазбежна прыводзяць да змены хіміі цела, пра што ўжо я казаў, калі сцвярджаў, што любая хвароба, драхленне, дрэннае самаадчуванне – следства НЭ. І вядома, прывычку палохацца пры сустрэчы з мядзведзем на прыродзе таксама можна ўстараніць, што заадно дазваляе больш хутка і ясна думаць і рэагаваць на небяспеку, калі яна ёсць.

7) Асноўная складанасць ва ўстараненні НЭ заключаеца не ў пераадоленні самой прывычкі, як гэта можа здацца, а ў тым, што практыкуючы недастаткова шчыры, і не заўважае ці не жадае заўважаць, што на самой справе ў яго ёсць нежаданне перастаць зведваць НЭ, і ён шукае замест прамога ўстаранення НЭ нейкі абыходны шлях, каб і АзУ зведваць, і НЭ не ўстараняць. Такі практыкуючы нагадвае лебедзя, рака і шчупака, таму намаганні апыняюцца неэфектыўнымі. Звычайна няшчыры практыкуючы жадае разважаць аб НЭ, а не ўстараняць іх. Ён можа гадзінамі напралёт расказваць аб сваіх праблемах, дзень за днём задаваць пытанні «як жа мне ўстараніць НЭ», «а чаму яна ўзнікла», апраўдвацца тым, што не можа адрозніць – якую менавіта НЭ ён цяпер зведвае, хоць адрозніванне НЭ не з'яўляецца абавязковай умовай яе ўстаранення – можна ўстараняць у цэлым «гэты хрэновы стан». Калі ёсць НЭ – думаць няма пра што, паколькі гэта не прывядзе да ўстаранення НЭ, ды і мысленне не можа быць ясным, бо ад НЭ узнікае тупасць, няздольнасць паслядоўна і творча думаць. Спачатку ўстараніць НЭ, а потым думаць, калі захочацца, – гэта эфектыўная пазіцыя.

8) Шырока распаўсюджаная памылка, паводле якой каб спыніць НЭ, дастаткова «прыняць усё як ёсць» - маўляў проста паглядзі на свае НЭ, прымі іх як яны ёсць, спытай сябе «хто іх зведвае?», рассласлабся, перастань дзяліць на пажаданае і непажаданае, яны і знікнуць.

Такая пазіцыя - апраўданне жадання зведваць НЭ, спосаб абдурыць сябе і іншых. Гэтая пазіцыя асабліва распаўсюджаная сярод «эзатэрыкаў», г.зн. людзей, якія жадаюць уразіць  іншых людзей глыбакадумнымі размовамі і важным выглядам, жадаюць быць прызнаныя «настаўнікамі», але зусім не жадаюць перастаць зведваць НЭ. Бо схаваць НЭ амаль немагчыма – яны заўсёды бачныя колькі-небудзь назіральнаму чалавеку па тваёй міміцы, інтанацыі, прывычкам, таму «эзатэрык» кажа: «я не проста зведваю НЭ, я на самой справе цяпер іх назіраю, я не атаясамліваюся з імі, яны не валодаюць мной». На самой справе гэта вядома элементарнае жангляванне словамі – калі непасрэдна цяпер ёсць НЭ, няма ніякага спосабу з ёй «не атаясаміцца», бо «чалавек» - гэта і ёсць сукупнасць успрыманняў, і калі ў гэтай сукупнасці ёсць НЭ, то ён у гэты момант і з'яўляецца чалавекам, які зведвае НЭ, і ніякія гульні словамі нічога ў гэтым не зменяць. Калі чалавек не пачынае ўстараняць НЭ у тое ж імгненне, як яна ўзнікла, гэта азначае, што ён жадае працягваць яе зведваць, і яго становішча робіцца цалкам бесперспектыўным, калі ён няшчыры, не разумее таго, што жаданне зведваць НЭ нашмат мацнейшае. Як такі чалавек можа кагосьці «вучыць», калі ён няшчыры, калі жадае зведваць НЭ, падманваючы сябе і іншых мудрымі размовамі?

Пакуль ты будзеш «прымаць усё як ёсць», «назіраць і не атаясамлівацца», прывычка зведваць НЭ будзе толькі ўмацоўвацца.

9) У выніку паслядоўнага развіцця цывілізацыі, няўхільна расце колькасць людзей, якія імкнуцца да стварэння і назапашвання больш, чым да разбурэння ці млява бягучага гібення (выключэнні з гэтага правіла ўсім вядомыя з навін). Але ў пытанні выбару таго - што менавіта назапашваць/ствараць/удасканальваць, дагэтуль пануе поўная блытаніна, і калі чалавек робіць выбар, ён кіруецца не прадчуваннем, а стэрэатыпамі, ілжывымі канцэпцыямі.

а) Назапашванне грошай. Колькі неабходна чалавеку для таго, каб набыць усё, ад чаго ён можа атрымліваць задавальненне? Няўжо мільёна долараў не хопіць? З улікам таго, што грошы можна пакласці ў кансерватыўны банк і жыць на рэнту – цалкам дастаткова і ўдвая меншай сумы. У ЗША на дадзены момант больш за мільён чалавек валодаюць багаццем у $1 млн. Няўжо ўсе яны перасталі займацца бізнэсам, асвабадзілі поле камерцыі для іншых і атрымліваюць задавальненне ад жыцця? Нічога падобнага. Яны па-ранейшаму марнуюць 10 гадзін у суткі, каб зарабіць яшчэ адзін мільён, а потым яшчэ і яшчэ. Гэта наркаманія, а не назапашванне. Парадаксальна, але ў іх няма часу на задавальненне – яны так і дажываюць свае дні ў якасці вавёркі ў коле. А колькі людзей марнуюць усё сваё жыццё, але так і не зарабляюць нічога істотнага?

б) Назапашванне рэчаў. Рэчы ламаюцца, яны могуць быць сапсаваныя ці выкрадзеныя і вельмі хутка выходзяць з моды, і ўсё гэта ператварае жыццё назапашвальнікаў рэчаў у кашмар. Здавалася б – калі ў цябе ёсць аўтамабіль, які 5 гадоў праездзіў і яшчэ 10 праездзіць, навошта табе купляць новы? Толькі для таго, каб уразіць навакольных? Каб атрымаць невялікі прырост камфорту, як быццам гэта так неабходна, як быццам гэта зробіць цябе хоць трохі больш шчаслівым? Калі напружыцца і пабольш зарабіць, можна купіць машыну больш прыгожую (ці дачу, мэблю – у каго што баліць). А потым калі яшчэ трохі зарабіць, можна і яшчэ больш сучасную мадэль купіць. А яшчэ можна купіць адразу шмат усяго ў крэдыт – а потым 30 гадоў адпрацоўваць яго… Няўжо гэта не нарказалежнасць? Няўжо пакупкі зрабілі хоць кагосьці шчаслівым? Паглядзіце на твары ўладальнікаў дарагіх машын, і ўсё стане ясна – іх твары такія ж скажоныя пакутай, НЭ, як і астатніх людзей, а можа нават яшчэ больш. Людзі забыліся, што рэчы могуць ім служыць, і самі сталі служкамі рэчаў.

в) Атрыманне адукацыі. Некалькі гадоў чалавек можа аддаць для таго, каб атрымаць чарговы дыплом, які часцяком не дае яму ніякіх пераваг ні ў зносінах з людзьмі, ні нават у працы, ні тым больш у атрыманні задавальнення. Адчуванне ўласнай важнасці, вядома, вырастае, але гэта робіць цябе толькі яшчэ больш бездапаможным, схільным да крыўды, жалю да сабе, няздольным зведваць адкрытасць, сімпатыю, прытрымлівацца радасных жаданняў. Ты забіваеш сваю галаву бясконцай колькасцю смецця, пасля чаго з гонарам атрымліваеш дыплом, які сведчыць аб тым, што ў тваёй галаве з'явілася яшчэ адна памыйніца, твае рукі і ногі навучыліся рабіць яшчэ шэраг рэчаў, якімі ты наўрад ці калі-небудзь скарыстаешся. Інфармацыя забываецца, падтрыманне навыкаў патрабуе сталай практыкі, і ў выніку аб задавальненні ад жыцця можна забыцца назаўсёды. Дыпламы аб вышэйшай адукацыі, якія вісяць на сцяне, сертыфікаты парашутыста/падводніка/парапланерыста/турыста толькі нагадваюць табе аб тым, што з кожным днём навыкі слабеюць, страчаныя час і грошы ператвараюцца ў прах, а непасрэдна цяпер цябе мучае нуда, шэрасць, іншыя НЭ, і зусім няма радасных жаданняў.

г) Дзеці і ўнукі. Вось ужо сапраўды бяздонная бочка, у якую мільярды людзей выліваюць сваё жыццё. «Я жыву для дзяцей» - чула такое? На кожным кроку. Жанчына нараджае, пасля чаго ёй ужо няма неабходнасці шукаць радасныя жаданні – ёй не да гэтага, у яе зараз мільён «трэба», «павінна», «мае сэнс» і іншае. Тысячы клопатаў, няма часу больш ні на што, у тым ліку і на тое, каб зразумець, што ўсё гэтае «жыццё для дзяцей» - толькі наркотык, якім ты атручваеш сябе да адурэння. Ці трэба гаварыць, што дзеці зусім не жадаюць, каб бацькі «жылі для іх», ператвараючы іх тым самым у бязмоўнае стварэнне, якое не мае вольнага часу і волі ў выбары заняткаў, у рэч, у раба - яны жадаюць волі ад бесперапыннай апекі,  якая часцяком носіць характар прымітыўнага і грубіянскага фізічнага і псіхічнага гвалту. І чым больш чалавек жыве «для дзяцей», тым большая яго залежнасць ад гэтай наркаманіі «выхавання». І калі выхаванне мінула «удала», то вырастае механізм, паслухмяны і мёртвы, і зараз яны альбо нудзяцца і грызуцца разам усёй сям'ёй, альбо пераносяць сваю нарказалежнасць на ўнукаў, а калі выхаванне «няўдалае», то дзеці пасылаюць бацькоў як мага далей і НЭ навальваюцца з новай сілай.

Можна прывесці яшчэ шмат падобных прыкладаў, і ўсіх іх аб'ядноўвае адно – чалавек памылкова выбірае аб'ект назапашвання, і як падчас назапашвання, так і па яго выніках  ён зведвае  НЭ, якія ўзмацняюцца,  і  нарказалежнасць ад уражанняў, якая нарастае, няўпэўненасць у захаванні і выкарыстанні вынікаў назапашанага, якая нарастае, адчуванне бессэнсоўна пражытага жыцця. Ён застаецца ў пабітага карыта, і альбо канчаткова і імкліва руйнуецца, альбо змушаны падманваць сам сябе загадзя ілжывым самапераконваннем ў тым, што жыццё мінула не марнае, і шукаць усё новыя і новыя аб'екты назапашвання, з усіх сіл зачыняючы вочы на іх абуральную няздольнасць зрабіць яго жыццё больш шчаслівым.

У адрозненні ад усяго гэтага, ППШ дае ў рукі чалавеку ўнікальны аб'ект назапашвання – складаючыя яго самога азораныя ўспрыманні – г.зн. не тое, што «ён мае», а тое, чым ён з'яўляецца. Каб падарожнічаць у свеце АзУ, не патрабуецца наогул нічога, акрамя таго, каб быць жывым. Назапашаную «маёмасць» немагчыма адабраць, яна не старэе, не тухне і не патрабуе працірання ад пылу. Гэта выключны, унікальны шанц для чалавека выйсці з тупіка, у якім ён жыве ўжо не адно тысячагоддзе.

 

01-08) Па меры таго, як моцныя НЭ устараняюцца, выяўляецца цэлы рой «дробных» НЭ, якія, аказваецца, ты ўвесь час зведвала, ці не заўважала на фоне буйнейшых. Гэтае адкрыццё адбываецца ў выніку праяўлення жадання ўзмацніць АзУ, але пры пошуку прычыны таго, што нягледзячы на тое, што ты накшталт  бездакорна ўстараняеш усе НЭ, АзУ па-ранейшаму рэдкія і слабыя. У такім выпадку можна правесці «ушчыльненне» - тое, што раней ты пазначала інтэнсіўнасцю «3» ці «4», зараз ты пазначаеш як «10», такім чынам «дробныя» НЭ, якія раней ты зусім нават не фіксавала, зараз атрымліваюць вельмі прыкметную ацэнку інтэнсіўнасці, пачынаюць выяўляцца і ўстараняцца. НЭ, якія па старой шкале ацэньваліся з 3 да 10, зараз пазначаюцца як НЭ, якія «зашкальваюць».

Арганізоўвай «забегі» на выкананне татальнага кантролю і імкніся фіксаваць самыя нікчэмныя ўсплёскі НЭ, нават такія, калі ты не зусім упэўненая – была НЭ ці не. У выніку выявіцца, што за паўгадзіны ты зведваеш не пяць - шэсць НЭ, як лічыла раней, а 50, 100! Яны здаюцца вельмі дробнымі, але калі пачынаеш бездакорна іх устараняць, узнікае рэзкі ўсплёск частаты і інтэнсіўнасці АзУ. Тады становіцца зразумела, што «дробныя» НЭ - зусім не дробныя, калі іх уплыў на АзУ так паралізуе, а іх устараненне прыводзіць да рэзкага ўзмацнення АзУ.

Якасна выкананае ўшчыльненне заўсёды прыводзіць да таго, што там, дзе раней ты фіксавала некаторую колькасць НЭ, выяўляецца ў дзесяць разоў больш.

Падчас практыкі ўшчыльнення я прапаноўваю падзяліць дзень на часткі па пяць хвілін і фіксаваць колькасць НЭ (і ўстараняць іх, зразумела). Чым больш шчыльна ты напоўніш дзень 5-хвіліннымі адсечкамі, тым больш паспяховае будзе  ўшчыльненне. Калі займацца гэтым па некалькі гадзін у суткі, тады за некалькі дзён будзе сфарміраваная жаданая прывычка заўважаць і ўстараняць «дробныя» НЭ.

Устараняць мікра-НЭ тэхнічна вельмі проста, але патрабуе высокай ступені ўважлівасці – яны такія нікчэмныя, ледзь прыкметныя, так цяжка наладзіцца на іх бездакорнае ўстараненне. Пакінуць іх без увагі - небяспечна і марнатраўна. Небяспечна таму, што яны ўзнікаюць адна за адной, надаюць сілы НФ і блакуюць АзУ. Марнатраўна таму, што бездакорнае ўстараненне мікра-НЭ прыводзіць да нечакана рэзкага павелічэння інтэнсіўнасці і працягласці АзУ.

Па меры таго, як аб'ём НЭ памяншаецца, а аб'ём АзУ павялічваецца, узнікае і ўвесь час ўзмацняецца «эфект доўгага дня». За дзень ты хвалюешся столькі, колькі хвалявалася за тыдзень, два, месяц. Асабліва гэта відавочна пры параўнанні запісаў у дзённіках – пры супастаўленні колькасці і значнасці адкрыццяў. Асабліва выразна гэта адчуваецца ў выніку правядзення практыкі ўшчыльнення.  У выніку толькі з-за гэтага рэальная працягласць жыцця ўзрастае ў дзесяткі разоў.

 

01-09) Часцяком бывае так, што чалавек не фіксуе ні АзУ, ні НЭ – «нічога не адбываецца». Гэта азначае, што ў дадзены момант ёсць НФ, бо ў той самы момант, калі НФ і НЭ няма, у той самы момант ёсць АзУ. Гэты НФ так і завецца: «нічога-не-адбываецца» («ННА»). Калі ННА слабой інтэнсіўнасці, то часта праяўляюцца выбухі СЭ, тады гэты НФ завецца «светла-шэрым станам» («СШС»). Тройку ўспрыманняў: задаволенасць, ННА і СШС пазначу як «ЗНС».

Па меры таго, як устараненне моцных і частых НЭ уступае ў завяршальную стадыю, праблема ЗНС устае ў поўны рост, бо яны абсалютна несумесныя з АзУ. Чалавеку, які нацярпеўся шмат ад шматгадовага засілля НЭ,  які лічыў ўсё жыццё, што ЗНС -  выратаванне ад пакут, вельмі складана адмовіцца ад іх. Часам чалавек «нырае» з галавой у гэтыя станы, пакуль яго не вырве, пакуль у ім не выявіцца выразнага імкнення да АзУ, але і пасля гэтага пераадоленне прывычкі жадаць зведваць ЗНС з'яўляецца няпростай задачай.

На фоне ЗНС моцна выяўляецца жаданне СЭ, якое часта завуць «жаданнем уражанняў» («ЖУр»). У паняцце «ЖЎр» уключым таксама жаданне ўсіх тых дзеянняў, з дапамогай якіх чалавек разлічвае зведаць ПЭ  – чытаць кнігу, глядзець кіно, размаўляць, а часам нават «займацца фанернай практыкай», г.зн. імітаваць практыку, капіруючы вонкавыя яе формы (найболей частая форма імітацыі – парожнія гутаркі аб практыцы).

Для пераадолення ЗНС і ЖУр я раю максімальна актыўна выкарыстаць фармальныя практыкі – праява жадання [зведваць АзУ] услых, спараджэнне АзУ, эмацыйную паліроўку і г.д. Фармальныя практыкі будуць эфектыўныя, калі здзяйсняць не меньш за 1000 актаў у дзень, аптымальна серыямі па 20-50-100 актаў, завяршаючы кожную серыю вольным пошукам, «услухоўваннем» у АзУ.