Ελληνικα change

Error

×

Ο ρόλος της θρησκείας στην εξέλιξη

Main page / Ο ρόλος της θρησκείας στην εξέλιξη

Λήψη .doc

[Unknown string ""]

Περιεχόμενα

    Ζητήματα ασφάλειας

     

    Στην εποχή μας είναι αρκετά επικίνδυνο να συζητάς για ζητήματα θρησκείας, όπως και του αθεϊσμού, διότι οι φιλειρηνικοί πιστοί συχνά προσπαθούν με κάθε τρόπο να θίξουν, ή ακόμα και να καταστρέψουν αυτόν, που στους συλλογισμούς του περί αυτού του θέματος φτάνει, κατά την άποψη τους, ανεπίτρεπτα μακριά. Σαν ένα αστείο παράδειγμα από τη ζωή θα αναφέρω το σύνθημα, με το οποίο βγήκαν να διαδηλώσουν οι εκπρόσωποι κάποιας θρησκείας: «Κόψτε τα κεφάλια αυτών, που αμφισβητούν την φιλειρηνικότητα της πίστης μας». Επίσης θα αναφέρω ένα τσιτάτο του Ρίτσαρντ Ντόκινς από το συναρπαστικό του βιβλίο, που συνιστώ σε όλους επίμονα – «Η Περί Θεού αυταπάτη», και χωρίς το οποίο δεν θα είχε γραφτεί το συγκεκριμένο άρθρο:

    «Ας δούμε, για παράδειγμα, το γράμμα προς τον Μπράιαν Φλέμινγκ, συγγραφέα και σκηνοθέτη της ειλικρινής και συγκινητικής ταινίας, που υπερασπίζεται τον αθεϊσμό, με τίτλο “The God Who Wasn’t There ”:

    «Έχετε απίστευτο θράσος όλοι σας. Με μεγάλη μου χαρά θα έπαιρνα ένα μαχαίρι και θα σας ξεκοίλιαζα, βλαμμένοι, και θα ούρλιαζα από την χαρά μου, όταν τα έντερα σας θα έπεφταν κάτω στα πόδια. Προσπαθείτε να ξεκινήσετε τον ιερό πόλεμο, και όταν αρχίσει, εγώ, και άλλοι όμοιοι μου, ευχαρίστως θα κάνουμε αυτό, που σας περιέγραψα νωρίτερα».

    Σε αυτό το σημείο ο αποστολέας του γράμματος, μάλλον, καταλαβαίνει, ότι η γλώσσα του δεν συνάδει και τόσο πολύ με τα ιδανικά του χριστιανισμού, και συνεχίζει πιο ήρεμα :

    «Ωστόσο, ο ΘΕΟΣ μας διδάσκει να μην εκδικούμαστε τους εχθρούς μας, αλλά να προσευχόμαστε για κάποιους, σαν και εσάς».

    Δυστυχώς, η ευσπλαχνία του εξαντλείται πολύ γρήγορα:

    «Με παρηγορεί η σκέψη, ότι ο ΘΕΟΣ θα σας καταδικάσει για τιμωρία 1000 φορές χειρότερη, απ` ο, τι θα μπορέσω να κάνω εγώ κάποτε. Το καλύτερο είναι, ότι εσείς ΘΑ ΒΑΣΑΝΙΣΤΕΙΤΕ αιώνια για τις αμαρτίες, που αγνοείτε κιόλας. Η οργή του ΘΕΟΥ δεν έχει έλεος. Για εσάς τους ίδιους ελπίζω, ότι θα δείτε την αλήθεια προτού καρφωθείτε στο μαχαίρι. Καλά ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ!»

    Εφόσον η μελέτη μου δεν είναι μια συγκριτική έρευνα διάφορων θρησκειών, αλλά αφορά την εξελικτική ανάγκη της θρησκείας γενικώς, σπάνια χρειάζομαι κάποιες συγκεκριμένες ενδείξεις για το – ποια θρησκεία συζητάω τη δεδομένη στιγμή. Εκτός από αυτό, πρέπει να έχουμε υπ` όψιν, ότι το κοινό, για το οποίο προορίζεται αυτό το άρθρο, είναι αναμφισβήτητα ικανό να προσδιορίσει μόνο του – από ποιον τομέα πάρθηκε το τάδε ή εκείνο παράδειγμα. Έτσι θα μπορέσω να αποφύγω επιτυχώς όλες τις δυσκολίες, συνδεδεμένες με τη χρήση της γλώσσας του Αισώπου.

    Σε όσους επιθυμούν να ξεκοιλιάζουν τους άλλους προς δόξα και τιμήν του καλόκαρδου θεού τους, εγώ μπορώ να φέρω μια χαρούμενη είδηση – παρόλο που ανήκω στους αθεϊστές, θεωρώ, ότι η πιθανότητα για το ότι η θρησκεία δεν είναι ένα απολύτως απαραίτητο εξελικτικό βήμα, δεν ισούται με μηδέν. Ωστόσο, δυστυχώς, επίσης θεωρώ, ότι οι εποχές, όταν η θρησκεία ήταν (αν ήταν ποτέ) προοδευτική, παρακινητική δύναμη, που συνέβαλε στην πρόοδο της ανθρωπότητας, έχουν περάσει προ πολλού, και τώρα η θρησκεία είναι μια δύναμη, που αφυπνίζει στους ανθρώπους, κατά κανόνα (λυπάμαι, αλλά αυτός είναι ένας κανόνας σχεδόν χωρίς εξαιρέσεις), τις πιο απαίσιες, απάνθρωπες, μισανθρωπικές και αντιανθρωπιστικές από τις γνωστές σε μένα εκδηλώσεις.

     

    Από που τόσο μίσος?

    Ο Ντόκινς στο βιβλίο του εκφράζει την ακραία κατάπληξη του – πώς γίνεται, ότι για κάποιες διαφορές στις απόψεις δημιουργείται τόσο μίσος! Πράγματι – για ποιο λόγο ο αντιπρόσωπος της μιας θρησκείας σκοτώνει τον άλλο, αφού διαφωνούν μόνο στο ζήτημα για το αν η υπόσταση του θεού τους είναι ισότιμη με την υπόσταση του αλλού θεού. Γιατί να σκοτώσουμε τον αθεϊστή, ο οποίος από την οπτική γωνία του πιστού ούτως η αλλιώς θα βρεθεί σε μεγάλο μπελά με τη μορφή της Θείας δίκης, αντιμετωπίζοντας την αναπόφευκτη τιμωρία; Γιατί το τόσο χαρακτηριστικό για τους θρησκόληπτους ανθρώπους μίσος, όταν συναντούν τον αθεϊσμό ή την θρησκεία, που διαφέρει από τη δική τους, είναι τόσο έντονο, τόσο καταπληκτικά καταστροφικό?

    Κατά τη γνώμη μου, και ο Ρίτσαρντ, και άλλοι άνθρωποι, που συμμερίζονται την κατάπληξή του, δεν έχουν τη πλήρη αντίληψη για το – σε ποια κοινωνία ζουν. Οι ίδιοι είναι διανοούμενοι άνθρωποι, και νομίζουν, ότι όλοι οι υπόλοιποι σκέφτονται – έστω κατά καιρούς. Εντωμεταξύ, αυτή είναι μια πλάνη, την οποία μπορούμε να διαπιστώσουμε εύκολα. Οι άνθρωποι ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΣΚΕΦΤΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΤΙΠΟΤΑ. Απλώς παίζουν με τις φράσεις, τις οποίες μετάλαβαν μηχανικά από τους άλλους ανθρώπους ή από τα βιβλία. Και δεν είναι καθόλου παράξενο, ότι πολλές θρησκείες απευθείας και κατηγορηματικά απαγορεύουν την ανάλυση των ζητημάτων τους, διότι όποτε ο άνθρωπος αρχίζει τους συλλογισμούς, είναι αρκετά δύσκολο για κάποιον να του απαγορέψει τη σκέψη για θέματα, σχετικά με τη θρησκεία του. Επίσης δεν είναι παράξενο, ότι για τον ίδιο λόγο οι θρησκευτικοί ηγέτες αντιμετωπίζουν άκρως επιθετικά την οποιαδήποτε επιστήμη, αφού τέλος πάντων τα θρησκευτικά αξιώματα είναι μια τέτοια ανέλπιστη παράνοια, ότι δυσκολεύεται κανείς να εκτοπίσει το γεγονός μιας τέτοιας κραυγαλέας ανοησίας. Τώρα, όταν η θρησκεία έχασε τον πόλεμο με την επιστήμη (δεν πιστεύω να ξεχάσατε, ότι μόλις μερικές εκατονταετίες πριν τους ανθρώπους εκτελούσαν για την μελέτη της ανατομίας?), αυτή αποσύρθηκε στα εφεδρικά χαρακώματα – στα χαρακώματα με την ονομασία «ηθική». Είναι «ανήθικο» να αναρωτιέσαι για τα παρακάτω ζητήματα, τα οποία θα αναφέρω με το επόμενο τσιτάτο του Ντόκινς:

    «Αν εσείς είστε χριστιανός τυπικής μορφής, τότε και εσείς, προφανώς, πιστεύετε σε κάποιον από τους συνδυασμούς των εξής δηλώσεων:

    *) Στην προπατορική εποχή μια παρθένα γέννησε παιδί χωρίς συμμετοχή του άντρα.

    *) Αυτός ο γιος, που δεν είχε βιολογικό πατέρα, επισκέφθηκε έναν μακαρίτη με το όνομα Λάζαρος, ο οποίος ήδη άρχισε να αποσυντίθεται, και τον ζωντάνεψε αμέσως.

    *) Ο ίδιος άνθρωπος, που δεν είχε πατέρα, επέστρεψε στη ζωή τρεις μέρες μετά από τον θάνατο και ταφή του.

    *) Σαράντα μέρες αργότερα ο άνθρωπος αυτός ανέβηκε στην κορυφή ενός βουνού και το σώμα τους αναλήφθηκε στα ουράνια.

    *) Αν επαναλαμβάνεις σιωπηλά τις σκέψεις στο κεφάλι σου, τότε ο άνθρωπος χωρίς πατέρα και ο «πατέρας του» (ο οποίος ταυτόχρονα είναι και ο ίδιος (!)) θα τις ακούσει, και πιθανόν, θα αντιδράσει με κάποιον τρόπο. Είναι ικανός να ακούει ταυτόχρονα τις σκέψεις όλων των ανθρώπων, που ζουν σε αυτόν τον κόσμο.

    *) όταν εσείς κάνετε κάτι κακό ή καλό, ο άνθρωπος χωρίς πατέρα το βλέπει, ακόμα και αν κανένας άλλος δεν γνωρίζει τίποτα για αυτό. Θα λάβετε την αντίστοιχη τιμωρία ή επιβράβευση; πιθανόν αυτό να συμβεί μετά το θάνατο σας.

    *) Η παρθένα (η μητέρα εκείνου του ανθρώπου, που δεν έχει πατέρα), δεν πέθανε ποτέ, το σώμα της αναλήφθηκε στα ουράνια.

    *) Το ψωμί και κρασί, που έλαβαν την ευλογία του ιερέα (ο οποίος πρέπει να έχει αντρικά γεννητικά όργανα), «μετατρέπονται» σε σώμα και αίμα εκείνου του ανθρώπου χωρίς πατέρα, η ύπαρξη του οποίου έχασε την ανθρώπινη μορφή του δυο χιλιάδες χρόνια πριν.»

    Μπορούμε να κατανοήσουμε αυτούς, που θεωρούν, ότι ακόμα και η αμφισβήτηση αυτών η παρόμοιων αξιωμάτων ήδη ισούται με την προδοσία της θρησκείας και αξίζει την τιμωρία μέχρι και θανατική ποινή: ο ένας και μοναδικός τρόπος να αναγκάσεις τους ανθρώπους να συντηρούν την βεβαιότητα για το δίκαιο όλων αυτών – είναι να τους απαγορέψεις πάση θυσία να το αναλύουν, και να σημειώσεις τα ίδια «θαύματα» ως «μυστήρια» και πάλι να απαγορεύσεις την κάθε σκέψη για το τι είναι τελικά.

    Η θρησκεία, στην πραγματικότητα, δεν έχει σχεδόν καμία σχέση με το θρησκευτικό μίσος! Απλώς μετατράπηκε σε έναν πάρα πολύ βολικό τρόπο να ξεχύσεις το μίσος σου σε έναν άλλο άνθρωπο. Αφού είναι τόσο απλό: σχεδόν οποιοσδήποτε άνθρωπος έστω σε κάτι, αλλά δεν ακολουθεί πιστά την “κομματική γραμμή” – ειδικά αν υπολογίσουμε την κραυγαλέα ανοησία των θρησκευτικών κανόνων, το παράδειγμα των οποίων προαναφέραμε πριν. Έτσι μπορείς να μετατρέψεις τον οποιοδήποτε άνθρωπο σε “αιρετικό”, διεστραμμένο. Θα καταφέρεις εσύ, που διαβάζεις αυτό το άρθρο, να καταλάβεις τη διαφορά ανάμεσα στην Αρειανη αίρεση και κανονικό χριστιανισμό? Αν υφίσταται αυτή η διαφορά – πόσο μεγάλη είναι; Αν είναι τόσο μεγάλη – είναι αρκετή, για να σφάξουμε με σίδηρο και πυρά και τον ίδιο τον Αρειό, όλους τους ακόλουθους του και όλους εκείνους, τους οποίους ήταν βολικό να αποκαλέσουν έτσι, ώστε να τους σκοτώσουν επίσης; Πόσο πολύ αυτό μοιάζει με τις σταλινικές εποχές, όταν στην αρχή έσφαζαν τους «δεξιούς αναποφάσιστους», έπειτα – «αριστερούς αναποφάσιστους», και μετά άρχισαν να σφάζουν και αυτούς, που κρατήθηκαν στις “κεντρικές θέσεις”, σαν ολοφάνερους προδότες, αφού ο γνήσιος κομμουνιστής δεν έπρεπε να παίρνει κάποια ορισμένη θέση, αλλά να “ταλαντεύεται μαζί με την γραμμή του κόμματος”. όταν η εκμετάλλευση όλων αυτών των «αναποφάσιστων» έγινε δύσκολη (και το αφεντικό απαιτούσε ποικιλία), άρχισαν να πυροβολούν τους ανθρώπους με κατηγορία της…. «δεξιό-αριστερής παρέκκλισης»!! Ήταν ο σταλινισμός αυτός, που εκτέλεσε τις δεκάδες εκατομμυρίων (!!!) σοβιετικών πολιτών? Η μήπως ήταν ο Μπέρια, ο Στάλιν, ο Γιεζόβ? Όχι. Τους εκτέλεσαν οι άλλοι σοβιετικοί άνθρωποι – λόγω ζήλιας, επιθυμίας να πάρουν το διαμέρισμα τους, ή την γυναίκα τους, ή απλώς λόγω κακίας οποιασδήποτε προέλευσης. Όπως στον καιρό εκείνο σκότωναν λόγω  απολύτως ακατανόητων “αποκλίσεων”, έτσι και σκοτώνουν (και συνεχίζουν) να σκοτώνουν για κάποιους δήθεν θρησκευτικούς λόγους. Η αλήθεια είναι, ότι οι άνθρωποι απλώς εκμεταλλεύονται τις θρησκευτικά χρωματισμένες αφορμές για να εκδηλώσουν το μίσος τους.

    Με την ιδιότητα της οπτικής υποστήριξης για την διατύπωση μου και πάλι θα αναφερθώ στον Ντόκινς, – και ορισμένα στο κείμενο μιας επιστολής, την οποία έλαβε ένας συντάκτης του αμερικάνικου αθεϊστικού περιοδικού:

    «Για σας, ανώμαλοι. Εμείς οι χριστιανοί είμαστε πολύ περισσότεροι, απ` ότι εσείς, τα καθίκια. ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ο διαχωρισμός ανάμεσα στην εκκλησία και στο κράτος και εσείς οι παγανιστές, θα χάσετε… Οι απόγονοι του Σατανά… Μακάρι να ψοφήσετε και να καείτε στην κόλαση… Ελπίζω να κολλήσετε κάποτε κάποια τρομερή αρρώστια σαν το καρκίνο του ορθού εντέρου και μετά από μακρόχρονη βασανιστική αγονία να συναντήσετε τον θεό σας, ΣΑΤΑΝΑ… Ει, παλικάρια, η ελευθερία σας από τη θρησκεία μυρίζει σκατίλα… είστε όλοι αδερφές και λεσβίες, μην σκοτίζεστε και σκεφτείτε, τι κάνετε, επειδή μόλις χαλαρώσετε λιγάκι ο Θεός θα σας δώσει να καταλάβετε… Αν δεν σας αρέσει η χώρα μας και πως και γιατί είναι φτιαγμένη, να πάτε να γ…τε κατευθείαν στην κόλαση…

    PS. Να πάτε να γ… τε όλοι, πουτάνες κομμούνια… Να ξεκουμπιστείτε με τους μαύρους κ… σας από τις ΗΠΑ… Δεν θα πάρετε καμία συγχώρεση, ο ΚΥΡΙΟΣ ΜΑΣ ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΗΣΤΟΣ ήδη απέδειξε με την δημιουργία το μεγαλείο του. Αν κάποτε θα αρχίσει ο καυγάς, θα είναι εξαιτίας σας. Δεν σκοπεύουμε να καθίσουμε άπραγοι και σιωπηλοί. Το τουφέκι μου είναι οπλισμένο».

    Ένιωθα μεγάλη έκπληξη, αφού διάβασα αυτό το γράμμα. Ακριβώς τα ίδια γράμματα, με σχεδόν τις ίδιες εκφράσεις, λαμβάνω και εγώ από κάποιους, που διάβασαν το δικό μου βιβλίο, «Πρακτική του ευθύ δρόμου», στο οποίο δηλώνω, πρώτον, ότι υπάρχει δυνατότητα να μην βιώνουμε ποτέ τα αρνητικά συναισθήματα, και δεύτερον, δείχνω – πώς να σταματήσουμε να τα βιώνουμε πρακτικά, και ταυτόχρονα – πώς να απομακρύνουμε την ηλιθιότητα και να ακολουθήσουμε τις χαρούμενες επιθυμίες μας κι να αποκτήσουμε την εμπειρία των φωτισμένων αντιλήψεων, όπως η τρυφερότητα, χαρά, αίσθηση της ομορφιάς, συμπάθεια, αφοσίωση, προσμονή και τα λοιπά. Όπως και ο Ντόκινς, – απόρησα και εγώ – πώς γίνεται κάτι τέτοιο? Προτείνω να απομακρύνουμε τα νεκρωτικά αρνητικά συναισθήματα και ηλιθιότητα, και όχι μόνο το προτείνω, αλλά δείχνω κιόλας κάποιους άκρως ευκολονόητους τρόπους να το κάνουμε, και αποκαλύπτω, ουσιαστικά, στον καθένα τον δρόμο προς ενδιαφέρουσα και πλούσια ζωή, και ως ανταπόκριση έρχεται τέτοιο μίσος! Δηλαδή αυτοί…, ή ίσως…, μήπως εκείνοι… – προσπαθούσα να αναλύσω τις πιο διαφοροποιημένες υποθέσεις – τι συγκεκριμένα δεν τους άρεσε, και τόσο πολύ κιόλας στο βιβλίο μου. Και μόνο έπειτα από κάμποσο καιρό κατάλαβα – δεν είναι σε καμία περίπτωση οι «αναγνώστες», και δεν υπήρξε κάτι, που «δεν τους άρεσε» στα βιβλία μου. Απλώς είναι κάποιοι άνθρωποι, που ψάχνουν αφορμή να εκδηλώσουν το μίσος τους. πιθανόν να γράφουν τα ίδια γράμματα και στον Πάπα, στον Λέοντα Τολστόι, και στον Ρίτσαρντ Ντόκινς με τον Αϊνστάιν μαζί. Παρεμπιπτόντως, για τον Αϊνστάιν – δεν το είπα για να ομορφύνω την κουβέντα μου. Ορίστε η επιστολή, η οποία έστειλε στον Αϊνστάιν κάποιος θρησκευτικός ηγέτης:

    «Καθηγητά Αϊνστάιν, πιστεύω, ότι κάθε Αμερικάνος χριστιανός θα σας απαντήσει: “Δεν θα απαρνηθούμε την πίστη μας για τον Κύριο μας και τον Υιό του Ιησού Χρηστό, και αν Εσείς δεν συμμερίζεστε την θρησκεία του λαού αυτής της χώρας, μπορείτε να ξεκουμπιστείτε εκεί, από όπου είχατε έρθει”. Έκανα τα πάντα, δοξάζοντας το Ισραήλ, και εδώ εμφανιστήκατε Εσείς και με μια και μοναδική σας φράση από τα βλάσφημα χείλη Σας καταφέρατε να καταστρέψετε όλες τις προσπάθειες των χριστιανών, που αγαπούν το Ισραήλ, να καταστρέψουμε τον αντισημιτισμό σε αυτή την χώρα. Καθηγητά Αϊνστάιν, ο κάθε Αμερικάνος χριστιανός θα Σας απαντήσει αμέσως: “Η φύγετε μαζί με την ψεύτικη, ηλίθια θεωρία της εξέλιξης Σας πίσω στην Γερμανία, απ` όπου μας ήρθατε, η σταματήστε τις προσπάθειες να στερήσετε την πίστη από τους ανθρώπους, που Σας φιλοξένησαν, όταν αναγκαστήκατε να φύγετε από την ίδια την πατρίδα Σας”».

    Ας επιστρέψουμε τώρα στην προηγούμενη επιστολή. Ενδιαφέρον και τυπικό χαρακτηριστικό της είναι το ότι παράλληλα με το μίσος προς τον αθεϊστή συντάκτη, εντελώς ξαφνικά και φαινομενικά, χωρίς κανένα λόγο ξεχύνεται το ασυγκράτητο μίσος για τους μαύρους, κομμουνιστές, ομοφυλόφιλους και λεσβίες, παγανιστές και πόρνες. Νομίζω, ότι αν ο συγγραφέας αυτού του γράμματος θα έβρισκε τον χρόνο να γράψει άλλο ένα  όπους, σε αυτή τη λίστα θα είχαν προστεθεί καμία δωδεκάρια ακόμα αντικείμενα. Και αναρωτιέμαι, αν αυτό σημαίνει, ότι ο άνθρωπος αυτός μπορεί να ονομαστεί “αντικομουνιστής”, η “αντίπαλος της πορνείας”; Σίγουρα όχι. Απλώς ο άνθρωπος τούτος είναι μια απόχρεμψη του μακρινού άγριου παρελθόντος της ανθρωπότητας. Δεν έχει δικές του αρχές, δεν στέκεται “εναντίον σε κάτι” και “για κάτι” – απλώς επαναλαμβάνει κάποιες κοινοτοπίες, χρησιμοποιώντας τα όργανα της ομιλίας του και το στυλό του, και αυτό ήταν. Αυτά τα κλισέ του επιτρέπουν να εκφράζει το μίσος. Παρεμπιπτόντως, τέτοιος άνθρωπος εύκολα μπορεί να αποδειχτεί ένας μορφωμένος ειδικός ή ακόμα και επιστήμονας!

    Οι άνθρωποι ακολουθούν τα στερεότυπα. Το σεξ πρέπει να γίνεται στο κρεβάτι. Το πρωινό το παίρνουμε καθιστοί, ενώ τον δάσκαλο, που μπαίνει στην αίθουσα, τον συναντάμε όρθιοι. Η οποιαδήποτε παράλειψη αυτών των κανόνων συναντιέται με επιθετικότητα. Οι θρησκευτικές διαφορές ανήκουν στην ομάδα των φαινομένων, στα οποία θεωρείται αποδεκτή η έκφραση του μίσους σε όλη την ισχύ του, όση υπάρχει στον άνθρωπο, και ακριβώς γι`αυτό οι άνθρωποι τυλίγουν στη μορφή της υπεράσπισης της “αληθινής” θρησκείας το σφάξιμο των κοιλιών και το μαχαίρωμα – κατά την άποψη μου, δεν υπάρχει κάποια άλλη, πιο λογική αιτία για αυτό.

    Ο ορισμός της θρησκείας

    Σαφώς δεν μπορώ να δώσω έναν τέτοιο ορισμό της θρησκείας, που θα κάλυπτε την θρησκεία όλων των εποχών, έτσι θα πάρω κάποιον πρόχειρο ορισμό, τον οποίο και θα χρησιμοποιήσω παρακάτω, προσθέτοντας κάποιες διευκρινήσεις, όπου αυτές θα χρειαστούν.

    Η θρησκεία – είναι ένα σύνολο των αβάσιμων βεβαιοτήτων, ο πυρήνας του οποίου βρίσκεται στην βεβαιότητα για την ύπαρξη και για την λιγότερα ή περισσότερα δραστική επέμβαση στη ζωή μας κάποιων οντοτήτων με συνείδηση, οι οποίες δεν υπάγονται ούτε στην συστηματική μελέτη, ούτε και στην ελάχιστα πλήρη κατανόηση, και συνήθως βρίσκονται εκτός της δυνατότητας για κατανόηση ή έστω παρατήρηση.

    Επέμβαση αυτών των οντοτήτων στη ζωή του ανθρώπου μπορεί να φέρει ποικίλο χαρακτήρα, σε μια άκρη του οποίου βρίσκεται ο Θεός των θεϊστών, που έφτιαξε το Σύμπαν και αποσύρθηκε για ξεκούραση ή, για παράδειγμα, κάποιο πνεύμα του δέντρου, που ζει σε αυτό το δέντρο και αδιαφορεί παγερά για εμάς. Στην άλλη άκρη βρίσκεται ο Θεός, που παρακολουθεί την κάθε σκέψη του κάθε ανθρώπου, τον κρίνει και τον τιμωρεί. Σε αυτό το σημείο ταιριάζει μια φράση από την εφημερίδα “Πράβντα” της εποχής του Στάλιν: «Να δικάσουμε και να εκτελέσουμε τους καταραμένους τροτσκιστές». Είναι αξιοσημείωτο, ότι η φράση αυτή ακόμα δεν φαίνεται υπερβολική στους Ρώσους, παρά το γεγονός, ότι η αντίφαση της ολοφάνερη: αν υποτίθεται, πως κάποιος θα δικαστεί, δεν είναι παράξενο να προτείνουν αμέσως την εκτέλεση του – δεν θα έπρεπε το δικαστήριο να αποδείξει την ενοχή τους πρώτα, και μετά να ορίσει την τιμωρία τους; Το ίδιο γίνεται και με τη θρησκεία. Η «Θεία δίκη» πάντοτε αντιλαμβάνεται ως κάτι, το οποίο ακολουθεί η τιμωρία, και τιμωρία αυστηρή. Η βαθιά και απολύτως ανίκητη αίσθηση της ενοχής – είναι σχεδόν αναπόφευκτη κατάσταση σχεδόν όλων των θρησκευόμενων ανθρώπων. Ο Θεός-τιμωρός – είναι ο πιο συνηθισμένος ήρωας της θρησκευτικής λαϊκής τέχνης. ακριβώς ο Θεός-τιμωρός, και όχι ο Θεός-αστυνομικός ή ο Θεός-δικαστής (διότι αυτή την περίπτωση θα έπρεπε να περιμένουμε την μια λίγο-πολύ ισορροπημένη πιθανότητα της τιμωρίας ή της επιβράβευσης από την πλευρά του).

    Η σχέση του πιστού με τον θεό του κυμαίνεται σε ένα φάσμα από σχεδόν πατρικό-προστατευτικό μέχρι παραλυτικό φόβο.

    Βασικές έννοιες της εξέλιξης – οι γνωστές…

    Είναι πολύ δύσκολο για μένα να δώσω έναν ορισμό της εξέλιξης, διότι ο όρος αυτός συνδυάζει ένα πολύ ευρύ σύνολο των διαδικασιών που συμβαίνουν για τουλάχιστον δεκατέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια – σύμφωνα με τον πρόχειρο υπολογισμό της ηλικίας του σύμπαντος – με μια μεγάλη ποικιλία των ζωντανών πλασμάτων (και δεν πρέπει να  ξεχάσουμε, ότι ακόμη και η λέξη “ζωντανό” είναι πολύ ασαφής). Έτσι θα σας δώσω έναν εκ των προτέρων ακαθόριστο ορισμό της “εξέλιξης”, τον οποίο, και πάλι, θα διευκρινίσω, όποτε χρειαστεί.

    Υπό την «εξέλιξη» εγώ καταλαβαίνω κάποιο σύνολο των διαδικασιών, ως αποτέλεσμα των οποίων ένα εξελισσόμενο ζωντανό πλάσμα προσαρμόζεται περισσότερο σε μια τέτοια ύπαρξη, που του προσφέρει τη δυνατότητα μιας πλήρης, γεμάτης ζωής. Φυσικά, είναι μάλλον περίεργο να αναφέρω την «πλούσια ζωή», όταν μιλάμε για τα βακτηρίδια, ή ακόμα και δέντρα, αλλά παρ’ όλα ταύτα, ο ορισμός αυτός εφαρμόζεται εύκολα σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση – για παράδειγμα, μιλώντας για τα βακτήρια, μπορούμε να προσθέσουμε στον όρο της «πλούσιας ζωής» μια τέτοια έννοια, με την οποία τα βακτήρια έχουν δυνατότητα να αναπαραχθούν, να τραφούν, να αποικήσουν τις νέες περιοχές και τα λοιπά (δυστυχώς, καμιά φορά ακριβώς ίδια σημείωση είναι αρκετή για κάποιους ανθρώπους).

    Οι μηχανισμοί, που οδηγούν στις εξελικτικές μεταβολές ονομάζονται «εξελικτικοί μηχανισμοί». Μια κοινή παρερμηνεία είναι η σύγχυση της εξέλιξης και των εξελικτικών μηχανισμών, και η λέξη «εξέλιξη» συχνά εκλαμβάνεται ως «φυσική επιλογή».

    Σε αυτό το άρθρο εγώ θα εξετάσω συγκεκριμένα τη φυσική επιλογή, επειδή είναι ο πλέον μελετημένος, ο πιο κοινός και ίσως ο πιο ισχυρός εξελικτικός μηχανισμός, ωστόσο, υπάρχουν και άλλοι γνωστοί σε μας εξελικτικοί μηχανισμοί, και υπάρχουν αφορμές να υποθέσουμε την ύπαρξη τέτοιων εξελικτικών μηχανισμών, για τους οποίους δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα, ανάμεσα στους οποίους δεν θα βρίσκονται μόνο τόσο απλοί και αυτονόητοι, όπως η φυσική επιλογή, μα πιθανόν και κάποιοι άκρως συναρπαστικοί και καταπληκτικοί μηχανισμοί.

    Η φυσική επιλογή είναι ένας τόσο απλός μηχανισμός, ότι μας μένει μόνο να απορήσουμε, γιατί δεν ανακαλύφθηκε την εποχή του Αριστοτέλη. Είναι δύσκολο να φανταστούμε κιόλας – πως θα είχε αλλάξει η πορεία της επιστήμης και της ιστορίας γενικώς, αν ο Αριστοτέλης, ή ο Αρχιμήδης, ή ο Πλάτωνας, ή τουλάχιστον ο Ιπποκράτης θα το είχαν βρει τότε! (Τέλειο σενάριο από τον τομέα της εναλλακτικής ιστορίας). Και παρά την φαινομενική απλότητά του, συνήθως κατανοείται λανθασμένα (κάτι, που γίνεται συχνά με απλά πράγματα), οπότε εγώ θα τον περιγράψω εν συντομία. Όταν κάποιο ζωντανό πλάσμα αναπαράγεται και δημιουργεί τους απογόνους του, η μετάδοση των κληρονομικών χαρακτηριστικών γίνεται με σφάλματα. Τα σφάλματα αυτά διορθώνονται, αλλά όχι πάντα. Κάποια σφάλματα αποδεικνύονται πολύ σημαντικά, σαν αποτέλεσμα αλλάζει και ο φαινότυπος (δηλαδή – η εμφάνιση και ο τρόπος της λειτουργίας του οργανισμού). Ορισμένες αλλαγές στον φαινότυπο του μεταλλαγμένου αποδεικνύονται ασήμαντες από την άποψη της επιτυχίας της επιβίωσης, και η μετάλλαξη εξαφανίζεται μαζί με μια πληθώρα άλλων, όταν σταματάει η γενετική γραμμή των φορέων της. Όμως, αν η μετάλλαξη είναι σημαντική, τότε και ο ίδιος μεταλλαγμένος και οι απόγονοι του, στους οποίους αυτός μεταδίδει την μετάλλαξη, θα έχουν το ίδιο χαρακτηριστικό, και θα αποκτήσουν έτσι τις περισσότερες πιθανότητες για επιβίωση και εξάπλωση. Μιλώντας πρόχειρα, πιο μακριά αφτιά προσφέρουν την καλύτερη ακοή, και ο ιδιοκτήτης τέτοιων αφτιών θα ακούσει νωρίτερα από τους υπόλοιπους τα βήματα του αρπακτικού και με τη σειρά του θα ανακαλύπτει πιο εύκολα τη λεία. Σαν αποτέλεσμα η ζωή του θα γίνει πιο ευτυχισμένη (το ελπίζω) και μακριά, και των απογόνων του επίσης. Κάποιο άλλο ζώο αντί για μακριά αφτιά θα πάρει μακρύτερα πόδια, και ούτω καθεξής.

    Ως εκ τούτου πρέπει να καταλάβουμε, ότι η φυσική επιλογή δεν είναι τυχαίο γεγονός. Η τύχη είναι ένα κομμάτι αυτής της διαδικασίας, όταν εμφανίζεται η μετάλλαξη, όμως όλη η μετέπειτα διαδικασία δεν είναι λιγότερα λογική και συνεπής, απ` ότι τα άλλα γεγονότα. Και στην δική μας ζωή επεμβαίνουν τυχαία γεγονότα, και πολύ συχνά, όμως, αυτό δεν μας δίνει την αφορμή να υποθέσουμε, ότι τυχαία μπήκαμε στο πανεπιστήμιο, τυχαία πεταχτήκαμε από εκεί, τυχαία φτιάξαμε το βραδινό και τα λοιπά.

    Σαν αποτέλεσμα της φυσικής επιλογής, με αυτόν τον τρόπο επιβιώνει εκείνο το είδος, το οποίο προσαρμόστηκε καλύτερα στο περιβάλλον και επιβίωσε.

    Θέλω να τονίσω ακόμα, ότι η δική μας κατανόηση του μηχανισμού της φυσικής επιλογής έλυσε το πρόβλημα τεράστιας περιπλοκότητας. Αν εμείς “εξηγούμε” την προέλευση του κόσμου και όλων των ζωντανών μέσα σε αυτό με την δράση του κάποιου θεού, αυτή η εξήγηση στην πραγματικότητα δεν εξηγεί τίποτα, αλλά δυσκολεύει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα. Αδύνατον να φανταστούμε, ότι ο δικός μας περίπλοκος κόσμος εμφανίστηκε με κάποιο τυχαίο τρόπο – όπως είναι αδύνατο να φανταστούμε, ότι σε μια χωματερή με την επίδραση της διάβρωσης από μόνο του δημιουργείται ένα λειτουργικό Μπόινγκ-747. Αν κάποιος Θεός δημιούργησε τον ακατανόητα περίπλοκο κόσμο μας, πόσο πιο περίπλοκος πρέπει να είναι ο ίδιος ο Θεός! Και ποιος δημιούργησε τον ίδιο τότε; Η φυσική επιλογή δίνει μια άκρως απλή απάντηση στην ερώτηση – πώς εμφανίστηκε ο περίπλοκος κόσμος μας. Από το απλό, από το απλοϊκότερο, από το στοιχειώδες.

    και οι άγνωστες.

    Όταν μιλάμε για την «εξέλιξη», εννοείται, ότι μιλάμε για την εξέλιξη των ζωντανών πλασμάτων. Όμως, εδώ υπάρχει μια λεπτομέρεια, η οποία απαιτεί την προσοχή μας. Μια σαφής, πλήρης, ικανοποιητική για όλες τις περιπτώσεις στη ζωή σημασία της λέξης «ζωντανό», μάλλον, δεν υπάρχει. Κατά κανόνα, λέγοντας «ζωντανό», εμείς εννοούμε κάτι ικανό για αναπαραγωγή, αλλά υπό τον ορισμό αυτό βρίσκεται και αυτό, που κανείς από εμάς εκ των προτέρων δεν αναγνωρίζει ως «ζωντανό». Μπορούμε να μιλήσουμε για «συνείδηση», χαρακτηριστική σε ό, τι είναι «ζωντανό» και που δεν υπάρχει στο «νεκρό», όμως, η ακαθοριστία του όρου της «συνείδησης» μας μπερδεύει ακόμα περισσότερα (εγώ, για παράδειγμα, προφανώς, δεν θα μπω στον κατάλογο με τους ζωντανούς, διότι ακόμα και στα παιδικά μου χρόνια συχνά άκουγα τις κατηγορίες για ανεπαρκή συνείδηση).

    Για τον δικό μου σκοπό αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ανάγκη να  περάσω κάποιον ακριβή διαχωρισμό ανάμεσα στο ζωντανό και στο μη-ζωντανό. Εγώ χρειάζομαι κάτι άλλο – υπάρχει κάτι, το οποίο είναι προφανώς ζωντανό, και κάτι άλλο, το οποίο είναι προφανώς μη-ζωντανό. Γνωρίζουμε, ότι κάποτε – στις αρχές της ύπαρξης του Σύμπαντος, – το ζωντανό δεν υπήρξε, ενώ τώρα υπάρχει. Σε κάποιο στάδιο της ανάπτυξης του Σύμπαντος εμφανίστηκε η ζωή (και αυτή δεν είναι η εξέλιξη ακόμα, φυσικά). Λοιπόν, μόλις εμφανίστηκε η ζωή, ξεκίνησε και η εξέλιξη. Ας σταματήσουμε σε αυτό προς το παρόν και θα αναλύσουμε ένα άλλο θέμα.

    Είναι άξιο απορίας, αλλά το πείραμα του Μίλερ-Γιούρι (το οποίο, παρεμπίπτοντος κέρδισε το βραβείο Νόμπελ), εκτελεσμένο ήδη το 1953, ακόμα και μέχρι τώρα δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, το ξέρουν μόνο κάποιοι ειδικοί. Δεν αποκλείεται, ότι η αιτία αυτού βρίσκεται στην σπασμωδική ανάγκη να διατηρούνται άθικτα οι θέσεις της θρησκείας, κάτι που οδηγεί όπως στην σκόπιμη αποσιώπηση του συγκεκριμένου θέματος, έτσι και στον υποσυνείδητο εκτοπισμό του. Δεν θα σταματήσω στην λεπτομερή περιγραφή αυτού του πειράματος – οποιοσδήποτε μπορεί να την βρει στο διαδίκτυο, θα αναφέρω μόνο πολύ σύντομα την ουσία του: οι επιστήμονες γέμισαν ένα δοχείο με μια χημική “σούπα”, η οποία υποθετικά, υπήρξε τον πρώτο καιρό στον πλανήτη μας: νερό, άζωτο και τα λοιπά. Εκθέσανε αυτό το μείγμα για κάποιο μεγάλο χρονικό διάστημα σε δυνατό ηλεκτρικό φορτίο, το οποίο θα έπρεπε να υποδυθεί τους πανίσχυρους κεραυνούς, οι οποίοι συνέβαιναν πάρα πολύ συχνά στην πρωτόγονη ατμόσφαιρα της Γης. Έπειτα από έναν μήνα μελέτησαν το μείγμα μέσα στο δοχείο, και ανακάλυψαν σε αυτό τα πρώτα ίχνη, πρώτα στοιχεία της ζωής – τα αμινοξέα, τμήματα των πρωτεϊνών. Στα μετέπειτα πειράματα, που έγιναν σε όλον τον κόσμο, αποκαλύφθηκε, ότι δεν εμφανίζονται μόνο τα απλά, αλλά και πιο περίπλοκα αμινοξέα, πιθανόν, όλα τα γνωστά σε μας. Φυσικά, αυτό δεν είναι η ζωή ακόμα, διότι από μόνα τους τα αμινοξέα και αποκόμματα των πρωτεϊνών δεν είναι ικανά να αναπαραγάγουν τους εαυτούς τους, όμως, το χάσμα ανάμεσα στη “νεκρή” και “ζωντανή” φύση μειώθηκε σε τεράστιο βαθμό. Ένα δισεκατομμύριο έτη ανάμειξης αυτών των στοιχείων σε ορισμένο βαθμό πιθανότητας θα μπορούσε να οδηγήσει στην εμφάνιση τέτοιων πλασμάτων, τα οποία εμείς ήδη θεωρούμε ζωντανά. Και παρεμπιπτόντως, δεν θα μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση, αν θα αποδειχθεί τελικά, ότι η πιθανότητα αυτή ισούται με 100%.

    Ακούστε, όμως, – το ζωντανό εμφανίστηκε από το νεκρό. Είναι δυνατόν κάτι τέτοιο; έπειτα από κάποια σειρά των ενδιάμεσων σταδίων – ναι, και όμως – το ζωντανό εμφανίστηκε από το νεκρό… Ανόητο! Για αυτό, στην ουσία, υπάρχουν δυο εξηγήσεις:

    1) ο “Θεός εμφύσησε” τη ζωή στο μη-ζωντανό. Αυτή η εξήγηση είναι κακή, επειδή δεν εξηγεί τίποτα, όπως έχω πει και νωρίτερα. Από πού εμφανίστηκε η ζωή στον ίδιο τον Θεό; κάποιος άλλος Θεός την εμφύσησε μέσα του; υπήρξε ανέκαθεν; Αυτή δεν είναι εξήγηση, είναι η αποστολή στο διάολο (συγνώμη κιόλας, επειδή δεν θα απολογηθώ για την αναφορά αυτού του πλάσματος στο ίδιο κείμενο με τον θεό, και αν τα θρησκευτικά αισθήματα κάποιων θίγονται με αυτό.. διαβάστε το βιβλίο του Ντόκινς – συμμερίζομαι τα σχόλια του σχετικά το ζήτημα “προσβολή των θρησκευτικών αισθημάτων”)

    2) η ζωή προέρχεται… από τη ζωή. Ακούγεται ανόητα, φυσικά. Θα διασταυρώσουμε τα ξίφη μας με τους βιολόγους; Το πιο πιθανόν απ` όλα. Όμως, η υπόθεση αυτή είναι απολύτως μοναδική, επειδή έτσι η ερώτηση της προέλευσης της ζωής από τη μη-ζωή απλούστατα χάνει το νόημα του. Γνωρίζουμε, ότι όχι όλες οι ερωτήσεις, φτιαγμένες άψογα γραμματικά, έχουν νόημα. Και η ερώτηση “πώς κάτι ζωντανό εμφανίστηκε από το μη-ζωντανό” αποδεικνύεται ανόητη λόγω απουσίας στη φύση ενός τέτοιου πράγματος, όπως το “μη-ζωντανό”. Αναλόγως και η ερώτηση “πόσοι άγγελοι χωράνε στην μύτη μιας βελόνας…” (αυτή τη σκέψη θα τη συνεχίσετε εύκολα και μόνοι σας).

    Είμαι σίγουρος, ότι η ζωή προήλθε από την ίδια τη ζωή. Η δημιουργία των αμινοξέων από κάποιο σύνολο των πρωτόγονων χημικών στοιχείων – είναι η εξέλιξη. Εξέλιξη των στοιχειωδών χημικών ουσιών. Και οι ίδιες αυτές χημικές ουσίες είναι το προϊών της εξέλιξης του υδρογονούχου σωματιδίου. Ζωντανού, εννοείται, σωματιδίου του υδρογόνου, όσο απίστευτο και να ακουστεί αυτό. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση μπορούμε εύκολα να διακρίνουμε τον εξελικτικό μηχανισμό – και ορισμένα το πεδίο βαρύτητας. Μερικά από τα πρώτα συγκροτήματα του Σύμπαντος μας είναι τα απέραντα σύννεφα των ατόμων υδρογόνου συν διάφορα στοιχειώδη σωματίδια και εκπομπές. Λόγω της δύναμης της βαρύτητας (η, στο δεδομένο παράδειγμα – λόγω διαστρέβλωσης του χωροχρόνου, που προκαλείται από τη μάζα), τα σκόρπια άτομα του υδρογόνου μαζεύτηκαν σε όγκους, προσέλκυσαν όλο και περισσότερα νέα σωματίδια, σχημάτιζαν γιγαντιαίες μάζες, και λόγω συνεχόμενης και ενισχυμένης συμπίεσης ξεκίνησαν οι θερμοπυρηνικές διαδικασίες: τα γειτονικά άτομα του υδρογόνου “συνθλίβονταν” τόσο πολύ, ότι οι ηλεκτρονικές μεμβράνες καταστρέφονταν και η δύναμη της ηλεκτρικής απώθησης των ηλεκτρόνιων δεν μπορούσε να αντισταθεί στην ανίκητη δύναμη της βαρύτητας, η οποία συμπίεζε τα άτομα. Με την επόμενη μείωση της απόστασης ανάμεσα στα πρωτόνια έμπαινε σε λειτουργία ακόμη ένας εξελικτικός μηχανισμός – “η ισχυρή αλληλεπίδραση”, η οποία στις μικρές αποστάσεις έχει μια τόσο τεράστια δύναμη, ότι συγκρατεί μαζί δυο θετικά φορτισμένα πρωτόνια. Κατά αυτή την ένωση απελευθερώνεται τεράστια ποσότητα ενέργειας, και αντί των δυο πρώτων σωματιδίων υδρογόνου έχουμε πλέον ένα σωματίδιο του ήλιου – της πρώτης χημικής ουσίας στο Σύμπαν μας, η οποία διέλυσε τη μοναξιά του υδρογόνου (εγώ στη θέση του θα είχα χαρεί πάρα πολύ!). Η μετέπειτα συμπίεση οδηγεί στην εμφάνιση των επόμενων στοιχείων. Τελικά η Σουπερνόβα εξερράγη και σκόρπισε στο διάστημα την ζωογόνα “βροχή” από διάφορα χημικά στοιχεία. Πάρε στα χέρια σου ένα κομματάκι χρυσό. Α, όχι, συγγνώμη, ξέχασα για τη κρίση. Πάρε ένα κομμάτι του μόλυβδου. Σκέψου – όλος αυτός ο μόλυβδος δεν σχηματίστηκε στη Γη, αλλά στο εσωτερικό ενός Σουπερνόβα αστεριού! Και ύστερα – μετά από την έκρηξη της Σουπερνόβα, τα σωματίδια του μόλυβδου σχημάτισαν τα πρωτόγονα σύννεφα της διαστημικής σκόνης, από την οποία δημιουργήθηκε το ηλιακό σύστημα.

    Και ποιο είναι το τόσο, ουσιαστικά, εξωπραγματικό στην σκέψη, ότι το σωματίδιο του υδρογόνου – είναι ζωντανό, και έχει μια υπέρ πρωτόγονη, από τη δική μας άποψη, συνείδηση; Το μοναδικό μείον αυτής της υπόθεσης βρίσκεται στο ότι αντιτίθενται κατηγορηματικά στις δικές μας αντιλήψεις περί ζωντανού και μη, του νοήμον και μη-νοήμον. Λοιπόν, θα σας υπενθυμίσω, ότι δεν έχει περάσει και πολύς καιρός από τότε, που οι άνθρωποι θεωρούσαν κραυγαλέα ανοησία τις ιδέες του Κοπέρνικου, του Αϊνστάιν και άλλων, και με την ίδια ακριβώς δικαιολογία. φυσικά, η από μόνη της αναφορά στον Αϊνστάιν δεν αποτελεί επιχείρημα, αλλιώς η οποιαδήποτε βλακεία θα μπορούσε να “δικαιολογηθεί” κάπως έτσι: “δεν πιστεύεις στο Ιπτάμενο Τέρας των Μακαρονιών; Θυμήσου – οι ιδέες του Αϊνστάιν επίσης είχαν καταδικαστεί…”. Η αναφορά στον Αϊνστάιν είναι μια αφορμή για να μην θεωρήσουμε κάποια ιδέα λανθασμένη μόνο και μόνο, επειδή αντιτίθεται στις αντιλήψεις μας. Ειδικά, αν αυτή πολύ απλά και λογικά εξηγεί αυτό, που με κανέναν άλλο τρόπο δεν είχε εξηγηθεί ακόμα.

    Για ποιο λόγο χρειαζόταν η θρησκεία? Και σε ποιον?

    Μελετώντας τις αρχαίες και τις σύγχρονες κοινωνίες, μάλλον, δεν θα συναντήσετε ποτέ μια μη-θρησκευόμενη κοινότητα. Καμιά φορά, όπως φαίνεται, βρίσκεται το σωστό παράδειγμα, αλλά κατά την πιο λεπτομερή ανάλυση αποδεικνύεται ακατάλληλο. Ας πούμε – η Σοβιετική Ένωση, όπου η θρησκεία υπέστη μαζικούς διωγμούς, όπου οι ιερείς καταδικάζονταν, αδικούνταν και εκτελούνταν με κάθε τρόπο, φαινομενικά – είναι ένα παράδειγμα της κοινωνίας, στην οποία ο αθεϊσμός λαμβάνει πλήρη υποστήριξη. Στην πραγματικότητα, το παράδειγμα αυτό δεν είναι κατάλληλο. Ουσιαστικά, αυτό δεν είναι μάχη με τη θρησκεία, αλλά η μάχη ανάμεσα στις θρησκείες. Σε έναν σοβιετικό άνθρωπο έκαναν πλύση εγκεφάλου όχι με τα συνηθισμένα χριστιανικά δόγματα, αλλά με τα κομμουνιστικά, τα οποία, πρέπει να το παραδεχτούμε, ενίοτε δεν ήταν λιγότερα παράλογα, και η κάθε αμφιβολία για το άνευ όρων δίκιο τους αντιμετωπιζόταν με την ίδια σκληρότητα. Δεν είναι καθόλου παράξενο, ότι σχεδόν ταυτόχρονα με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ σχεδόν ολόκληρο το κοπάδι των “κομμουνιστών” με ίσιες σειρές μετακόμισε στους “ορθόδοξους” – μόνο ένα μικρό κομμάτι των πιστών παρέμεινε στην κοίτη του κομμουνισμού.

    Γνωρίζουμε, ότι η φυσική επιλογή είναι ένα ανελέητο πράγμα. Αυτό αλύπητα απορρίπτει ο, τι αναποτελεσματικό, αφήνοντας μόνο τα πιο προσαρμοσμένα είδη. Και αν έγινε έτσι, ότι επί χιλιάδες χρόνια όλες η σχεδόν όλες οι κοινωνίες, τις οποίες ξέρουμε, ήταν εξ ολόκληρου θρησκευτικές, αυτό σημαίνει, ότι για κάποιο λόγο οι θρησκοληψία είναι, ή τουλάχιστον ήταν, ένα χαρακτηριστικό, το οποίο επέτρεπε στις θρησκευόμενες κοινωνίες να επιβιώσουν καλύτερα. Θα ήταν ενδιαφέρον να καταλάβουμε – γιατί οι θρησκευόμενες κοινωνίες αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικές, απ` ότι οι μη-θρησκευόμενες, και αν αυτή τη στιγμή η θρησκεία είναι ένα στοιχείο της προόδου, η μετατράπηκε πια σε υποτυπώδες απομεινάρι?

    Η ερώτηση αυτή, πραγματικά, δεν είναι καθόλου δύσκολη. μπορώ να ονομάσω μερικά προτερήματα, τα οποία κάποτε λάμβαναν οι θρησκευόμενες κοινωνίες σε σύγκριση με τις μη-θρησκευόμενες.

    Σε κάποιους από εσάς θα έχει τύχει έστω μια φορά να συναντήσουν τους οπαδούς του Κρίσνα; Παράξενοι άνθρωποι, έτσι δεν είναι; Χαμογελούν, χορεύουν, τραγουδάνε, σε όλες τις ερωτήσεις απαντάνε με μονολεκτικές φράσεις, το νόημα των οποίων (αν μπορούμε να μιλήσουμε γενικώς για νόημα) συνοψίζεται στο ότι τα πάντα που υπάρχουν – είναι ο Κρίσνα, και εσύ Κρίσνα, και εγώ Κρίσνα, και οι ερωτήσεις σου – είναι Κρίσνα, έλα να χορέψεις μαζί μας πια και μην σκας για τίποτα Η θρησκεία εκδηλώνεται ως «μαζικός διασκεδαστής». Όταν ο άνθρωπος χορεύει και υμνεί και χαμογελάει (όσο ψεύτικα και να είναι τα χαμογελά τους) – αυτή η κατάσταση διαφέρει με την καλή έννοια από οτιδήποτε, που βιώνει ο άνθρωπος, αποτελώντας ένα μέρος της κοινωνικής διαδικασίας. Αντί των ατελείωτων αμηχανιών, ντροπής, φόβων, αναστολών – χοροί, καταπίεση της νόησης, θετικά συναισθήματα και επιτηδευμένη φιλικότητα. Δεν αμφιβάλω, ότι η συμμετοχή σε ένα τέτοιο φεστιβάλ έχει μια σημαντική ψυχοθεραπευτική επίδραση στον λάτρη του Κρίσνα.

    Καμιά φορά ίσως θα συναντήσεις και τον βουδιστή. Βέβαια, ο βουδισμός δεν είναι καν θρησκεία, μιας και δεν υπάρχει η έννοια του θεού σε αυτό, ο Βούδας – είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος πέτυχε μια τεράστια πνευματική πρόοδο (με ο, τι κατανοείται υπό αυτό) με τις δικές του προσπάθειες και μόνο. Όμως, για μάς αυτό δεν έχει καμία σημασία, διότι η συντριπτική πλειοψηφία των βουδιστών κηρύττουν τον βουδισμό ακριβώς σαν μια θρησκεία, αρνούμενη η ανίκανη να κατανοήσουν βαθιά την πρακτική του Βούδα. Και η κοινωνία των βουδιστών δεν είναι λιγότερα επιθετική, απ`ότι η κοινότητα πολλών άλλων θρησκειών. Αν έρθεις σε μια συνέλευση των ευρωπαϊκών βουδιστών και θα πεις κάτι για τον Βούδα, αυτό θα τους φανεί προσβλητικό, και σίγουρα θα σε χτυπήσουν και θα σε διώξουν. Για παράδειγμα, καλύτερα να μην κάνεις την ερώτηση “Ο Βούδας αυνανιζόταν ποτέ; Και αν θα ήθελα να ρουφήξω το πέος του – τι θα μου απαντούσε, άραγε;”. Θα σε δείρουν αμέσως ή μετά. Η ερώτηση “όταν εκείνος διαλογιζόταν επί έξι χρόνια, καθισμένος κάτω από ένα δέντρο – πώς πήγαινε στην τουαλέτα?” θα οδηγήσει στην ίδια αντίδραση. Λοιπόν, οι βουδιστές είναι πεπεισμένοι, ότι σαν αποτέλεσμα μιας μακρύτατης σειράς των μετενσαρκώσεων ο άνθρωπος αναπόφευκτα, το τονίζω – αναπόφευκτα θα φτάσει στην φώτιση, και η ζωή του θα γίνει υπέροχη. Εδώ η θρησκεία εκδηλώνεται ως «παρηγορητής» – όσο χάλια και να είσαι τώρα, στο μέλλον θα ζήσεις στον παράδεισο. Είναι πιο εύκολη η ζωή με μια τέτοια βεβαιότητα; Σίγουρα. Αντί να κλάψεις για την άτυχη μοίρα σου, στέκεσαι δίπλα στο εργαλείο σου και δουλεύεις για το καλό της πατρίδας. Και η κοινωνία επωφελείται από την εργασία σου. Εκτός από αυτό, όσο μικρότερο είναι το μερίδιο της λύπησης για τον εαυτό σου και άλλων αρνητικών συναισθημάτων, τόσο μεγαλύτερη είναι και η πιθανότητα για το ότι μέσα στο σύνολο των αντιλήψεων του ανθρώπου θα εμφανίζονται τα ίχνη των φωτισμένων αντιλήψεων, μαζί με τη συμπάθεια, επιθυμία για συνεργασία και τα λοιπά.

    Μια άλλη θρησκεία υπόσχεται να επιβραβεύσει τους ακόλουθους της με κάτι, που οι ίδιοι θέλουν πάρα πολύ, ωστόσο, αυτό το κάτι είναι απαγορευμένο αυστηρά και η παράβαση του κανόνα  τιμωρείται με θανατική ποινή. Στον παράδεισο θα τους “δώσουν” ολόκληρο λόχο των παρθένων. (Ενδιαφέρον, έτσι δεν είναι; Οι παρθένες αντιλαμβάνονται σαν ένα προϊών, το οποίο μπορούν απλώς να δώσουν και να χρησιμοποιήσουν σύμφωνα με την όρεξη τους). Εδώ η θρησκεία – είναι ο «διαχειριστής των αγαθών». Όσο χάλια και να νιώθεις τώρα – κάνε υπομονή και δούλευε για το καλό της κοινότητας, αφού στο τέλος του δρόμου σε περιμένει τέτοια ευτυχία!

    Δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για τον «φόβο του Θεού» – αυτό είναι γνωστό σε όλους πράγμα. Και παρόλο που βρίσκονται διάφοροι μπαρμπάδες με τα περιποιημένα γένια, που δηλώνουν, ότι αυτός ο όρος δεν σημαίνει τον πραγματικό τρόμο, και αντιθέτως – περιγράφει την αγάπη, οι συνηθισμένοι πιστοί δεν καταλαβαίνουν καθόλου αυτές τις μακρολογίες (και παρεμπιπτόντως την ώρα των κρίσεων της θρησκευτικής δικαιοσύνης οι εξυπνάκηδες σαν και αυτοί κρεμιούνται από τα πόδια μαζί με τους αθεϊστές, αιρετικούς και άλλους αλλόπιστους). Έτσι οι πιστοί σίγουρα φοβούνται, τρέμουν το μάτι του θεού και της επόμενης αιώνιας τρομερής τιμωρίας. Μιας και το λέμε, στην επιλογή των τρόπων της τιμωρίας του αμαρτωλού ο “εύσπλαχνος” Θεός έχει παράξενη εφευρετικότητα – για παράδειγμα, βάζει τον άνθρωπο σε ένα καυτό τηγάνι! Να πάρει – γιατί όλη αυτή η εξτρεμιστική λογοτεχνία δεν καταδιώκεται με τον νόμο; δηλαδή – σοβαρά πιστεύετε, ότι οι συλλογισμοί σας για κάποια “μεταφορική έννοια” αυτών των απαίσιων εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας όντως ηρεμεί τα παιδιά, που διαβάζουν γραμμένα ξεκάθαρα, ότι ο Θεός (ΘΕΟΣ !!! – το πιο δίκαιο και σοφό πλάσμα!!!) σφάζει τους αμαρτωλούς? Γιατί μετά από αυτό απορείτε με τον Άουσβιτς και Μπούχενβαλντ; Γιατί αγανακτείτε, όταν κάποιος πνίγει, σκοτώνει και καταστρέφει τον άλλο άνθρωπο; Ξέρετε, θα προτιμούσα να είμαι πνιγμένος από κάποιον, παρά να τηγανίζομαι εις τον αιώνα των αιώνων. Αυτός ο δολοφόνος – είναι σκέτος ουμανιστής σε σύγκριση με τον δικό σας “πολυεύσπλαχνο” και “πανάγαθο”. Πώς γίνεται – στον εικοστό πρώτο αιώνα, να πάρει, να ανέχεστε στα ράφια σας όλη αυτή την σαβούρα; Πώς μπορείτε να δίνετε αυτό το πράγμα στα παιδιά, στα ΠΑΙΔΙΑ! Και να τους διδάσκετε κιόλας, ότι είναι τάχα ένα πολύ ιερό βιβλίο! πιστεύετε σοβαρά, ότι το παιδί θα αντιληφθεί “με κατανόηση” τα δικά σας ακαταλαβίστικα μουγκρίσματα, με τα οποία κρύβεστε από τις άβολες ερωτήσεις του? Σε καμία περίπτωση. Δείτε τα αποτελέσματα ενός απλού πειράματος, το οποίο διοργανώθηκε και εκτελέστηκε με τους μαθητές στο Ισραήλ. Τους είπαν ένα παραμύθι, στο οποίο κάποιος Εβραίος βασιλιάς κατέστρεψε τελείως ένα αραβικό χωριό – μαζί με τα παιδιά, γέρους και γυναίκες, διότι ο βασιλιάς φοβόταν, ότι οι κάτοικοι αυτού του χωριού αποτελούν κίνδυνο για τους Εβραίους αποίκους. Και ρώτησαν: παιδιά, εσείς εγκρίνετε τις πράξεις του βασιλιά ή όχι; Εβδομήντα (η περισσότερα) τοις εκατό των παιδιών ενέκρινε τις πράξεις του βασιλιά. Και γιατί να μην το κάνουν, εφόσον στην Τόρα γράφεται – πως πρέπει να φερθούν στους άπιστους; (Στέλνω των ενδιαφερόμενο αναγνώστη για λεπτομέρειες σε ένα πολύ συναρπαστικό βιβλίο του Σαχάκ “Εβραϊκή ιστορία, Εβραϊκή θρησκεία – το βάρος των τριών χιλιάδων ετών”). Έπειτα άλλαξαν τους όρους του παραμυθιού. Τώρα πια ο βασιλιάς ήταν Κινέζος, και το χωριό – μογγολικό. Η αντίδραση των παιδιών άλλαξε επίσης – περισσότερα από ενενήντα τοις εκατό δεν ενέκριναν τις πράξεις του βασιλιά. Και μετά από αυτό εσείς ακόμα θα καλύπτεστε με τις γλυκανάλατες ομιλίες περί “βαθιάς και μεταφορικής” σημασίας των “ιέρων” κειμένων, στα οποία οι άνθρωποι (σκεφτείτε το – οι ΑΝΘΡΩΠΟΙ) καίγονται στη φωτιά με τη θέληση του πιο δικαίου και καλού πλάσματος?

    Θα επιστρέψω στο θέμα της εξέλιξης. Στο προαναφερόμενο παράδειγμα ο Θεός φανερώνεται ως «αστυνομικός» – τα βλέπει όλα και τιμωρεί με όλη την αυστηρότητα του νόμου. Ο άνθρωπος, η επιθετική αρχή του οποίου θα καταπιεστεί μερικώς με τον φόβο της θείας τιμωρίας, θα είναι, πρώτον, πιο υπάκουος στις θρησκευτικό-πολιτικές αρχές, και με αυτόν τον τρόπο μπορεί πιο εύκολα να επιστρατευτεί για την λύση κάποιων κοινωνικών προβλημάτων. Και δεύτερον, θα στενέψει σημαντικά το φάσμα των εκδηλώσεων της επιθετικότητας του, και θα είναι πολύ πιο απλό να τον ελέγχουν. Αν η θρησκεία απαιτεί απίστευτη σκληρότητα για τους αλλόθρησκους, τότε απαιτεί και πιο μαλακή αντιμετώπιση για τους πιστούς, δηλαδή η επιθετικότητα του μέλους της κοινωνίας ανακατευθύνεται κάπως προς τα έξω, έτσι η κοινωνία γίνεται πιο σταθερή.

    Πιθανόν, οι αθεϊστές να το θεωρήσουν ασυνήθιστο, όμως η θρησκεία παρουσιάζεται επίσης και σε ρόλο του «αναμορφωτή-διαφωτιστή». Παραδείγματα της προοδευτικής, μορφωτικής λειτουργίας της θρησκείας μπορούμε να παρατηρήσουμε και στη σύγχρονη εποχή. Ταξιδεύοντας στην Αίγυπτο, προσπαθήστε να αποφύγετε την επαφή με τους Βεδουίνος – οι φυλές αυτές διατηρούν τη δική τους θρησκεία, πολύ πιο αρχαία, απ` ότι το Ισλάμ, αλλά και πολύ πιο σκληρή. Στην δική τους θρησκεία δεν υπάρχει γενικώς καμία αναφορά για την «συγχώρεση του θεού», «ευσπλαχνία του θεού», οι οποίες υπάρχουν στα “ιερά κείμενα” του Ισλάμ ή του χριστιανισμού. Μπορούμε (και πρέπει) να μιλήσουμε για την σκληρότητα των θρησκευτικών δογμάτων, για την σκληρότητα των πιστών, όμως, αδύνατον και να μην τονίσουμε, ότι στα “ιερά” κείμενα ΥΠΑΡΧΕΙ η υπενθύμιση για την ανάγκη να εκδηλώνουμε την φιλανθρωπία, λύπηση, καλοσύνη. Και η κοινωνία, στην οποία υπάρχει τέτοια υπενθύμιση, μπορεί να ενσωματώσει στο σύστημα των πιστεύω της αντιλήψεις αντίστοιχης μορφής. Σε μια τέτοια κοινωνία μπορούν να εμφανιστούν τα παραδείγματα προς μίμηση (οι “άγιοι”), που έστω σύμφωνα με τους μύθους αποτελούν τη συγκέντρωση της ανιδιοτελούς αγάπης, συμπάθειας, αυταπάρνησης. Σε αυτή την κοινωνία μπορούν να εμφανιστούν, να επιβιώσουν ή ακόμα και να αναγνωριστούν από την εξουσία παραδείγματα ανθρώπων, οι οποίοι όντως καλλιεργούν τις φωτισμένες αντιλήψεις! Αυτό είναι ένα τεράστιο βήμα εμπρός.

    Έτσι σε κάποια ορισμένα στάδια της ανάπτυξης της ανθρωπότητας η εμφάνιση σε τάδε ή σε εκείνο έθνος των  θρησκευτικών λατρειών αύξανε τη πιθανότητα για το ότι το συγκεκριμένο έθνος θα είναι περισσότερο επιτυχημένο, απ`ότι οι γειτονικοί λαοί – λόγω επίδρασης του ενός ή μερικών από τους παράγοντες, που προανέφερα. Το έθνος, που αποδεικνυόταν περισσότερο επιρρεπής στην θρησκοληψία, τελικά αποκτούσε το προτέρημα στον ανταγωνισμό με τα άλλα. Ως εκ τούτου, η εξελικτική ανάγκη της θρησκείας είναι οφθαλμοφανής.

    Γιατί ο μονοθεϊσμός εκτόπισε τον πανθεϊσμό και τον πολυθεϊσμό?

    Σχεδόν όλες οι μεγαλύτερες σύγχρονες θρησκείες είναι θρησκείες μονοθεϊστικές. Πώς συνέβη αυτό; Ποιο είναι το εξελικτικό προτέρημα του μονοθεϊσμού; Για ποιο λόγο η φυσική επιλογή λειτούργησε με συγκεκριμένο τρόπο?

    Μιλώντας για τον μονοθεϊσμό στην χριστιανική θρησκεία, για παράδειγμα, πρέπει να αντιλαμβανόμαστε, ότι είναι μονοθεϊστική μόνο τυπικά. Ας αρχίσουμε έστω από το ότι παρόλο που σε αυτήν ο Θεός είναι ένας, για κάποιο άγνωστο λόγο έχει τρία πρόσωπα. Και ό, τι και να μας έλεγαν οι ειδικοί-θεολόγοι για αυτό το θέμα, οι απλοί πιστοί δεν καταλαβαίνουν αυτές τις εξηγήσεις και δεν τις χρειάζονται κιόλας. Για έναν συνηθισμένο χριστιανό υπάρχουν τουλάχιστον τρεις θεοί – ο Πατήρ, ο Υιός, και το Άγιο Πνεύμα. Στον τέταρτο αιώνα μ.Χ. σύμφωνα με την εντολή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου είχαν καταστραφεί όλα τα βιβλία του Αρείου της Αλεξάνδρειας, ο οποίος αρνιόταν την μονοπροσωπικότητα (δεν θα σας πρότεινα να προσπαθήσετε καν να καταλάβετε – τι είναι αυτό) του Ιησού και του θεού. Προφανώς, από τότε η θρησκεία ηρέμησε γι`αυτό και όχι αβάσιμα: στα πλαίσια της η κάθε προσπάθεια για κατανόηση δεν υποστηρίζεται, ακόμα και καταδιώκεται. Από τότε δεν άλλαξε τίποτα – όπως δεν καταλάβαινε ποτέ κανείς – τι σημαίνει αυτό, έτσι και δεν καταλαβαίνει τώρα. Η αναφορά του πιστού στον θεό-Υιό, θεό-πατέρα και θεό-πνεύμα αν και συνοδεύεται με σπασμωδικές παροιμίες για την “μονοπροσωπικότητα” τους, αντιλαμβάνεται ωστόσο, σαν τρεις ξεχωριστοί θεοί. Εκτός από αυτούς, υπάρχει και η παρθένα Μαρία, άγγελοι και αρχάγγελοι, σεραφείμ και χερουβείμ και πολλοί άλλοι ακόμα, για τους οποίους ένας μέσος πιστός γνωρίζει το ίδιο λίγα, όπως και εγώ. Και αυτός ο πιστός τη μια προσεύχεται σε αυτόν τον κοινό, δήθεν ενιαίο θεό, την άλλη στην παρθένα, την επόμενη στον άγγελο-φύλακα του, και την τετάρτη φορά σε κάποιον άλλο ακόμα. Είναι τυπικός πολυθεϊσμός.

    Ο μονοθεϊσμός των άλλων θρησκειών επίσης φέρει παρόμοιο χαρακτήρα, όμως, δεν θα αναλύσω λεπτομερώς αυτό το θέμα.

    Ο ινδουισμός – είναι σίγουρα πολυθεϊστική θρησκεία. Λένε, ότι στον ινδουισμό υπάρχουν μερικές χιλιάδες θεοί, όμως, όλοι τους υπάγονται στον βασικό Θεό, και πάνω από αυτό – αποτελούν τις υποστάσεις του, δηλαδή, τις ενσαρκώσεις του με διαφορετική μορφή. Αυτό είναι μονοθεϊσμός ή πολυθεϊσμός; Εξαρτάται από το μέρος, και την εποχή, και με την τοποθέτηση των τονισμών σε κάθε ορισμένο πιστό.

    Εντωμεταξύ οι αρχαίες πανθεϊστικές λατρείες σε καμία περίπτωση δεν είναι μονοθεϊσμός. Αν, σύμφωνα με τα πιστεύω του ανθρώπου εκείνης της εποχής, μέσα στο δέντρο βρίσκεται κάποιο πνεύμα, στο οποίο ο άνθρωπος προσεύχεται και φέρνει θυσίες, τότε το πνεύμα αυτό είναι απολύτως αυτοτελές, δεν αποτελεί την ενσάρκωση ή την υπόσταση του κανενός, και δεν υπάγεται σε κανέναν.

    Και πώς να επιστρατεύσουμε έναν τέτοιο πανθεϊστή για μια κοινωφελή εργασία; Το θρησκευτικό καμουτσίκι δεν θα έχει επιτυχία. Θα είναι πολύ πιο απλό να το κάνεις, αν ο Θεός (έστω και τυπικά) – είναι ένας. Τότε δεν είναι καθόλου παράξενο, ότι οι άνθρωποι με εξουσία με κάθε τρόπο συνέπρατταν στην εξολόθρευση του πολυθεϊσμού, βάζοντας στη θέση του τον ενιαίο θεό, την απευθείας σύνδεση με τον οποίο έχει η ο ίδιος μονάρχης-δικτάτορας, ή ο κορυφαίος ιερέας-υποχείριο του. Οι κοινωνίες, που κατάφεραν να το κάνουν, απέκτησαν ακόμα ένα εξελικτικό πλεονέκτημα.

    Γιατί οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες επέλεξαν την παράξενη χριστιανική λατρεία στις αρχές του αιώνα; Τίποτα το παράξενο. Ο χριστιανισμός έφερνε μέσα του κάποιον μονοθεϊσμό, και αυτό ήταν πολύ πιο βολικό, παρά η αμέτρητη ποσότητα των γνήσιων ρωμαϊκών θεοτήτων.

    Ας δούμε ξανά τον ινδουισμό. Σε αυτόν ο πολυθεϊσμός εκδηλώνεται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό, απ` ότι στις άλλες θρησκείες, οι οποίες συνηθίζεται να θεωρούνται μονοθεϊστικές. Αν δεν υπήρξε η γενική ανάπτυξη του πολιτισμού, η οποία στην τελική μέτρηση οδήγησε στο ότι έγινε πολύ πιο απλό να κατακτήσεις, παρά να εξολοθρεύσεις, το έθνος των Ινδών, το πιο πιθανόν απ` όλα, θα είχε καταστραφεί, σβηστεί από προσώπου γης, όπως πριν από αυτό είχε καταστραφεί τεράστια ποσότητα άλλων εθνών – γνωστών και άγνωστων σε μας.

    Και τώρα τι γίνεται? Η υπό-θρησκεία.

    Αν η θρησκεία – είναι ο αναπόφευκτος κρίκος της εξέλιξης, ίσως θα ήταν ωφέλιμο να τη διατηρήσουμε προς το καλό όλων, και να την αναπτύσσουμε με κάθε τρόπο?

    Είμαι σίγουρος, πως όχι. Ο καιρός, όταν η θρησκεία ήταν μια προοδευτική απόκτηση, που αύξανε απότομα τις πιθανότητες του έθνους για επιβίωση, ανάπτυξη και εξάπλωση, έχουν περάσει προ πολλού. Η ανάπτυξη του πολιτισμού μας έδωσε πολύ πιο τελειοποιημένα εργαλεία και για την επιβίωση, και για την μελλοντική πρόοδο – κοινωνική και προσωπική. Πρώτα απ` όλα, είναι η επιστήμη. Δεύτερον – ο ανθρωπισμός, ο οποίος αποτελεί πηγή της προοδευτικής και αδιάκοπα εξελισσόμενης ηθικής (η οποία, παρεμπιπτόντως, αντιτίθενται κατηγορηματικά σε εκείνη την ηθική, που προέρχονται από τα “ιερά” θρησκευτικά βιβλία). Και τρίτο (όχι στη σημαντικότητα, αλλά χρονολογικά) – η πρακτική της απομάκρυνσης των αρνητικών συναισθημάτων και καλλιέργειας των φωτισμένων αντιλήψεων, η οποία εμφανίστηκε πρόσφατα (οι πληροφορίες στην ιστοσελίδα μου www.bodhi.ru), έτσι είναι μάλλον απίθανο να περιμένουμε την εξάπλωση της στα επόμενα εκατό χρόνια. Η επιστήμη λύνει τα προβλήματα της ανάπτυξης της υλικής κουλτούρας, ο ανθρωπισμός σχηματίζει την μονίμως εξελισσόμενη ηθική, ενώ η πρακτική, που προτείνω εγώ – τα ζητήματα της προόδου της κάθε συγκεκριμένης ανθρώπινης προσωπικότητας, και αυτά, με τη σειρά τους, επηρεάζουν και τις ηθικές αντιλήψεις. Και το πρώτο, και δεύτερο, και τρίτο απαιτούν κοινή λογική, ελευθερία της νόησης, την παύση της καλλιέργειας του μίσους, κάτι, που εξ` αρχής δεν συνάδει με καμία θρησκεία σε καμία μορφή.

    Η μελλοντική επικράτηση των ανθρώπων, που καλλιεργούν τις φωτισμένες αντιλήψεις, είναι εξελικτικά αναπόφευκτη. Η κοινωνία, αποτελούμενη από τέτοιους ανθρώπους, έχει αμέτρητα πλεονεκτήματα μπροστά στην συνηθισμένη σε μας κοινωνία, διχασμένη με επιθετικότητα, αυτοκαταστραμμένη λόγω πρόωρης γήρανσης και αρρωστιών, με εξαιρετικά αργό και αναποτελεσματικό ρυθμό ανάπτυξης λόγω νοσηρού, αρπακτικού ανταγωνισμού, και επίσης επειδή αντί της κοινής λογικής οι άνθρωποι διευθύνονται με τις ανόητες λανθασμένες βεβαιότητες, δηλαδή με δεισιδαιμονίες. Ωστόσο, η εξέλιξη είναι μια μακριά διαδικασία. Και εγώ δεν θα αναλάμβανα την πρόβλεψη – πότε επιτέλους ο “άνθρωπος φωτισμένος” θα αντικαταστήσει των “άνθρωπο νοήμον”.

    Λίγο πριν από τον τελικό θάνατο της, η θρησκεία θα μας κάνει ακόμα πολλές εκπλήξεις, γεννώντας πληθώρα των απάνθρωπων λατρειών, όπως και των υπό-θρησκειών, που θα φέρουν την ηλιθιότητα, θάνατο, μίσος και καταστροφή. Για παράδειγμα, μπορούμε να καταλογίσουμε σε τέτοιες εκπλήξεις τον γερμανικό φασισμό και κομμουνισμό.

    Η υποκατάστατη θρησκεία – είναι λατρεία, η οποία έχει πολλά χαρακτηριστικά της συνηθισμένης θρησκεία, χωρίς να έχει, ωστόσο, τον ισχυρό τονισμό σε εκείνες τις “αόρατες οντότητες”. Στην εποχή μας, όταν η επιστήμη και οι βασισμένες σε αυτήν τεχνολογίες έφτασαν τόσο μακριά, ότι ακόμα και πιο ηλίθιοι θρησκευτικοί φανατικοί επικοινωνούν με τη βοήθεια του κινητού τηλεφώνου και διαδικτύου, απειλώντας τον κόσμο όχι μόνο με μαχαίρι, αλλά και με πυρηνική βόμβα, δεν είναι και τόσο απλό να εισάγεις την προσωπικότητα του “γέρου με γενειάδα”, που επιβλέπει τους πάντες. δηλαδή, είναι πιθανό, αλλά θα χρειαστεί κάποιος να πληρώσει τεράστια τιμή για αυτό. Ένα κράτος δεν θα αντέξει για πολύ, αν οι πολίτες του αντί να αναπτύσσουν την οικονομία του θα τραγουδάνε σε χορωδίες και θα προσεύχονται μόνο. Η συνεπή πραγματοποίηση των θρησκευτικών αρχών στη ζωή, εκτός από τα άλλα, θα προκαλέσει μαζικές αιματοχυσίες, πλήρη παράλυση της σκέψης και δημιουργικής πρωτοβουλίας κάθε μορφής. Πάρτε για παράδειγμα κάποια από τις χώρες, οι οποίες αναφέρονται συχνά, επειδή οι πολίτες τους ανήκουν στις πιο ακραίες από τις γνωστές σε μας θρησκευτικές λατρείες. Επιλέξτε την οποιαδήποτε από αυτές. Και τώρα κάντε μια παύση και προσπαθήστε να θυμηθείτε – ποιος από τους πολίτες αυτής της χώρας είναι γνωστός συγγραφέας, βιολόγος, μαθηματικός, αλπινιστής, πιανίστας, ζωγράφος, ειδικός στο μάρκετινγκ… (συνεχίστε τη λίστα όσο πιο πολύ θέλετε – το αποτέλεσμα των σκέψεων σας δεν θα αλλάξει).

    Έτσι η απευθείας επιστροφή στις πιο ακραίες θρησκευτικές λατρείες είναι εξίσου ανεπιθύμητη και από την άποψη τη οποιασδήποτε αφρόκρεμας αυτής της χώρας (με εξαίρεση τους ίδιους θρησκευτικούς ηγέτες, φυσικά), μα και είναι σχεδόν αδύνατη. Όμως, είναι δυνατόν να δημιουργήσουν την υπό-θρησκεία, και με τη βοήθεια της να χειραγωγούν το ίδιο αποτελεσματικά τον πληθυσμό αυτής της χώρας.

     

    Ο κομμουνισμός προφανώς έχει πολλά χαρακτηριστικά μιας από τις πιο ξεδιάντροπης θρησκείας. Στην ΕΣΣΔ τα βιβλία του Τρότσκι και του Μπουχάριν άνηκαν στην κατηγορία των “Ιέρων κειμένων” – σχεδόν κανείς δεν τα είχε διαβάσει, όμως, ο κάθε ορθόδοξος κομμουνιστής ήταν υποχρεωμένος να τα θεωρεί “ιερά”. Μέχρι τη στιγμή, όταν και οι δυο τους στάλθηκαν στην κομμουνιστική γεένα, και έκτοτε το να έχεις στο σπίτι σου τα βιβλία αυτών των συγγραφέων ισοδυναμούσε με την αυτοκτονία. Ο σχηματισμός της κομμουνιστικής ιερολογίας θυμίζει τις διαδικασίες των αρχών του χριστιανισμού – ακατανόητες σε όλους μικρές διαφορές ανεβάζονται στην κατηγορία της αρχής, η οποία θα διαχωρίσει αυτούς, που θα ζήσουν, από αυτούς, που θα πεθάνουν, και η εμφάνιση του “τροτσκισμού” με την ακόλουθη εξολόθρευση των “τροτσκιστών” θυμίζει πάρα πολύ και με τη μορφή και με το περιεχόμενο την εμφάνιση της “Αρειού αίρεσης” με την συνεπή καταστροφή των ακόλουθων του.

    Όπως και οι θρησκευτικοί φανατικοί πεθαίνουν για την “αληθινή πίστη” (για την οποία, κατά κανόνα, δεν έχουν την παραμικρή ιδέα), έτσι και οι κομουνιστές πέθαιναν “για τον Λένιν”, η “για τον Στάλιν”, η “για τον Μάο” και τα λοιπά. Αναμφισβήτητα – ανάμεσα σε αυτούς, που πέθαναν για τον Λένιν, δεν θα βρίσκονταν μάλλον, ούτε εκατό άτομα, που θα μπορούσαν να διαβάσουν και να καταλάβουν τα βασικά του έργα περί θεωρίας του κομουνισμού και ιμπεριαλισμού.

    Στον κομμουνισμό δεν υπάρχει ο Θεός σαν καθαυτό του, αλλά υπάρχει ο αντικαταστατής. Η εικόνα του “παππούλη Λένιν” με προσεκτικότατο τρόπο εισάγονταν στη συνείδηση ολόκληρων γενιών σοβιετικών παιδιών, ακόμα και των μεγάλων, και με αυτή τη μορφή εκείνος υπήρξε αόρατος στο μυαλό τους μέχρι τα βαθιά γεράματα, εκτελώντας τον ρόλο της κομματικής παρατήρησης – ακριβώς όπως το κάνει “ο Κύριος τους” στην συνείδηση των ορθόδοξων πιστών. Μετά ο ένας “Θεός” αντικατέστησε τον άλλο, και ο “παππούλης Λένιν” στην αρχή δέχτηκε ειρηνικά δίπλα του τον “πατέρα Στάλιν”, και έπειτα του άφησε ολόκληρο τον θρόνο – όπως αυτό συνέβαινε και με τους θεούς του ρωμαϊκού και ελληνικού πάνθεον – μόνο πολύ πιο γρήγορα, ασύγκριτα πιο γρήγορα. Και τώρα η άνθρωποι πέθαιναν “για τον Στάλιν”, εκτελούσαν τους άλλους “για τον Στάλιν”, δούλευαν “για χάρη του Στάλιν”. Κάποιοι “παλαιοημερολογίτες” προσαρμόστηκαν και ζούσαν “για τον Λένιν και Στάλιν” – όμως, μια τέτοια “αλυγισιά” δεν υποστηριζόταν, και στο τέλος οι οπαδοί της λατρείας του Λένιν είτε καταστράφηκαν, είτε απέκτησαν την απαιτούμενη για την επιβίωση τους ευλυγισία. Στην Βόρεια Κορέα, στην Κίνα παρατηρούμε και στις μέρες μας τις παρόμοιες διαδικασίες.

    Είναι χαρακτηριστικό, ότι οι οπαδοί του Λένιν, για παράδειγμα, δεν είχαν την παραμικρή ιδέα για το – τι είδους άνθρωπος ήταν στην πραγματικότητα! Τι να λέμε για τις λατρείες, οι οποίες προσκυνούν τους ανθρώπους, που δήθεν υπήρξαν και πέθαναν εκατοντάδες, χιλιάδες χρόνια πριν. Οι “λενινιστές” δεν είχαν αντίληψη ούτε για την εξωτερική του εμφάνιση! Και αυτό στην εποχή, όταν αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς η θεωρία της σχετικότητας και η μηχανική των κβάντα. Αντί των πραγματικών φωτογραφιών του ζωντανού ανθρώπου προσκυνούσαν τις αφίσες με στιλιζαρισμένες απεικονίσεις. Και υπήρξε λόγος για αυτό, κιόλας, διότι δεν μπορούμε να μην πούμε παράξενο, ότι οι τρεις πρώτοι μετά επανάστασης δικτάτορες στην ΕΣΣΔ δεν είχαν καν ρωσική καταγωγή.

    Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της θρησκείας – είναι οι τελετουργίες. Αυτή η ιδιότητα της θρησκείας – είναι από τα πιο περίεργα από την εξελικτική άποψη, διότι αντί να ασχοληθούν με την ανάπτυξη του έθνους τους, οι άνθρωποι σπαταλάνε καμιά φορά πραγματικά κολοσσιαίους πόρους σε χρόνο, εργασία, και κόστος για την εκτέλεση των θρησκευτικών τελετουργιών. Και ας μην τι άλλο, οι κομουνιστές είχαν αμέτρητες τελετουργίες. Στο επίπεδο του κόστους, του χρόνου, της εργασίας οι κομμουνιστές μπορούν να συγκριθούν με τους κατασκευαστές των πυραμίδων της Αιγύπτου.

    Ο Θεός όχι μόνο τιμωρεί τους άπιστους, αλλά και προστατεύει από τις δυστυχίες, και επιβραβεύει τους πιστούς. Οι κομμουνιστές ξέρουν να τιμωρούν τους άπιστους εξίσου καλά, όσο και οι ταλιμπάν, και οι επιβραβεύσεις τους υπάρχουν και ως εντελώς πραγματικές (δημοσίευση του πορτραίτου στην εφημερίδα, στη σελίδα με τους “καλύτερους στην κομμουνιστική εργασία”, ρολόι με επιγραφή, τουριστικό πακέτο στο θέρετρο, ευχαριστήρια σημείωση στον φάκελο), έτσι και εντελώς μυστικές (η αναγνώριση των απόγονων και διάφορες τέτοιες σαβούρες).

    Εννοείται, ότι ο Θεός των κομουνιστών είναι ιερός. Το να προσβάλλεις τον ιδρυτή – σημαίνει να προκαλέσεις σοβαρά προβλήματα για τον εαυτό σου. Στην καλύτερη περίπτωση οι άνθρωποι απλώς θα σταματήσουν να σου μιλάνε – για καθαρά ηθικούς λόγους.

    Ο κομουνισμός έχει και τον παράδεισο του – το λαμπρό κομουνιστικό μέλλον, στο οποίο θα ζήσουν, βέβαια, μόνο τα εγγόνια μας, αν και υπάρχουν εξαιρέσεις : ο Χρουτσώφ  υποσχέθηκε την εποχή του παράδεισου το 1980 (προφανώς, δεν προέβλεψε την απότομη πτώση τιμών για το πετρέλαιο).

    Υπάρχει και η κόλαση – με το καθαρτήριο (το κήρυγμα στην κομματική συνέλευση, παρατήρηση, δημόσιος εξευτελισμός μπροστά στους άλλους και με τους κύκλους της κόλασης, τον ρόλο των οποίων με επιτυχία έπαιζε η φυλακή, το στρατόπεδο, η εξορία και η απομόνωση).

    Οι κομμουνιστές έδιναν εξίσου μεγάλη προσοχή στους χώρους λατρείας τους, όσο και οι Γερμανοί Ναζί – στους δικούς τους. Οι φαραώ της Αιγύπτου δεν είδαν ούτε στα όνειρα τους τη μανία, με την οποία σε όλη τη χώρα κτίζονταν τα μέγαρα των συνελεύσεων, κτίρια των κομιτάτων, μνημεία και ανάγλυφα.

    Δεν έλειψαν στους κομμουνιστές και οι μάρτυρες: οι πιονέροι-ήρωες, που παρέδιναν τους ίδιους τους γονείς τους στα όργανα; άνθρωποι με κρύο μυαλό και ζεστή καρδιά (τα οποία, δυστυχώς, συμπλήρωναν τα αιματοβαμμένα μέχρι τους ώμους χέρια), οι οποίοι ξεμπρόστιαζαν γενναία τα εγκληματικά σχέδια των αγροτών, που έκρυψαν μια χούφτα σιτάρι και τα λοιπά.

    Ακόμη ένα παράδειγμα της υπό-θρησκείας, το οποίο το πιο πιθανόν απ` όλα στην αρχή θα σας φανεί εντελώς μακρινό από τη θρησκεία – ο πατριωτισμός. Ναι, αυτό δεν το ακούς κάθε μέρα: “ο πατριωτισμός – είναι μια θρησκευτική λατρεία”, διότι αυτή η λατρεία είναι πολύ κοινή και στις μέρες μας και υποστηρίζεται με κάθε τρόπο.

    Όμως, κοιτάξτε – ο πατριωτισμός έχει όλα τα χαρακτηριστικά της υπό-θρησκείας:

    *) εν καιρό πολέμου οι άνθρωποι πεθαίνουν “στο όνομα της Πατρίδας”, χωρίς να έχουν την παραμικρή ιδέα για το τι ουσιαστικά είναι – η πατρίδα τους, και για ποιο λόγο ο θάνατος τους είναι απαραίτητος. Είναι χαρακτηριστικό, ότι η λατρεία του Στάλιν και της πατρίδας συχνά συγχωνεύονταν, και οι άνθρωποι πέθαιναν “για τον Στάλιν, για την πατρίδα”, χωρίς να αντιλαμβάνονται, ότι ο Στάλιν – είναι ένα από τα πιο μοχθηρά αρπακτικά κτήνη του 20ου αιώνα, που σχεδίαζε μαζί με τον Λένιν και άλλη ξεδιάντροπη συμμορία την κατάκτηση και υποταγή ολόκληρου του κόσμου (τους ενδιαφερόμενους για αυτό το ζήτημα στέλνω να διαβάσουν τα βιβλία των Σουβόροφ, Σολόνιν, Μπεσάνοφ). Επίσης εκείνοι δεν γνώριζαν, ότι ο πόλεμος “για την πατρίδα” δεν ισούται με τον πόλεμο για την συντήρηση του εγκληματικού, ανθρωποφάγου σοβιετικού καθεστώς, το αντίθετο! Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο οι σταυροφόροι πέθαιναν “στο όνομα του Ιησού”, χωρίς να προσπαθήσουν καν να συγκρίνουν την Επί του Όρους Ομιλία με τα συνθήματα των ηγετών τους.

    *) οι ίδιες σκέψεις με το θέμα “είναι όντως αλήθεια, ότι το όφελος της Πατρίδας απαιτεί από εμάς να κάνουμε αυτό, που μας διατάζουν η προτείνουν οι αξιωματικοί, πρόεδροι, κυβερνήτες, ηθοποιοί και ιερείς” είναι σχεδόν εγκληματικές ή και τελείως εγκληματικές χωρίς κανένα “σχεδόν”. Γενικώς οι πάσης φύσεως αμφιβολίες προκαλούν αφρό του μίσους στα χείλη των πιο ασυγκράτητων “πατριωτών”, οι οποίοι κατέχουν το δικαίωμα να κρίνουν – τι είναι “καλό” για την πατρίδα, και τι – “κακό”.

    *) και φυσικά, είναι παρόν το υποκατάστατο του θεού, αν και, όπως θα φανεί σε έναν άπειρο αναγνώστη, είναι αρκετά δύσκολο να προσωποποιήσουμε ένα τέτοιο πράγμα, όπως η “πατρίδα”. Στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο τον ρόλο της Θεάς-Πατρίδας για τους σοβιετικούς ανθρώπους ενσωμάτωνε η γυναίκα από την άφησα “Η μητέρα-πατρίδα καλεί”. Με την ιδιότητα της υπόστασης μιας τέτοιας υποκατάστατης θεότητας μπορούμε να παρουσιάσουμε και τους επιτυχημένους πατριωτικούς ύμνους, και άλλες άφησες.

    *) Ο πατριωτισμός έχει και τον Σατανά του. Για παράδειγμα, για τους πολίτες της ΕΣΣΔ τον ρόλο του σατανά έπαιζε με μεγάλη απήχηση η γελοιογραφική μορφή του χοντρού ιμπεριαλιστή, συνήθως με ριγωτά παντελόνια και με βόμβες στις τσέπες του.

    *) δεν υπάρχει έλλειψη και της θρησκευτικής λαϊκής τέχνης, όπου η απόλυτη παράνοια περί των προτερημάτων της Πατρίδας μας αναμειγνύεται με την εξίσου απόλυτη μπουρδολογία για τους “ελαττωματικούς πατριωτισμούς” των ξένων.

    *) οι τελετουργίες του πατριωτισμού είναι υπεραρκετές, αρχίζοντας από την στρατιωτική παρέλαση στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας και τελειώνοντας με τις καθημερινές εξαγγελίες των πατριωτικών συνθημάτων στην αρχή της εργάσιμης μέρας και τα μαθήματα στα σχόλια.

    *) εννοείται, ότι ο πατριωτισμός προστατεύει τον πατριώτη από την ξένη λέρα. Τα βραβεία, και πάλι, βρίσκονται σε ευρύ φάσμα από τον παράσημο μέχρι την πρόσβαση στην πίτα ή την λεγάμενη αγάπη των ευγνωμόνων απόγονων, ενώ την κεντρική θέση λαμβάνει το μεγαλύτερο βραβείο – “η πατρίδα δεν θα σε ξεχάσει”. Ποιες μορφές εμφανίζονται εκείνη τη στιγμή στο μυαλό των πιστών – μόνο η πατρίδα το ξέρει. Ίσως να είναι οι πιονέροι, που αφήνουν λουλούδια δίπλα στο μπρούντζινο άγαλμα προς τιμήν σου, ή μια αναμνηστική πλάκα – εφόσον η σεμνότητα – είναι μια από τις αρετές των πατριωτών, δεν συνηθίζεται να συζητάνε και πολύ για αυτό.

    *) η έννοια της “ιερότητας” – οπωσδήποτε, και αυτή υπάρχει. Η προσβολή της πατρίδας – είναι θανάσιμη αμαρτία, και η τιμωρία μπορεί να έχει ποικίλες μορφές, μέχρι και την δολοφονία (η οποία πολύ πιθανόν θα δικαιολογηθεί στο δικαστήριο ως φόνος “εν βρασμό ψυχής” – πράγματι, αφού προσέβαλαν την ΠΑΤΡΙΔΑ του!!!)

    *) ο παράδεισος του πατριώτη είναι η δυνατή, πλούσια πατρίδα, καλό θα ήταν ταυτόχρονα οι γειτονικές χώρες να είναι λιγότερα ανεπτυγμένες και να ζούσαν χειρότερα, στην τέλεια περίπτωση – να την εξυπηρετούσαν και να τη θαύμαζαν.

    *) η κόλαση του πατριώτη – η εξομοίωση με τα άλλα έθνη, η πλήρη απώλεια της εθνικής ταυτότητας. Ακούγονται τόσες φωνές γύρω από αυτές τις τετριμμένες “εθνικές ταυτότητες” τώρα, ότι δεν παύεις να εκπλήσσεσαι – πως οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν, ότι ένας ενδιαφέρον, συμπαθητικός, έξυπνος, αισθησιακός, τρυφερός αλλοδαπός είναι πολύ πιο ελκυστικός από τον ηλίθιο, νωθρό, αδιάφορο ή επιθετικό συμπατριώτη. Η ψύχωση του πατριωτισμού φτάνει στο σημείο, όπου η άνθρωποι “υποστηρίζουν τους δικούς τους”, χωρίς να δώσουν ΚΑΜΙΑ ΕΝΤΕΛΩΣ ΠΡΟΣΟΧΗ στην προσωπικότητα αυτών, που υποστηρίζουν, ή αυτών, που θεωρούν αντίπαλους. Το πιο σημαντικό είναι – ποια στάμπα έχει στο διαβατήριο του. είναι μια ολοφάνερη εκδήλωση του ναζισμού, η οποία υποστηρίζεται μανιωδώς από τις κοινωνίες όλων των χωρών.

    *) οι μάρτυρες του πατριωτισμού – υπάρχουν αμέτρητοι,  ταυτόχρονα οι ιστορίες των παθών τους, όπως και οι “βιογραφίες των αγίων”, διαστρεβλώνονται εξίσου απέραντα, όπως και στην συνηθισμένη θρησκεία. Ως παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε την “ζωή του στρατάρχη Ζούκοφ”, η εκατό τοις εκατό αναξιοπιστία της οποίας αποκαλύπτεται στα βιβλία του Βικτορ Σουβόροφ “Παίρνω τα λόγια μου πίσω” και “Η σκιά της νίκης” – δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπων επί δεκαετίες υποστήριζαν και ανέπτυσσαν αυτή τη λατρεία, κτισμένη στο απόλυτο ψέμα.

    Ο καθένας εύκολα θα αναπτύξει αυτό το θέμα μόνος του, και εγώ θα φέρω, μάλλον, το πιο απρόσμενο παράδειγμα του πιο σύγχρονου υποκατάστατου της θρησκείας. Όντως – ουδείς αναντικατάστατος!

    Φαντάσου έναν αθεϊστή, που χειρίζεται ψύχραιμα με τη βοήθεια της κοινής λογικής τα “ιερά κείμενα”, και στον οποίο ήδη έχει αναπτυχθεί η χλευαστική αντίδραση σε κάθε θρησκευτική λεξική και αξίωμα, που είναι ικανός να εκφωνήσει έναν ζεστό και άκρως δικαιολογημένο λόγο, που γεννήθηκε σε μια χώρα, αλλά μεγάλωσε στην άλλη, σπούδασε στην τρίτη, παντρεύτηκε μια κοπέλα από την τέταρτη, ο πατέρας της οποίας είναι βουδιστής, και η μάνα της διδάσκει μαθηματικά στο πανεπιστήμιο, ο υιός του παράτησε την επιστήμη και έγινε βάρδος, η κόρη σχεδιάζει την σεληνάκατο… φανταστείτε λοιπόν τον πιο πεπεισμένο κοσμοπολίτη, ο οποίος κιόλας θεωρεί άκρως ανήθικο να χώνεται κανείς στην προσωπική ζωή του ανθρώπου και να τον καταδιώκει για κάτι, το οποίο δεν ενοχλεί κανέναν με κανέναν τρόπο, ας πούμε, αν κάνει ομοφυλοφιλικό σεξ με τον γονέα του, μαστιγώνοντας τον εαυτό του την ώρα που ονειρεύεται τη συνουσία με ένα ανήλικο αγόρι και μια υπερήλικη γαϊδούρα. Ένας τόσο φαινομενικά ανεκτικός άνθρωπος. Και σκεφτείτε ακόμα – θα είναι θρησκευόμενος, Πολύ θρησκευόμενος. Ίσως να είναι ακόμα και θρησκευτικός φανατικός! Και μπορεί να σκοτώσει για την πίστη του!! Δεν το πιστεύετε? Απλώς δεν διακρίνατε ακόμα το νέο υποκατάστατο της θρησκείας, παρά το γεγονός, ότι αυτή ήδη έχει απλώσει τα πλοκάμια της πάρα πολύ βαθιά και πολύ μακριά. Θα της αφιερώσω μια ξεχωριστή παράγραφο. Κίνησα την περιέργεια σας?:) Το όνομα της είναι…

    Η ευγένεια.

    Με το που είπα αυτή τη λέξη, πιθανόν να έβγαλες κάποιο αρκετά περίπλοκο επιφώνημα. Θα αρχίσει σαν επιφώνημα της έκπληξης ή ακόμα και της απογοήτευσης – και καλά, έλα τώρα! Όμως, θα τελειώσει σε κάποια πολύ σκεφτική νότα, που περνάει σε βήχα, διότι η σκέψη δουλεύει γρήγορα, και όσο ο αέρας βγαίνει από τα πνευμόνια, αυτή προλαβαίνει γρήγορα να περάσει εκείνα τα σημεία, τα οποία είχα αναλύσει παραπάνω, και η θολή ανησυχία αρχίζει να αυξάνεται. Πράγματι – η ευγένεια έχει κάποια χαρακτηριστικά του υποκατάστατου της θρησκείας?

    *) ας αρχίσουμε από τα πιο απλά – από την θρησκευτική μισαλλοδοξία.

    Εγώ επικοινωνώ πάρα πολύ – και προσωπικά στα ταξίδια μου (περνάω στα ταξίδια μέχρι και έξι μήνες στο χρόνο, μεταφερόμενος δραστήρια από την χώρα σε χώρα, από την πόλη σε πόλη), και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μου, στο οποίο μου στέλνουν τα μηνύματα οι άνθρωποι, που νομίζουν, ότι ενδιαφέρθηκαν για τα βιβλία μου. Και έβγαλα μια πολύ απλή, και αλάνθαστα σωστή νομοτέλεια: όσο πιο πολύ ευγενικός είναι ο άνθρωπος, τόσο πιο πολύ επιθετικός είναι. Αν μου γράφει κάποιος “Για σου! Άκου, νομίζω ότι σε εκείνο το βιβλίο γράφεις την απόλυτη βλακεία, γιατί…”, ή αν πλησιάζοντας, μου λέει : «Θα μου πεις, τι ώρα είναι?» – καταλαβαίνω αμέσως, ότι ο άνθρωπος αυτός είναι ελάχιστα επιθετικός. Βέβαια, αυτός μπορεί να αποδειχθεί πατριώτης, και όταν ο λόγος θα αφορά τον πατριωτισμό, το μίσος του θα εκδηλωθεί σε όλη την ισχύ του, όμως, στις απλές κοινωνικές επαφές ο άνθρωπος αυτός θα είναι αρκετά λογικός συνομιλητής ή συνεργάτης. Όμως, αν το γράμμα του θα αρχίζει κάπως έτσι : «Καλημέρα, αξιοσέβαστε Μπόντχι. Θα επιτρέψω στον εαυτό μου να Σας ενοχλήσω με την ερώτηση…” – ο… αυτό είναι κακό σημάδι. Το επόμενο του γράμμα ίσως θα είναι στιλιστικά παρόμοιο με εκείνα, τα οποία ανέφερα από το βιβλίο του Ντόκινς, αν ο θεός φυλάξοι, του απαντήσεις κάπως έτσι : “ας μιλάμε χωρίς τα “σεις” και “σας”, τι λες; Είναι πιο απλό έτσι. Όσο για το βιβλίο μου – δεν κατάλαβες αυτό, που…”.

    Στην παλιά καλή Ευρώπη – στην Ολλανδία, για παράδειγμα – στην χώρα, οι πολίτες της οποίας θεωρούν τους εαυτούς τους πιο ελεύθερους και ανεκτικούς για την ετερόδοξα! – μπες σε ένα ιδιόκτητο μαγαζάκι και μην απαντάς στον χαιρετισμό του αφεντικού – απλώς κοίταξε τις βιτρίνες και μην ανταποδίδεις πεισματικά τις κουβέντες του. (Προειδοποιώ – είναι ένα επικίνδυνο πείραμα!). Στην αρχή αυτός θα νομίζει, ότι είσαι στεναχωρημένος ή ότι έχεις κακή ακοή, και σαν πολιτισμένος άνθρωπος, δεν θα σε χτυπήσει αμέσως – θα επαναλάβει τον χαιρετισμό του. Δεν θα απαντήσεις ούτε και σε αυτό. Το πολύ σε ένα λεπτό θα υποστείς την φυσική επίθεση εκ μέρους του, θα σε βγάλουν έξω και οι δυνατές βρισιές για σένα, για τη μητέρα σου και για την πατρίδα σου θα ακούγονται σε όλο το στενό. Μπορείς να καλέσεις την αστυνομία, αν και δεν έχει πολύ νόημα – από την άποψη του αστυνομικού ο ιδιοκτήτης του μαγαζιού θα έχει απόλυτο δίκιο. Ο, βέβαια, από την άποψη του νόμου οι πράξεις του είναι παράνομες, όμως, ποιος αντιμετωπίζει σοβαρά τον νόμο, όταν καταπατήθηκαν οι αρχές της επικρατούσας στην χώρα θρησκείας?

    Μπαίνεις στο λεωφορείο – σε χαιρετάει ο οδηγός. Αν δεν απαντήσεις – ίσως να μην φύγεις και πουθενά.

    Καταπληκτικά φαινόμενα μπορούν να παρατηρηθούν και στις ουδέτερες περιοχές. Μου αρέσει να κάνω βόλτες στα τρεκ γύρω από τα Ιμαλάια του Νεπάλ. Το περιβάλλον, η λυρική διάθεση, η ανάλυση των ενδιαφέρον θεμάτων βοηθάει στους συλλογισμούς και είναι τόσο ευχάριστο να κοιτάζεις γύρω-γύρω – συναρπαστικά όμορφες πλαγιές των βουνών, βαθιές σκιερές χαράδρες, ορμητικοί ποταμοί, σύννεφα ακριβώς κάτω από τα πόδια! Όμως, κάποια στιγμή συναντάς τους τουρίστες – όπως και εμείς, ήρθαν από την Ευρώπη. Ήδη από απόσταση δέκα μέτρων φωνάζουν καλοσυνάτα “Γεια σου”, η “Ναμαστε!”, σου χαμογελούν. Καλοί άνθρωποι, να πάρει. Καμία σχέση με τους φανατικούς. Νιώθοντας γαληνή, προχωράς παραπέρα, χωρίς να απαντήσεις κάτι στα λόγια τους, χωρίς ένα νεύμα καν. Τέλος πάντων, στα τελευταία δέκα λεπτά σε προσπέρασαν δέκα άτομα και τους έχεις χαιρετήσει ήδη – τώρα έχεις κουραστεί λιγάκι με αυτό και δεν θέλεις να αποσπάσεις την προσοχή σου. Και όμως, ο χαιρετισμός επαναλαμβάνεται – με μια απορημένη φωνή. Μετά – με απειλητική. Ύστερα ο άνθρωπος σε πλησιάζει και ουρλιάζει επιθετικά στο αφτί “Γεια σου!!!!”. Και έχει τέτοιο ύφος, λες και θα σε χτυπήσει τώρα. Μπορεί ακόμα να εμποδίσει τον δρόμο σου και να προσπαθήσει να σε αναγκάσει να ανταποδόσεις τον χαιρετισμό. Και για πολλή ώρα ακόμα πίσω σου θα ακούς τις μέχρι πόνου γνωστές κατηγορίες για οτιδήποτε, ξεκινώντας από την ομοφυλοφιλία και αθεϊσμό, και τελειώνοντας με πιο απλές και κλασσικά αβάσιμες εικασίες για την προσωπική ζωή των μακρινών προγονών σου.

    Το κάθε παιδί – είναι μάρτυρας αυτής της θρησκείας. Ας προσπαθήσει να μην πει “ευχαριστώ, μαμά”, όταν σηκώνεται από το τραπέζι, ή να μην πει “γεια σου” στον πατέρα του, ή να μην σηκωθεί, όταν στη τάξη μπαίνει ο δάσκαλος, ή… δεν υπάρχει λόγος να τα απαριθμήσουμε όλα – συνέχισε μόνος σου τη λίστα.

    *) τα τελετουργικά – ουσιαστικά, τα έχω περιγράψει ήδη. Αμέτρητη ποσότητα των λέξεων, φράσεων, αποχρώσεων, που ταιριάζουν στις συγκεκριμένες περιπτώσεις, και επίσης τελετουργίες κινητικές, όταν πρέπει να κάνεις κάποιο μορφασμό, χειρονομία και νεύμα – αυτή είναι μια ολόκληρη γλώσσα, ολόκληρη ήμι-κουλτούρα. Τα πρόσωπα των Ευρωπαίων είναι απίστευτα παραμορφωμένα – δείχνουν πολύ πιο γερασμένα, απ` ότι οι ίδιοι άνθρωποι. Και αυτά τα πρόσωπα ξέρουν να μεταμορφώνονται στιγμιαία με άκρως ψεύτικα χαμόγελα και διάφορους άλλους μορφασμούς – όλες αυτές οι αποκτώμενες πτυχώσεις δημιουργούν μια τέτοια γεροντίστικη εντύπωση.

    *) ο θεός και ο Σατανάς των οπαδών αυτής της νέας λατρείας δεν απέκτησαν ακόμα μια ολοκληρωμένη μορφή, όμως, σε κάθε ορισμένη κοινωνική ομάδα βρίσκονται υποψήφιοι, προσωρινοί αντικαταστάτες. Κάποιος κρέμασε στην κουζίνα του το “καλοσυνάτο πρόσωπο” της “μητέρας Τερέζας”, απασχολημένης με ευγενική χειραψία. Δεν έχει σημασία, ότι στην απονομή του βραβείου του Νόμπελ η γυναίκα αυτή αποκάλεσε τις εκτρώσεις μεγαλύτερο κακό στον πλανήτη (μπορείτε να το φανταστείτε;;) Το πιο σημαντικό – να είναι ευγενική και καλή. Κάποιος, μαλώνοντας τον γιο του για την αγένεια, αναφέρει τον Χίτλερ, που ήταν επίσης ένα αγενής αγοράκι, και τελείωσε πολύ κακά (φυσικά, κανείς δεν ενδιαφέρεται – πώς ήταν στην πραγματικότητα ο Χίτλερ – σημασία έχει, ότι το όνομα του είναι ηχηρό και σχετίζεται με το απόλυτο κακό).

    *) μηδενική ανοχή στην ετεροδοξία – και αυτό υπάρχει. Μπορούμε να σπαταλήσουμε όση ώρα θέλουμε,  εξηγώντας στους “πιστούς της ευγενικής συμπεριφοράς” τις πιο απλές αλήθειες για το ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το φυσικό δικαίωμα να μην λέει “γεια σας”, και πάλι η αγένεια μας αμέσως θα προκαλέσει την έντονη αποστροφή. Πρέπει να είσαι ευγενικός, τελεία και παύλα. Συνήθως εδώ προστίθεται κάποια “ευθιξία” αυτών, για τους οποίους εσύ δεν εκδηλώνεις τον πρέπον σεβασμό, και αν είναι δυνατόν – να προκαλείς πόνο στους καλούς ανθρώπους; Πόσο μάλλον, αν είναι ηλικιωμένοι και ευαίσθητοι; Οι άνθρωποι μαθαίνουν να νιώθουν αυτόματα παράπονο η λύπηση για τους εαυτούς τους, αν δεν τους αντιμετωπίζουν με ευγένεια, μπορούν ακόμα και να πέσουν σε κατάθλιψη, και εσύ, ο σπόρος του σατανά, είσαι υπεύθυνος για αυτό.

    *) βέβαια, η ευγένεια – είναι προστασία. Κάθε θρησκεία προστατεύει, και αυτή επίσης. Από τι προστατεύει η θρησκεία; Εντάξει… εννοείται, ότι προστατεύει από… εεε… από τι, τελικά… Α, ναι – από την αγένεια, φυσικά! Εσύ θα πεις “καλησπέρα”, και σε σένα θα πέσει ένα κομματάκι του καλού. Ακόμα οι ευγενικοί άνθρωποι πιστεύουν ειλικρινά, ότι η ευγένεια τους προστατεύει από τους τρομοκράτες, εγκληματίες και άλλους αλήτες. Είναι μια θλιβερή πλάνη. Άκρως επικίνδυνη. Οι Ευρωπαίοι επί δεκάδες χρόνια παίζουν τα παιχνίδια της ευγένειας με τους μετανάστες από τις γνωστές περιοχές με γνωστές πεποιθήσεις σχετικά με τους “άπιστους”, υπολογίζοντας, ότι ο θεός τους θα κάνει όλη τη δουλειά με την αφομοίωση. Πόσο ειλικρινής είναι η κατάπληξη τους, όταν παρατηρούν, ότι καμία αφομοίωση δεν συμβαίνει καν, και ότι οι ίδιοι σε λίγο θα εκδιωχθούν κλοτσηδόν από τις συνηθισμένες ζεστές τους θέσεις. Η νηφαλιότητα περνάει μέσα από την ευγένεια με τεράστιο κόπο, και πολύ φοβάμαι, ότι ο πολύτιμος χρόνος έχει χαθεί ήδη.

    *) εννοείται, ότι η ευγένεια έχει και τις υποστάσεις της, για παράδειγμα, την “πολιτική ορθότητα”. Δεν έχει νόημα να ψάξεις στο λεξικό τη σημασία αυτής της φράσης. Το πιο πιθανόν κάτι είναι γραμμένο εκεί, όμως, κανείς δεν το έχει διαβάσει και δεν θα το κάνει. Η φράση “πολιτική ορθότητα” δεν χρησιμοποιείται σαν επιστημονικός όρος, αλλά ως μπαλτάς, τον οποίο σηκώνουν οι ιερείς αυτής της λατρείας σύμφωνα με τη νόηση (η, καμιά φορά, το συμφέρον) τους. Έγραψες κάτι για τις δυσάρεστες λεπτομέρειες του χαρακτήρα κάποιου λαού; Κάτι σαν το ημερολόγιο. Με συγχωρείς, φίλε, αυτό δεν είναι πολιτικά ορθό. Sorry, δηλαδή, να δεχτείς τη συγνώμη μας, μην μας παρεξηγήσεις, χαιρετισμούς στην υπέροχη με όλες τις έννοιες μητέρα σου, μακριά ζωή να έχει ο παππούς σου, όμως, σκίσε το σατανικό σου άρθρο και φάε το, αλλιώς θα σου σπάσουμε τα πόδια και σε ξεκοιλιάσουμε, sorry κιόλας άλλη μια φορά.

    *) μπορεί να μας συγχύσει η απουσία του θεού στην λατρεία της ευγένειας, όμως, στην πραγματικότητα δεν είναι κάτι άξιο απορίας, διότι η λατρεία αυτή μόλις σχηματίζεται. Δεν μπορούμε να πούμε πολλά για το πως σχηματίζονταν οι κοσμικές θρησκείες, διότι αυτό έγινε πολύ καιρό πριν και έχει διαστρεβλωθεί υπερβολικά από τους ακόλουθους, ωστόσο, μπορούμε να υποθέσουμε πολλά με μεγάλη πιθανότητα, βασιζόμενοι στην μελέτη των θρησκειών, που εμφανίστηκαν κυριολεκτικά μπροστά στα μάτια μας και μελετήθηκαν αρκετά. Εννοώ τις “κάργκο-λατρείες”. Ο Θεός στις θρησκείες εμφανίζεται σαν μια ολοκληρωτική πλάκα, που τοποθετείται πάνω σε όλη την υπάρχουσα κατασκευή και την στέφει, την σταθεροποιεί. Δεν αποκλείεται, ότι στις σύγχρονες υπό-θρησκείες θα τα καταφέρουν και χωρίς κανέναν θεό.

     

    Η ιστορία με τις κάργκο-λατρείες είναι τόσο ενδιαφέρουσα, διότι αντανακλά ξεκάθαρα τα χαρακτηριστικά της εμφάνισης και της ανάπτυξης των υπό-θρησκειών, έτσι θα φέρω και εδώ ένα μεγάλο κομμάτι από το βιβλίο του Ντόκινς:

    «Τα πιο δημοφιλή από τα πραγματικά παραδείγματα τέτοιων λατρειών είναι οι κάργκο-λατρείες της Μελανησίας του Ειρηνικού ωκεανού και της Νέας Γουινέας. Η ιστορία αυτών των λατρειών είναι ακόμη νωπή – από την εμφάνιση μέχρι την παρακμή. Σε αντίθεση με τη λατρεία του Ιησού, για την προέλευση του οποίου δεν διατηρήθηκαν αξιόπιστες μαρτυρίες, στη συγκεκριμένη περίπτωση όλα τα γεγονότα συνέβαιναν μπροστά στα μάτια μας (αλλά ακόμα και σε αυτό, όπως θα το δούμε αργότερα, κάποιες λεπτομέρειες είχαν χαθεί). Καταπληκτικό είναι, ότι η λατρεία του χριστιανισμού σχεδόν σίγουρα ιδρύθηκε με τον ίδιο τρόπο και στην αρχή εξαπλώθηκε με τον ίδιο γρήγορο ρυθμό.

    Η βασική πηγή των πληροφοριών μου για τις κάργκο-λατρείες είναι το βιβλίο του Ντέιβιντ Ατένμπορο “Quest in Paradise” (Αναζητήσεις στον παράδεισο). Όλες οι λατρείες – από τις πιο πρώιμες, του δέκατου ενάτου αιώνα, μέχρι και πιο γνωστές, που εμφανίστηκαν μετά το τέλος του δεύτερου Παγκοσμίου πολέμου – ακολούθησαν το ίδιο σχήμα. Προφανώς, σε κάθε περίπτωση οι νησιώτες είχαν μείνει άναυδοι με όλα τα θαυματουργά πράγματα, που άνηκαν στους λευκούς εισβολείς — διευθυντές, στρατιώτες και στους ιεραπόστολους. Ίσως, να είχαν πέσει θύματα του Τρίτου νόμου του Αρθούρου Κλαρκ “Οποιαδήποτε αρκετά ανεπτυγμένη τεχνολογία αδύνατον να διακριθεί από την μαγεία”.

    Οι ιθαγενείς παρατηρούσαν, ότι οι λευκοί ιδιοκτήτες αυτών των μαγικών πραγμάτων ποτέ δεν τους έφτιαχναν μόνοι τους. Για να τους φτιάξουν, τα έστελναν μακριά, και τα νέα αντικείμενα έρχονταν ως “φορτία” στα καράβια και, αργότερα, στα αεροπλάνα. Κανείς ποτέ δεν είχε δει έναν λευκό να ασχολείται με την παραγωγή ή το φτιάξιμο ενός αντικειμένου; πέρα από αυτό, οι λευκοί άνθρωποι γενικώς δεν ασχολούνταν με κάποια έστω λίγο ωφέλιμη δραστηριότητα (το καθισιό δίπλα στο τραπέζι και ανακάτεμα των χαρτιών προφανώς ήταν μια τελετουργία). Η υπερφυσική προέλευση του “φορτίου” δεν προκαλούσε καμία αμφιβολία. Σαν επιβεβαίωση αυτής της υπόθεσης, κάποιες πράξεις των λευκών θα μπορούσαν να εκτιμηθούν μόνο ως θρησκευτικές λειτουργίες: αυτοί βάζουν μακριά κατάρτια και στερεώνουν καλώδια σε αυτά; κάθονται και ακούν μικρά κουτάκια με φωτάκια, που αναβοσβήνουν και παράξενους ήχους να βγαίνουν ανάμεσα στις χαμηλωμένες φωνές; πιέζουν τους ντόπιους να φοράνε τα ίδια ρούχα και να παρελαύνουν πέρα-δώθε – πιο ανόητη δουλειά δεν μπορείς καν να φανταστείς. Όλες αυτές οι ακαταλαβίστικες πράξεις – είναι στην ουσία τελετουργικά, με τη βοήθεια των οποίων ο λευκός πείθει τους θεούς να του στέλλουν τα “φορτία”. Ο ιθαγενής, για να παραλάβει το ίδιο “φορτίο”, πρέπει επίσης να κάνει αυτές τις πράξεις.

    Καταπληκτικό, αλλά οι παρόμοιες κάργκο-λατρείες δημιουργήθηκαν ανεξάρτητα στα νησιά, που απείχαν μακριά μεταξύ τους όχι μόνο γεωγραφικά, αλλά και πολιτιστικά. Ο Ντέιβιντ Ατένμπορο λέει, ότι οι ανθρωπολόγοι κατέγραψαν δυο ξεχωριστές περιπτώσεις στην Νέα Καλυδώνια, τέσσερις – στα νησιά του Σολόμωντα, τέσσερις – στα Φίτζι, εφτά – στις Νέες Εβρίδες (Βανουάτου) και περισσότερες από σαράντα – στη Νέα Γουινέα, και κατά κανόνα αυτές εμφανίστηκαν εντελώς ανεξάρτητα. Στις πιο πολλές από αυτές τις θρησκείες δηλώνεται, ότι την ημέρα της αποκάλυψης μαζί με το “φορτίο” θα φτάσει και κάποιος μεσσία.

    Η ανεξάρτητη δημιουργία τέτοιου αριθμού των ασύνδετων, όμως παρομοίων μεταξύ τους λατρειών επιδεικνύει ορισμένες ιδιότητες της ανθρώπινης ψυχολογίας γενικώς.

    Μια πολύ γνωστή λατρεία στο νησί Ταννα του αρχιπελάγους Νέες Εβρίδες (που από το 1980 φέρει την ονομασία Βανουάτου) υπάρχει μέχρι τώρα. Το κεντρικό πρόσωπο της λατρείας – είναι ο μεσσίας ονόματι Τζον Φρουμ. Οι πρώτες αναφορές για τον Τζον Φρουμ στα επίσημα έγγραφα χρονολογούνται το 1940, ωστόσο, παρά την νεότητα αυτού του μύθου, κανείς δεν ξέρει, αν ο Τζον Φρουμ υπήρξε στην πραγματικότητα. Ένας από τους μύθους τον περιγράφει ντυμένο σε παλτό με λαμπερά κουμπιά, όχι πολύ ψηλό άνθρωπο με λεπτή φωνή και ξασπρισμένα μαλλιά. Αυτός έκανε παράξενες προβλέψεις και κατέβαλε την κάθε προσπάθεια για να στρέψει τον ντόπιο πληθυσμό κατά της ιεραποστολής. Τελικά επέστρεψε στους προγονούς του, υποσχόμενος την θριαμβευτική δευτέρα παρουσία του, συνοδευόμενη με πλούσιο “φορτίο”. Στο δικό του όραμα του τέλους του κόσμου υπήρξε και ο “μέγας κατακλυσμός” : «θα πέσουν τα βουνά και θα πνίγουν στην άμμο οι κοιλάδες, οι γέροι θα αποκτήσουν τα νιάτα τους ξανά, οι λευκοί άνθρωποι θα εκδιωχθούν για πάντα από το νησί, ενώ το “φορτίο” θα έρθει σε τέτοιες ποσότητες, ότι ο καθένας θα μπορέσει να πάρει, όσο θέλει» (συνέκρινε το αυτό με το Βιβλίο του Ησαΐα (40:4): «πάσα φάραγξ πληρωθήσεται και παν όρος και βουνός ταπεινωθήσεται και έσται πάντα τα σκολιά εις ευθεία και η τραχεία εις πεδία λεία…»).

    Όμως, περισσότερα απ` όλα η κυβέρνηση είχε προβληματιστεί με τη προφητεία του Τζον Φρουμ για το ότι την ώρα της δευτέρας παρουσίας του αυτός θα φέρει μαζί του καινούρια χαρτονομίσματα με την απεικόνιση της καρύδας. Σύμφωνα με αυτή τη προφητεία οι πάντες έπρεπε να ξεφορτωθούν τα λεφτά των λευκών ανθρώπων. Το 1941 αυτό οδήγησε στην μαζική σπατάλη των χρημάτων του πληθυσμού, όλοι σταμάτησαν να δουλεύουν και η οικονομία του νησιού υπέστην σοβαρή ζημιά. Η διοίκηση της αποικίας συνέλαβε τους παρακινητές, όμως, κανενός είδους μέτρα δεν κατάφεραν να εξαρθρώσουν τη λατρεία του Τζον Φρουμ. Οι εκκλησίες και τα βιβλία της χριστιανικής ιεραποστολής άδειασαν.

    Λίγο καιρό αργότερα εξαπλώθηκε ένα νέο δόγμα, που δήλωνε, ότι ο Τζον Φρουμ – είναι ο βασιλιάς της Αμερικής. Λες και επίτηδες, περίπου την ίδια εποχή στις Νέες Εβρίδες έφτασε ο αμερικανικός στρατός, και – θαύμα των θαυμάτων, – ανάμεσα στους στρατιώτες υπήρξαν σκουρόχρωμοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν ήταν φτωχοί, σαν τους ιθαγενείς, αλλά είχαν την ίδια άφθονη ποσότητα του “φορτίου”, όπως και οι λευκοί πολεμιστές. Το κύμα της χαρούμενης ταραχής κάλυψε την Ταννα. Η αποκάλυψη έπρεπε να γίνει αναπόφευκτα από στιγμή σε στιγμή. Φαινόταν, ότι όλοι προετοιμάζονται για την άφιξη του Τζον Φρουμ. Ένας από τους γέροντες ανακοίνωσε, ότι ο Τζον Φρουμ θα έρθει από την Αμερική με αεροπλάνο, και εκατοντάδες άνθρωποι άρχισαν να ξεριζώνουν τα πουρνάρια στο κέντρο του νησιού, για να ετοιμάσουν ένα μέρος για την προσγείωση του αεροπλάνου.

    Στο αεροδρόμιο έφτιαξαν ένα παρατηρητήριο από μπαμπού, όπου κάθονταν οι “ελεγκτές” με ξύλινα ακουστικά στα κεφάλια τους. Στον “διάδρομο της προσγείωσης-απογείωσης” τοποθέτησαν τα ομοιώματα των αεροπλάνων, που θα έπρεπε να προσελκύσουν το αεροπλάνο τον Τζον Φρουμ να προσγειωθεί.

    Στην δεκαετία του πενήντα ο νεαρός Ντέιβιντ Ατένμπορο έφτασε στην Ταννα μαζί με τον κάμεραμαν Τζέφρι Μουλιγκαν, για να μελετήσει τη λατρεία του Τζον Φρουμ. Μαζί συγκέντρωσαν αρκετά δεδομένα για αυτή τη θρησκεία και στο τέλος είχαν συστηθεί στον αρχιερέα της – στον άνθρωπο με το όνομα Ναμπας. Ο Ναμπας φιλικά αποκαλούσε τον μεσσία του απλώς “Τζον” και δήλωνε, ότι μιλάει συχνά μαζί του μέσω “ράδιο” (“ραδιομάστορας Τζον”). Αυτό γινόταν έτσι: κάποια γριούλα με τυλιγμένα γύρω από τη μέση της καλώδια έπεφτε σε παραλήρημα και έλεγε ασυναρτησίες, τις οποίες ο Ναμπας αργότερα ερμήνευε σαν λόγια του Τζον Φρουμ. Ο Ναμπας είπε, ότι γνώριζε εκ των προτέρων για την άφιξη του Ντέιβιντ Ατένμπορο, διότι ο Τζον Φρουμ τον έχει προειδοποιήσει για αυτό από το “ράδιο”. Ο Ατένμπορο ζήτησε την άδεια να δει το “ράδιο”, όμως (για γνωστούς λόγους) αυτό δεν του επιτράπηκε. Τότε, αλλάζοντας το θέμα, εκείνος ρώτησε, αν ο Ναμπας είχε δει τον Τζον Φρουμ.

    Ο Ναμπας κούνησε το κεφάλι του με πάθος:

    — Η δική μου τον είδα σωρό φορές.

    — Και πώς είναι ?

    Ο Ναμπας έδειξε με το δάχτυλο το πρόσωπο μου:

    — Μοιάζει με τη δική σου. Έχει λευκό πρόσωπο. Είναι ψηλός άνθρωπος. Ζήσει στην Νότια Αμερική.

    Αυτή η περιγραφή διαφέρει από τον προαναφερόμενο μύθο για το ότι ο Τζον Φρουμ ήταν ένας άνθρωπος με μικρό ύψος. Έτσι εξελίσσονται οι μύθοι.

    Πιστεύεται, ότι ο Τζον Φρουμ θα επιστρέψει στις 15 Φεβρουάριου, ωστόσο, το έτος της επιστροφής του είναι άγνωστο. Κάθε χρόνο, στις 15 Φεβρουάριου οι πιστοί μαζεύονται για μια θρησκευτική τελετή, για να τον χαιρετήσουν. Η επιστροφή δεν έγινε ακόμα, όμως, οι πιστοί δεν πτοούνται. Ο Ντέιβιντ Ατένμπορο είπε κάποτε σε έναν οπαδό του Φρουμ, που λεγόταν Σαμ:

    — Όμως, Σαμ, πέρασαν ήδη δεκαεννιά χρόνια από τότε, που σύμφωνα με τα λόγια του Τζον Φρουμ, θα έπρεπε να έρθει το “φορτίο”. Το υποσχέθηκε τόσες φορές, και το φορτίο δεν έρχεται και πάλι. Δεκαεννιά χρόνια – δεν είναι υπερβολικά πολλά για να περιμένετε?

    Ο Σαμ σήκωσε τα μάτια του από την γη και με κοίταξε:

    — Αν εσείς μπορείτε να περιμένετε τον Ιησούς Χρήστος δυο χιλιάδες χρόνια, και αυτός δεν έρχεται, τότε και εγώ μπορώ να περιμένω τον Τζον Φρουμ παραπάνω από δεκαεννιά χρόνια.»

     

    *) μέχρι στιγμής δεν υπάρχουν ακόμα οι μάρτυρες στην λατρεία της ευγένειας, όμως, οι υποψήφιοι για τους άγιους βρίθουν – όσο σε ντόπια κλίμακα, τόσο και σε μεγαλύτερη.

    *) Όπως και στην οποιαδήποτε άλλη θρησκεία, στην λατρεία της ευγένειας υπάρχει η αναγκαστική “βάφτιση” των παιδιών. Η αντίληψη της απαραίτητης ευγένειας εισάγεται στη συνείδηση του παιδιού με σκληρότητα, συνέπεια, και πολύ συχνά, με αγριάδα. “Δεν θα σηκωθείς από το τραπέζι, μέχρι να πεις «ευχαριστώ» στη μάνα σου!” – ακούγεται γνωστό, έτσι, δεν είναι; “Δεν θα καθίσεις στο τραπέζι, μέχρι να πεις σε όλους καλημέρα”. Να βάλουν το παιδί στη γωνία, να κλείσουν στην αποθήκη, να το δείρουν (αυτό στον κόσμο ονομάζεται τρυφερά “να του δώσουν ξυλιές”), να του στερήσουν το χυμό, την βόλτα, να τον ξεφτιλίσουν μπροστά στους φίλους του – το φάσμα των τιμωριών για την αγένεια είναι τεράστιο.

    *) επίσης υπάρχουν τα ιερά κείμενα. Κατά κανόνα αυτόν τον ρόλο παίζουν τα αναγουλιαστικά-γλυκανάλατα παιδικά βιβλία, στα οποία ο κακός αγενής πιτσιρικάς αποκαλύπτεται κλέφτης και χαμένος, ενώ το καλό ευγενικό αγόρι – ήρωας και τέλειος μαθητής. Και, όπως και κάθε άλλο ιερό κείμενο, δίνουν στο παιδί γενικώς σωστή πληροφορία για τις συνέπειες, τις οποίες θα αναγκαστεί να αντιμετωπίσει, αν θα παραμελήσει τους κανόνες της καλής συμπεριφοράς – όντως θα δεχτεί σοβαρή καταπίεση από το κοινωνικό του περιβάλλον, και θα του είναι πολύ πιο δύσκολο να προοδεύσει στην καριέρα του. Όπως εμείς μιλάμε για το “παιδί-καθολικό” και για το “παιδί-προτεστάντη” (οι κάτοικοι των ενίοτε κομμουνιστικών χωρών ίσως θα εκπλαγούν με αυτά τα παραδείγματα, όμως, είναι πολύ κοινά στις άλλες χώρες, και κραυγαλέα ανοησία αυτών των εκφράσεων αναλύεται προσεκτικά στο βιβλίο του Ντόκινς), συνηθίζεται να χρησιμοποιούν την εξίσου παράξενη φράση “ευγενικό παιδί”. Από τη μια μεριά, η φράση αυτή είναι ακριβής, επειδή περιγράφει κάποιο ορισμένο χαρακτηριστικό του παιδιού, όμως, ταυτόχρονα, παραμελείται το ότι σε αντίθεση με τέτοια χαρακτηριστικά, όπως “το ενδιαφερόμενο για τη ζωγραφική παιδί”, η “καλό στην φυσική παιδί”, το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό αποτελεί το μέτρο για το πόσο επιθετικά οι γονείς του τον έχουν εκπαιδεύσει, και πόσο μακριά αυτό έφτασε, λυγίζοντας και υποχωρώντας στη βία τους – απλώς δέχτηκε κάτι ελάχιστο, που του επιτρέπει την επιβίωση, η μεταμορφώθηκε και το ίδιο σε έναν θρησκευτικό φανατικό – αυτό το συναντάμε συχνά ανάμεσα στα παιδιά, που πέρασαν από τη πλύση του εγκέφαλου των συνηθισμένων θρησκειών.

    Οι θρησκευτικές τάσεις των ανθρώπων εκμεταλλεύονται και στο εμπόριο. Οι διαφημίστηκες καμπάνιες πολύ συχνά ακολουθούν τον δρόμο της δημιουργίας των μικρών υπό-θρησκειών η των αποκομμάτων τους, και αν σταθούν τυχερές, αυτό μπορεί να τους φέρει επιτυχία. Όλοι θυμούνται την διαφήμιση του απολυμαντικού υγρού: η περιοχή ενός πλυμένου πιάτου μεγαλώνει, σαν με μεγεθυντικό φακό, και τι φρίκη – φαίνονται οι όχλοι των μικροβίων, που βρίθουν! Οι πωλήσεις μεγαλώνουν επιτυχώς – η μικρό-λατρεία των παθογόνων αμέτρητων μικροβίων ιδρύθηκε. Ο παραγωγός “ξέχασε” να πληροφορήσει το κοινό, ότι γενικώς τα μικρόβια υπάρχουν παντού και πάντα στη ζωή μας, και ότι δεν είναι όλα παθογόνα και πάνω από αυτό – χωρίς αυτά η ζωή μας δεν θα μπορούσε να υπάρξει.

    Σκληρός ή ελεήμων?

     

    Η χαρακτηριστική και καταπληκτική ιδιότητα της κάθε μεγάλης θρησκείας (ο βουδισμός δεν συγκαταλέγεται σε αυτές, διότι δεν είναι καν θρησκεία), είναι ο παράξενος συνδυασμός των άκρως φιλειρηνικών και άκρως επιθετικών στοιχείων. Ο συνδυασμός του ασυνδύαστου. Ένας κένταυρος. Αυτό το χαρακτηριστικό των θρησκευτικών “ιερών” κειμένων είναι ένα ανθεκτικό καταφύγιο για τους ιερείς: “κοιτάξτε, πόσο ελεήμων είναι ο θεός μου! Ορίστε, δείτε (καρφώνοντας το δάχτυλο σε κάποια παράγραφο του “ιερού” κειμένου και κλείνοντας αδέξια με τον αγκώνα, ώμο και δάχτυλα τα διπλανά κομμάτια). Και εδώ ακόμα – κοιτάξτε (ανοίγει το βιβλίο σε ένα προετοιμασμένο σημείο), όχι, όχι! – μην κοιτάξετε εκεί, ορίστε, εδώ”.

    Ένα τετριμμένο παράδειγμα –  «Η επί του όρους ομιλία». Κατάφερε η σύγχρονη ανθρωπότητα να φτάσει μέχρι τις δηλώσεις, που τοποθετήθηκαν σε αυτό το κείμενο ενάμιση-δυο χιλιάδες χρόνια πριν; Μάλλον, μόνο με τη μορφή των δηλώσεων, μα και έτσι είναι πολύ λίγοι αυτοί, που μπορούν να τις εκφωνήσουν στο πρώτο πρόσωπο, χωρίς να περιμένουν τις άμεσες κατηγόριες για διπροσωπία. Υπάρχουν αμέτρητα παραδείγματα ανήκουστης σκληρότητας στην Παλιά και Καινή Διαθήκη, δεν χρειάζεται καν να τις ονομάσω – αν βαριέστε οι ίδιοι, μπορείτε να δείτε την περιγραφή τους σε διάφορα βιβλία. Τι αξίζουν οι παρακινήσεις να σκοτώσεις για την συζυγική απιστία, ομοφυλοφιλία, ανυπακοή στους γονείς; Και το παράδειγμα της “άγιας συμπεριφοράς”, που μιλάει για το ότι ένας τυχαίος φιλοξενούμενος (άντρας, φυσικά) απολαμβάνει αμέσως την άνευ όρων προστασία, ενώ η κόρη-παρθένα παραδίδεται σαν δωροδοκία στον όχλο των συμπολιτών για απάνθρωπο ομαδικό βιασμό;

    Το Κοράνι συνδυάζει μέσα του τις παρακλήσεις για την συγχώρεση στους ηλίθιους, οι οποίοι δεν καταλαβαίνουν, ότι το Ισλάμ – είναι η μοναδική αληθινή θρησκεία, με παρακίνηση για τις τερατώδεις σκληρότητες.

    Η ερώτηση δεν βρίσκεται στο – πώς έγινε αυτό. Το πως έγινε, είναι εντελώς κατανοητό. Τα ιερά κείμενα ενώνονταν επί εκατοντάδες χρόνια από διάφορους (μακρινούς μεταξύ τους υπό όλες τις έννοιες) ανθρώπους σύμφωνα με τα ενδιαφέροντα τους, και η τελική σαλάτα είναι αναμενόμενη. Άλλο είναι το ερώτημα – πώς έγινε, το ότι η αποκτημένη μάζα των κατηγορηματικά αντιφατικών μεταξύ τους ιδεών συγκολλήθηκε τελικά σε μια δυνατή μονάδα, στον πυρήνα της θρησκείας? Εμφανίζεται αναλογία με τη διαδικασία της θερμοπυρηνικής σύνθεσης. Αν θα μετακινήσουμε το ένα πρωτόνιο πιο κοντά στο άλλο, λόγω ταύτισης του ηλεκτρικού φορτίου αυτά πρέπει να σκορπιστούν με τρομερή δύναμη. Η έκρηξη της “πυρηνικής βόμβας” είναι η απελευθέρωση όχι της “ατομικής”, αλλά συγκεκριμένα της ηλεκτρικής ενέργειας – τα όμοια φορτισμένα πρωτόνια απομακρύνονται το ένα από το άλλο στην απόσταση, όπου η δύναμη, που τους κρατάει μαζί (αυτή ονομάζεται ισχυρή αλληλεπίδραση), αποδυναμώνεται απότομα και η δύναμη της ηλεκτρικής απώθησης τα σκορπίζει σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Και εδώ πρέπει να υπάρχει κάποιος ανάλογος της “ισχυρής αλληλεπίδρασης”, που να  συγκρατεί τόσο ασύμβατες ιδέες και παρακλήσεις μαζί.

    Νομίζω, ότι βρήκα μια απλή εξήγηση για αυτό το καταπληκτικό φαινόμενο. Προσέξτε – ο χριστιανισμός στις αρχές του είναι η θρησκεία των σκλάβων, ταπεινωμένων, καταπιεσμένων. Δεν έχουν αρκετές δυνάμεις να αλλάξουν την καθημερινότητα τους, όμως, έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τη στάση της βεβαιότητας τους! Όταν παρατηρώ την εξαιρετική επιθετικότητα των συμπατριωτών μου, συνήθως μου φέρνουν μια τέτοια αντίρρηση: “κοίταξε, πόσο δύσκολη είναι η ζωή μας – μας λείπουν τα πάντα, οι μισθοί είναι μικροί, τα πράγματα είναι λίγα”. Και εγώ τους λέω, δείχνοντας τις εθνικές κοινότητες του Νεπάλ, που ζουν στα βουνά των Ιμαλαΐων, στις συνθήκες απίστευτης φτώχειας. Όλα τα υπάρχοντα τους είναι μια πήλινη τρώγλη, ένα περιβόλι με ρύζι, καλαμπόκι και μπαμπού. Ίσως απλώς δεν ξέρουν, ότι υπάρχει μια πιο άνετη ζωή; Όχι, το ξέρουν. Δίπλα τους περνάνε οι Ευρωπαίοι τουρίστες και οι Νεπαλέζοι ιδιοκτήτες των ξενώνων, που τους υπηρετούν, χαμάληδες, ξεναγοί – όλοι αυτοί είναι εξαιρετικά πλούσιοι, σύμφωνα με τα μέτρα τους. Και τι; Είναι λίγα τα μέρη στον πλανήτη, όπου θα συναντήσετε τόσο χαμογελαστούς, ανοιχτούς, αγαθούς ανθρώπους. Πηγαίνετε, δείτε το μόνοι σας, είναι πολύ απλό – ένα αεροπλάνο μέχρι το Κατμαντού, μετά με αεροπλάνο και πάλι στην Ποκχάρα, ταξί μέχρι το Μπιρεντάντι, όπου αρχίζει (η τελειώνει) το τρεκ γύρω από την Ανναπούρνα, ύστερα με τα πόδια στο μονοπάτι του τρέκινγκ – η θέα στα Ιμαλάια είναι απίστευτα όμορφη. Κάντε μερικά βήματα πέρα από το μονοπάτι – επισκεφτείτε έναν ξεχασμένο και από τον θεό οικισμό – και ελέγξετε τη δική μου δήλωση και καταλάβετε – δεν είναι θέμα η περιούσια ή κάτι άλλο ακόμα. Δεν υπάρχει ευτυχία σαν αυτό καθαυτό – υπάρχουν ευτυχισμένοι άνθρωποι, δηλαδή, άνθρωποι, που είναι βέβαιοι, ότι η ζωή τους παρόλο που είναι δύσκολη, είναι υπέροχη.

    Οι πρώτοι χριστιανοί βρήκαν στην δική τους θρησκεία παρηγοριά, δημιούργησαν τη βεβαιότητα, ότι τα πάθη τους ορίστηκαν από ψηλά, και είναι μια δοκιμασία, την οποία θα ακολουθήσει η επιβράβευση (μετά θανάτου, φυσικά). Η συμπόνια για όσους τους καταπιέζουν – είναι ακριβώς αυτό, που τους επιτρέπει να εξετάζουν τη ζωή τους σαν έναν άθλο. Και όλα τα αυτά συνάδουν πολύ καλά με ένα νέο ηθικό σύστημα, στο οποίο σαν υπέρτατη άξια αναγνωρίζεται η αγάπη, η αυταπάρνηση χάρη στα ιδανικά της αγάπης και τα λοιπά. Βέβαια, εδώ το θέμα δεν περιορίζεται με καθαρά πραγματικά ζητήματα. Αυτός, που συνέταξε τα κείμενα, και στην δική μας εποχή θα ήταν ένα εξαιρετικό παράδειγμα προς μίμηση, και σίγουρα ήταν ένας ξεχωριστός άνθρωπος, που μπορούσε να βιώσει τις φωτισμένες αντιλήψεις, όμως, θέλω να πω τώρα, ότι όπως ο χριστιανισμός, έτσι και το Ισλάμ στην αρχή της ανάπτυξης τους ήταν θρησκείες φιλειρηνικές, η τουλάχιστον πολύ πιο φιλειρηνικές από αυτές, που υπήρξαν τότε δίπλα τους. Γύρω από αυτές τις θρησκείες σχηματίστηκε ένας κύκλος από τους πιο προοδευτικούς ανθρώπους, που επιδίωκαν (σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άλλους) την επάρκεια, την ειρηνική συνύπαρξη, την δημιουργία, την φιλικότητα. Όμως, τι συνέβη μετά; Ο αντιδραστικός περίγυρος έμεινε δυσαρεστημένος με μια τέτοια λατρεία. Αν ο παραλήπτης των αρπακτικών φόρων θα αρχίσει να αισθάνεται συμπόνια (δηλαδή, την αίσθηση της λύπησης και φιλικότητας) για αυτόν, τον οποίο ουσιαστικά πρέπει να ληστέψει – πόσα πολλά θα μαζέψει έτσι? Και πώς να πολεμήσεις, αν οι στρατιώτες σου νιώθουν συμπόνια για τους πολεμιστές και πολίτες του αντίπαλου; Τα πάντα καταρρέουν! Η εξουσία κυλάει μέσα από τα δάχτυλα.

    Ακόμα και αν το περιγραφόμενο από εμένα σενάριο είναι λανθασμένο, και στην πραγματικότητα τα πάντα έγιναν αλλιώς, αυτό δεν έχει σημασία, διότι ένα είναι σίγουρο: η εμφανιζόμενη ειρηνική λατρεία θα έπρεπε αργά ή γρήγορα να συγκρουστεί με πολιτισμούς επιθετικούς, καταπιεστικούς. Για κάμποσο καιρό μπορούσαν, βέβαια, να αντέξουν με συνθήματα του τύπου “χαστούκισαν το αριστερό μάγουλο – δώσε και το δεξί”, που θυμίζει τον μύθο για το πράσινο σταφύλι, όμως, οι πρώτοι πιστοί δεν κατέβηκαν από τον ουρανό – ήταν παράγωγα της ίδιας εποχής, και ήθελαν να υπερασπίσουν τους εαυτούς τους και άρχισαν να το κάνουν. Να προστατεύουν τους εαυτούς τους από τους δολοφόνους, σκοτώνοντας, και ταυτόχρονα αισθανόμενοι συμπόνια για τον αντίπαλο… για να πετύχεις μια τέτοια τέχνη, απαιτείται σκληρή θέληση να το κάνεις, μια αποτελεσματική πρακτική, επιμονή και αποφασιστικότητα να πετύχεις. Ακόμα και τώρα οι ικανοί για κάτι τέτοιο άνθρωποι είναι πάρα πολύ λίγοι, και ήταν αδύνατον να ξεσηκώσουν κάτω από αυτό το λάβαρο μεγάλα πλήθη. Οι πιστοί έμειναν με μια απλή επιλογή μπροστά τους  – να παραμερίσουν στην άκρη τον ειρηνισμό τους και να αρχίσουν να πολεμάνε – δηλαδή, να εκδηλώνουν και να καλλιεργούν την επιθετικότητα για τον εχθρό. Τα ιερά κείμενα απαιτούσαν συμπληρώσεις, και αυτές εμφανίστηκαν. Το μίσος – είναι πολύ πιο μολυσματικό πράγμα, απ` ότι η φυματίωση. Δεν μπορείς να είσαι λιγάκι έγκυος, δεν μπορείς και να είσαι “μετρημένα-μισάνθρωπος”. Το μίσος ξεγλιστρά γρήγορα πέρα από τα όρια, που βάλθηκαν σε αυτό, ειδικά υπό συνθήκες, όταν ο πόλεμος συνεχίζεται αδιάκοπα. Ο πόλεμος απαιτεί συνοχή, και αν ο υιός, αντί να ακούσει τον πατέρα και να πάει στον πόλεμο με τους “άπιστους” μένει ξαπλωμένος στο κρεβάτι – τότε είναι προδότης, αποστάτης. Για να προστατευτεί η νέα θρησκεία, τέτοιες συμπεριφορές θα έπρεπε να εξολοθρευτούν, η κοινότητα πρέπει να ενισχύεται, αν δεν θέλει να πέσει και να καταστραφεί. Έτσι εμφανίζεται η απαίτηση να τιμωρείται η ανυπακοή στους γονείς, έπειτα αυτή δυναμώνει και εξαπλώνεται. Εμφανίζεται μια παράλογη κατάσταση: για την προστασία της πίστης, που καλεί στην αγάπη, αποκαλύπτεται, ότι είναι απαραίτητη η καλλιέργεια του μίσους, αλλιώς το περισσότερα επιθετικό και μισανθρωπικό περιβάλλον θα σε καταβροχθίσει. Οι υπάρχουσες τώρα κοσμικές θρησκείες νικήσαν. Πόσες ηττήθηκαν και εξαφανίστηκαν – δεν ξέρει κανείς, μα αυτή είναι η Πύρρειος νίκη. Ωστόσο, καμία άλλη δεν θα μπορούσε να υπάρξει!

    Η προστάτες της θρησκείας αναφέρονται στην “αρχή του καλού”, βαλμένη μέσα σε αυτήν, ενώ οι αντίπαλοι εξίσου δικαιολογημένα επιδεικνύουν, ότι και η κακή αρχή αν όχι περισσότερη, δεν είναι τουλάχιστον μικρότερη σε αυτήν. Όμως, ακούστε, οι καιροί άλλαξαν! Ο χρόνος κυλάει γρήγορα, και στα τελευταία 200 χρόνια – ιδιαίτερα γρήγορα. Ο, τι ήταν κανονικό η ακόμα προοδευτικό εκατό χρόνια πριν, τώρα αντιλαμβάνεται σαν τρομερός μεσαίωνας. Αν είναι δυνατόν – να ακολουθούμε τα κείμενα, γραμμένα χιλιάδες (!!!!!) χρόνια πριν, και να αποκαλούμε ο, τι είναι γραμμένα σε αυτά, χωρίς εξαίρεση – απαράλλακτη άξια; Συμφωνείτε με το ότι ο Χίτλερ – είναι άκρως ανήθικη προσωπικότητα; Νομίζω, πως ναι. Έχετε υπ` όψιν σας, ότι τον κρίνετε τώρα, ενώ τα εγκλήματα του κατά της ανθρωπότητας έγιναν 65 χρόνια πριν, ενώ η δική του κοσμοαντίληψη σχηματίστηκε κιόλας 90 χρόνια πριν; Το καταλαβαίνετε; Θα προσθέσω για άλλη μια φορά τα λόγια του Ντόκινς:

    «Στην ουτοπική νουβέλα του Χέρμπερτ Γουέλς “Anticipations”, στην οποία εκείνος περιγράφει τις αντιλήψεις του για το υπέροχο μέλλον, εκείνος λέει: «Πως θα φερθεί Νέα δημοκρατία στις κατώτερες φυλές; Στους μαύρους, στην κίτρινη φυλή; Στους Εβραίους; Στις μυριάδες των μαύρων, καφέ, βρόμικων λευκών και κίτρινων ανθρώπων, άχρηστων στον νέο, τέλεια λειτουργικό κομό; Τι να κάνουμε, η ζωή είναι ζωή, και όχι άσυλο, και νομίζω, ότι θα πρέπει να τους ξεφορτωθούμε… Σε ο, τι αφορά το ηθικό σύστημα των πολιτών της Νέας δημοκρατίας – σύστημα, το οποίο πρόκειται να κυριαρχήσει στο παγκόσμιο κράτος, θα είναι φτιαγμένο έτσι, ώστε να υποστηρίζει την εξάπλωση του περισσότερα αποτελεσματικού, όμορφου και ποιοτικού, που υπάρχει στην ανθρωπότητα – όμορφα, δυνατά κορμιά, λαμπερά μυαλά…. μέχρι τότε, προς αποφυγήν της αναπαραγωγής της αθλιότητας από τους άθλιους, η φύση χρησιμοποίησε κατά την δημιουργία του κόσμου την δική της μέθοδο… τον θάνατο… Οι άνθρωποι της Νέας δημοκρατίας… θα λάβουν ένα ιδανικό, για το οποίο αξίζει να σκοτώσεις.»

    Αυτό γράφτηκε το 1902, ενώ ο ίδιος Γουέλς θεωρείτο προοδευτική προσωπικότητα της δικής του εποχής.»

    Θα συνεχίζετε και τώρα να δηλώνετε, ότι ο Χίτλερ – είναι μια απαίσια φιγούρα? Προφέροντας το, αν είστε ένας τίμιος άνθρωπος, θα πρέπει να προσθέσετε, ότι και ο Χέρμπερτ Γουέλς ήταν απαίσιος άνθρωπος, και όσοι συμμερίζονταν τις ιδέες του, όσοι έπαιρναν μέρος στον σχηματισμό τους (δηλαδή, σχεδόν όλοι). Ενώ η σκλαβιά – δεν είναι ένα απαίσιο φαινόμενο? Ποιος θα πει “όχι” τώρα, απαντώντας σε αυτή την ερώτηση; Τότε, ήταν απαίσιοι, σιχαμεροί άνθρωποι και ο Τζορτζ Ουάσινγκτον, και ο Τόμας Τζέφερσον, οι οποίοι ήταν ιδιοκτήτες των σκλάβων. Ο Λίνκολν – εννοείται απαίσιος άνθρωπος, διότι η οικογένεια της γυναίκας του είχε σκλάβους, και αυτός το δεχόταν. Καταλαβαίνετε; Κάτι δεν ταιριάζει, βγαίνει μια βλακεία. Σκεπτόμενοι με αυτόν τον τρόπο, χάνουμε τελείως τη δυνατότητα να συλλογιστούμε – όλο το παρελθόν γίνεται μονόχρωμο – σκοτεινό, άχαρο, απαίσιο. Δεν θα μιλήσω τώρα πια για το θέμα των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων διανοούμενων, φιλοσόφων, προοδευτικών ανθρώπων (τα βιβλία με τα έργα των οποίων βρίσκονται στα ράφια πολλών οπαδών της σοφίας), οι οποίοι δεν έβλεπαν τίποτα κακό στο ανοιχτό σεξ με ανήλικα αγοράκια.

    Είμαστε ικανοί να συλλογιζόμαστε, όταν μπορούμε να διακρίνουμε. Οι συζητήσεις για την ιστορία μετατρέπονται σε προπαγανδιστικό ρόπαλο, αν εμείς ξεχνάμε για το ότι η κάθε εποχή έχει την δική της αντίληψη περί του “καλού” και του “σωστού”, και αυτό, που ακόμα πενήντα χρόνια πριν ήταν προοδευτικό, σήμερα είναι απαίσιο. Και αυτό είναι καταπληκτικό. Ακόμα εκατό χρόνια πριν ο κόσμος των ζωών δεν ήταν παρά “θηράματα”. Το να σκοτώσεις ένα “θήραμα” έτσι απλά, για πλάκα – είναι μια υπέροχη, ωφέλιμη ασχολία, ας είναι ελέφαντας η ένα κήτος. Τώρα τα πάντα έχουν αλλάξει. Οι Νορβηγοί, για παράδειγμα, δηλώνουν με υπεροψία, ότι το κυνήγι των νεογνών της φώκιας – είναι η δική τους παραδοσιακή αλιεία, μέρος του “πολιτισμού” τους. Και αυτοί μιλάνε για τον “πολιτισμό”, λες και είναι ένα πράγμα, παγωμένο στους αιώνες. Και έχουν γραμμένη στα παλιά τους παπούτσια την παγκόσμια κοινωνία – σκότωναν, σκοτώνουν και θα σκοτώνουν αυτά τα αβοήθητα παιχνιδιάρικα πλάσματα. Ωστόσο, κάτι έχει αλλάξει – άλλαξε ο κόσμος, στον οποίο αυτοί ζουν, και ο κόσμος αυτός τους κατακρίνει και περιφρονεί για τέτοια διασκέδαση. Και όταν οι κάτοικοι της Γροιλανδίας, γνέφοντας αλαζονικά στην κουλτούρα τους, για πλάκα σκοτώνουν μοχθηρά εκατοντάδες δελφίνια (έχουν, βλέπετε, τη γιορτή της ενηλικίωσης των αντρών, και το κάθε αγόρι, που θέλει να θεωρηθεί άντρας, πρέπει να σκοτώσει ένα δελφίνι, βασανίζοντας το απάνθρωπα), δεν μπορούν μετά από αυτό να υπολογίσουν στην “κατανόηση και σεβασμό”.

    Όμως, με τη θρησκεία τα πάντα είναι διαφορετικά. Πρέπει να τη “δεχόμαστε και να τη σεβόμαστε” εξ ολοκλήρου, με όλα τα καλά της, με τις παρακλήσεις για δολοφονία των άπιστων. Δεν είναι χαζό αυτό; Γιατί να μην πούνε ένα απλό πράγμα: “στη θρησκεία μας υπάρχει και το υπέροχο, και το απαίσιο, το οποίο κάποτε σε κάποιον φάνηκε υπέροχο. Ζούμε σε έναν νέο κόσμο, όπου δεν επιτρέπεται να σκοτώνουμε για την ανυπακοή στους γονείς και να αποκεφαλίζουμε για την αλλαγή της πίστης, είναι αδύνατον, εγκληματικό, απαίσιο. Ας σβήσουμε αυτές τις αράδες, και ας αφήσουμε αυτό, που μας αρέσει τώρα. Ας μελετάνε τα αρχικά κείμενα οι επιστήμονες, οι ιστορικοί, οι πολιτικοί. Να βρίσκονται στις βιβλιοθήκες, ποιος είναι ο λόγος να υπάρχουν σε κάθε σπίτι; Γιατί να δίνουμε όλα τα αυτά στα παιδιά μας, απαγορεύοντας τους υπό τον φόβο του θανάτου ακόμα και να αμφισβητήσουν την ιερότητα και αλήθεια της κάθε φράσης?

    Εκείνες οι εκφράσεις του μίσους, που υπάρχουν στα “ιερά κείμενα” – έχουν κάνει τη δουλειά τους, βοήθησαν τη θρησκεία να επιβιώσει στις συνθήκες του άκρως εχθρικού περιβάλλοντος, όπου οι δολοφονίες και βασανισμοί δεν συγκρατούνταν με κανενός είδους ηθικούς περιορισμούς. Πείτε τους “ευχαριστώ” και πετάξτε στα σκουπίδια. Ακριβώς χάρη σε αυτή τη θρησκεία, η οποία κάποτε έφερε στις μάζες τις ιδέες της συγχώρεσης, εμείς ζούμε τώρα σε έναν κόσμο, όπου η θρησκεία αυτή με την παλιά της μορφή είναι απαράδεκτη!

    Ας κοιτάξουμε τώρα τη μοίρα των λατρειών, οι οποίες εξ αρχής δεν είχαν μέσα τους επιθετικό στοιχείο. Για παράδειγμα – η λατρεία του Ινδικού άγιου Ραμακρίσνα. Για τη ζωή του (στον XIX αιώνα) έχουμε αρκετά λεπτομερείς μαρτυρίες των ανθρώπων, τους οποίους δεν έχουμε αφορμές να κατηγορήσουμε για ανειλικρίνεια. Οι μαθητές και ακροατές του έγραψαν ολόκληρους τόμους των μη-αντιφατικών μαρτυριών για τις πράξεις, τα λόγια, για την πρακτική του. Δεν υπάρχει ούτε ένα μικρογραμμάριο επιθετικότητας σε αυτό. Και όμως – ποιος έχει ακούσει για τον Ραμακρίσνα, εκτός από τους ειδικούς και ανθρώπους, που ασχολούνται με τον Ινδικό εσωτερισμό; Στην δική σας πόλη υπάρχει έστω ένας οπαδός του? Ακόμα και στην ίδια Ινδία δεν υπάρχουν πολλοί, που να τον γνωρίζουν, και χωρίς τον Ραμακρίσνα έχουν υπεραρκετούς θεούς. Αν ο Ραμακρίσνα θα ζούσε όχι στον XIX αιώνα, αλλά, ας πούμε, στον δέκατο έκτο ή δωδέκατο, απλώς θα είχε έρθει ένας τύπος, θα του έκοβε το λαρύγγι, θα ξεκοίλιαζε τους μαθητές του και τέλος η θρησκεία. Η θρησκεία, ακόμα και αν κήρυττε αποκλειστικά την καλοσύνη και την ελεημοσύνη, έπρεπε να αμύνεται, για να επιβιώσει. Οι καιροί άλλαξαν.

     

     

    Οι τρομοκράτες φέρνουν το κακό. Και τι λένε οι ίδιοι για αυτό?

    Οι ίδιοι σκέφτονται, ότι φέρνουν το καλό. Σοβαρά! Αν δεν θα  το καταλάβετε, η τρομοκρατία δεν θα σταματήσει ποτέ. Κοιτάζοντας στις φωτογραφίες των ηγετών τους, και ακόμα των θρησκευτικών ηγετών, οι οποίοι δικαιολογούν την τρομοκρατία, είναι δύσκολο να εκτοπίσεις το ότι τα πρόσωπα τους δεν είναι καθόλου απαίσια. Όλο περιμένεις να δεις ένα παραμορφωμένο με αγριάδα πρόσωπο, με σκιστά μάτια, και βλέπεις κάτι διαφορετικό – ένα όμορφο χαμόγελο, το πρόσωπο του καλού ανθρώπου, να πάρει! Το κοιτάς και απορείς – «και αυτός είναι εκείνος ο χεσμένος τρομοκράτης και υποστηρικτής των τρομοκρατών;;” Εκεί σας θέλω όμως – αυτοί είναι οι “καλοί άνθρωποι” από τη δική τους άποψη. Και γιατί όχι, θα σας ρωτούσαν; Αφού κάνουν αυτό, που τους προστάζουν τα “ιερά κείμενα”. Δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι γύρω τους είναι σίγουροι, ότι τα κείμενα αυτά είναι ιερά και λένε την αλήθεια. Ενώ σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο κανείς δεν σέβεται την άποψη τους!! Και εσύ, που διαβάζεις αυτό το άρθρο, επίσης σέβεσαι τα κείμενα, που παρακινούν να δολοφονούνται οι άπιστοι, να εκτελούνται τα παιδιά για ανυπακοή στους γονείς και να αποκεφαλίζονται όλοι, όσοι αλλαξοπίστησαν.

    Συχνά λένε, ότι οι τρομοκράτες ερμηνεύουν λανθασμένα αυτά τα κείμενα. Εκείνος, που το λέει αυτό, μάλλον, δεν τα είχε διαβάζει, και δεν διάβασε καν αυτούς, που τα διάβασαν. Ωστόσο, αν τα βιβλία αυτά είναι γραμμένα με μια τέτοια γλώσσα, ότι εκατομμύρια, δεκάδες εκατομμύρια άνθρωποι τα “ερμηνεύουν λανθασμένα”, δεν θα έπρεπε να κάνουν κάτι με αυτό τότε; Αφού το κόστος των “λανθασμένων ερμηνειών” είναι τεράστιο. Δεν βάζουμε στα ράφια της βιβλιοθήκης μας όμορφα στιλιζαρισμένα βιβλία με χρυσοστολισμένο δέρμα, στα οποία λέγεται, πως να φτιάξουμε ένα δηλητήριο από δηλητηριώδη μανιτάρια ή μια εκρηκτική ουσία, συνοδευμένα με παρακλήσεις να σκοτώσουμε οποίον δεν έχει τη σωστή μύτη. Δεν ονομάζουμε κιόλας αυτά τα βιβλία “ιερά” από το πρώτο μέχρι το τελευταίο γράμμα. Δεν καταδικάζουμε σε θανατική ποινή αυτούς, που επιτρέπουν στους εαυτούς τους να αμφισβητήσουν την αξιοπιστία των περιεχομένων τους.

    Δεν υπάρχει “συγκρατημένη θρησκεία”. Ο οποιοσδήποτε “συγκρατημένος” πιστός, που θεωρεί “ιερά” τα γνωστά σε μας βιβλία, με το ίδιο τρόπο υποστηρίζει τις παρακλήσεις για μίσος, γενοκτονία και τα λοιπά. Αν δεν σκοτώνει ο ίδιος, άλλοι σκοτώνουν για αυτόν, μεγαλωμένοι με τα “ιερά από το πρώτο μέχρι το τελευταίο γράμμα” κείμενα.

    Και κάτι άλλο – μην λαμβάνετε τα σοβιετικά έργα για τον Χίτλερ σαν ένα ιστορικό ντοκουμέντο. Ο Χίτλερ – δεν ήταν μια γελοιογραφική φιγούρα, ήταν ένας ζωντανός άνθρωπος, ο οποίος ένωσε και παρέσυρε με δύναμη, παραπλάνηση ή πειθώ δεκάδες εκατομμύρια εκπροσωπών του ενός από τα πιο μορφωμένα ευρωπαϊκά έθνη! Και τους έσπρωξε σε μια τρομερή μηχανή του κιμά των εγκλημάτων. Βρείτε τον τρόπο να δείτε τον πραγματικό Χίτλερ, για παράδειγμα, αγοραστέ την ταινία παραγωγής BBC «World at War». Σε αυτό υπάρχουν οι καταγραφές των ομιλιών του Χίτλερ. Ξέρετε – δεν φαίνεται σε καμία περίπτωση ένας ηλίθιος με αστεία μουστάκια. Δεν αξίζει να προσβάλουμε δεκάδες εκατομμύρια πολιτών του ενός από τους πιο μορφωμένους ευρωπαϊκούς λαούς, λέγοντας, ότι εκείνοι έδωσαν τις ζωές, την ευημερία, το μέλλον δικό τους και των παιδιών τους για έναν γελοίο, χαζό παλιάτσο. Για εκείνους ο Χίτλερ ήταν η ελπίδα για την επαναφορά της δικαιοσύνης. Η Γαλλία και η Πολωνία, που καταλήστεψαν αρπακτικά τη Γερμανία μετά τον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο – σε τι υπολόγιζαν; Ότι οι Γερμανοί θα το καταπιούν και θα το ξεχάσουν? Για τους Γερμανούς ο Χίτλερ ήταν καλός, δίκαιος, δυνατός ηγέτης. Όπως και ο Στάλιν για τους Ρώσους. Όπως ο Μάο για τους Κινέζους. Και έτσι θα είναι μέχρι να πούμε – “το καλό τότε – δεν είναι καλό σήμερα. Οι καιροί άλλαξαν”.

    Η προσωπικότητα; Τι είναι;

    Για να καταλάβουμε καλύτερα την εξέλιξη της οποιαδήποτε κοινωνικής διαδικασίας, και της διαδικασίας της εξέλιξης της θρησκευτικής συνείδησης επίσης, δεν μπορούμε να εξετάσουμε τον άνθρωπο σαν μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Παράξενο, αλλά για κάποιο λόγο αυτή η αρκετά απλή σκέψη δεν είχε κινήσει το ενδιαφέρον των ιστορικών και των κοινωνιολόγων ακόμα. Δεν δηλώνω ότι γενικώς είναι αδύνατον να καταλάβουμε οτιδήποτε χωρίς να αρνηθούμε την λεπτομερή εξέταση του ανθρώπου ως ολοκληρωμένη προσωπικότητα, αλλά εφόσον δεν καταλαβαίνεις κάτι, και αν θέλεις να εξετάσεις καλύτερα αυτό το ζήτημα, τότε, βέβαια, είναι ωφέλιμο να αντιληφθείς, ότι μια ενιαία, ολοκληρωμένη προσωπικότητα δεν υπάρχει καν.

    Κάθε άνθρωπος αντιμετωπίζει καθημερινά το γεγονός, ότι οι αποφάσεις, που πήρε νωρίτερα δεν εκτελούνται, οι αληθινές ζεστές επιθυμίες ξαφνικά αρχίζουν να φαίνονται κενές και χαζές, και έπειτα από λίγο καιρό – και πάλι ζεστές και αληθινές. Το βράδυ μπορώ να σκέφτομαι με ανυπομονησία, πως θα σηκωθώ νωρίς το πρωί, θα πλυθώ με παγωμένο νεράκι από τον κουβά και θα τρέξω πάνω στο τριζάτο χιόνι, ενώ το πρωί τραβάω πάνω μου σπασμωδικά την κουβέρτα, απορρίπτοντας με φρίκη το χτεσινό παραμιλητό.

    Ο άνθρωπος – είναι ένα σύνολο των υπό-προσωπικοτήτων. Ακούγεται περίπλοκο, μα είναι πάρα πολύ απλό. Κάθε στιγμή μέσα στον χρόνο υπάρχει ένα σύνολο των αντιλήψεων, το οποίο ορίζει τον εαυτό του με τη σκέψη “εγώ”. Οι άνθρωποι θα ξεφορτώνονταν ένα σωρό των ανόητων παραισθήσεων και θα κατάφερναν να κτίσουν μια πολύ πιο ευτυχισμένη ζωή, αν θα διατηρούσαν τη σαφήνεια για το ότι αυτό το σύνολο των αντιλήψεων, το οποίο τώρα κόλλησε πάνω στον εαυτό της την ταμπέλα “εγώ” – δεν είναι καθόλου το ίδιο σύνολο, που θα υπάρξει μετά από μια μέρα, ή ίσως και μετά από μια ώρα, ή πέντε λεπτά. Οι νομοί, που υπάρχουν στην κοινωνία – ποινικοί, ηθικοί, γραπτοί και άγραφοι, εισάγουν την έννοια της “ευθύνης” – αντίστοιχα υπάρχει η ποινική ευθύνη, η ηθική και τα λοιπά. Και πάλι, ας δούμε το ζήτημα από την άποψη της εξέλιξής : αν επιβίωσαν μόνο τέτοιες μορφές της κοινωνίας, στις οποίες υπάρχει η έννοια της ευθύνης, τότε η ύπαρξη μιας τέτοιας έννοιας είναι το πιο πιθανόν απ` όλα ένα εξελικτικό προτέρημα.

    Στην πραγματικότητα, μια τέτοια άποψη είναι πολύ απλουστευμένη – και θέλω να αναφερθώ εν συντομία σε αυτό. Για παράδειγμα, σε όλα τα μέρη του κόσμου η άνθρωποι αρρωσταίνουν με γρίπη. Αυτό σημαίνει, ότι η γρίπη είναι ένα εξελικτικό προτέρημα; Όχι, βεβαία. Για την ακρίβεια – η γρίπη δεν είναι το εξελικτικό προτέρημα του ανθρώπου. Ο ιός της γρίπης ζει και εξελίσσεται από μόνος του, και το γεγονός, ότι υπάρχει τώρα, σημαίνει, ότι οι σημερινές του εκδοχές επιβίωσαν στην μάχη της εξέλιξης. Αν αυτό συμφέρει ή όχι τον άνθρωπο – είναι μια άκρως περίπλοκη ερώτηση. Περίπου πενήντα χρόνια πριν και οι πιο εκκεντρικές θεωρίες θεωρούνταν σωστές, για παράδειγμα, ότι δεν χρειαζόμαστε τις έρημους και τους βάλτους. Πράγματι – τι είναι το καλό σε έναν βάλτο; Λερώνει τα παπούτσια μόνο. Δεν χρειάζεται να υπενθυμίσω, τι έχουν κάνει οι άνθρωποι, οδηγούμενοι με τέτοιες αντιλήψεις. Για αυτό μπορώ να εκφραστώ με μεγαλύτερη ακρίβεια: δεν βλέπω καμία άλλη υπόθεση, που να εξηγεί το γεγονός, ότι σε όλες τις σύγχρονες κοινωνίες υπάρχει η έννοια της ευθύνης, εκτός από την υπόθεση, πως η έννοια της ευθύνης σχημάτιζε τις κοινωνίες, περισσότερο ικανές για επιβίωση και ανταγωνισμό.

    Η εξήγηση αυτού του εξελικτικού μηχανισμού είναι αρκετά απλή. Η κοινωνία χωρίς την έννοια της ευθύνης είναι μάλλον ανίκανη για εποικοδομητική, δημιουργική δραστηριότητα.

    Ωστόσο, η χρίση της έννοιας της ευθύνης στην εκτίμηση της συμπεριφοράς μας δεν είναι τόσο απλή, όπως φαίνεται. Ακριβώς λόγω του ότι ο άνθρωπος είναι ένα σύνολο των ήμι-προσωπικοτήτων. Θα ήταν παράξενο να τιμωρούμε έναν άνθρωπο για κάτι, που έκανε κάποιος άλλος – οι κοινωνίες τέτοιου είδους θα ήταν εντελώς ανίκανες να επιβιώσουν. Και το να μην τιμωρήσεις έναν άνθρωπο για τις πράξεις του υπό την επηρεασμό τελείως διαφορετικής προσωπικότητας από εκείνη, που έχει τώρα, είναι επίσης κάπως άδικο… Και όμως αυτί η μορφή της αδικίας αποδεικνύεται η πιο ανθεκτική. Σε μια σειρά των περιπτώσεων ο Ποινικός Κώδικας εισάγει, παρεμπιπτόντως, αν και έμμεσα, την έννοια της “ήμι-προσωπικότητας”, και δεν επιβάλει ακόμα την τιμωρία στον άνθρωπο για τις πράξεις της ορισμένης ήμι-προσωπικότητας του. Φυσικά, οι εξαιρέσεις αυτές είναι πάρα πολύ σπάνιες, όμως, υπό ορισμένες συνθήκες ο κύκλος των εξαιρέσεων μπορεί να διευρυνθεί μέχρι το σημείο, όπου αρχίζει το απόλυτο χάος.

    Ένα παράδειγμα από την πρόσφατη ιστορία. Κάποιος άνθρωπος έπιασε στη σκάλα της πολυκατοικίας έναν ανήλικο πιτσιρικά και ασέλγησε, ας το πούμε έτσι, εις βάρος του. Τι ακριβώς έκανε, δεν θα το μάθουμε πια, διότι εκείνη τη στιγμή ο πατέρας του αγοριού – ο οποίος κάποτε ήταν επαγγελματίας πυγμάχος, – βγήκε έξω από το διαμέρισμα του και είδε ο, τι γινόταν. Ένα και μοναδικό χτύπημα ήταν αρκετό, για να σκοτώσει τον άλλο άνθρωπο. Το δικαστήριο αθώωσε τον φονιά, διότι εκείνος έπραττε “εν βρασμό ψυχής”. Ενδιαφέρον, αλλά το δικαστήριο καμία φορά δικαιώνει τον άντρα, που σκότωσε τη σύζυγο και τον εραστή της, τους οποίους έπιασε στο κρεβάτι του. Στη Σαουδική Αραβία το δικαστήριο θα αθωώσει πλήρως τον άντρα, που σκότωσε τη γυναίκα του, επειδή αυτή βγήκε έξω στο δρόμο και αντάλλαξε δυο λέξεις με κάποιον άγνωστο. Γίνεται, δηλαδή, ότι πολύ έντονα αρνητικά συναισθήματα αθωώνουν τον φονιά. Βέβαια, κατά τη διαδικασία το δικαστήριο υπολογίζει το “δίκαιο” της εμφάνισης αυτών των έντονων αρνητικών συναισθημάτων σύμφωνα με τις αντιλήψεις, που επικρατούν σε κάθε ορισμένη κοινωνία.

    Την εποχή του Στάλιν ο δολοφόνος κρινόταν σχεδόν αυτόματα Αθώος, αν σκότωνε τον “κουλάκ” [ κουλάκ – πιο ευκατάστατος συγχωριανός, πολύ συχνά έτσι ονόμαζαν και τους αγρότες, που απλώς είχαν δυο αγελάδες, και όχι μια] ή τον “τροτσκιστή”. Αυτόματα λαμβάνει την αθώωση η ακόμα και την υποστήριξη ο άνθρωπος, που σκοτώνει των στρατιώτη της χώρας, με την οποία η δική του χώρα βρίσκεται σε κατάσταση πολέμου. Υπάρχουν και άλλες εξαιρέσεις, όμως, κατά κανόνα κανείς και τίποτα δεν υπολογίζει την ύπαρξη των ήμι-προσωπικοτήτων στον άνθρωπο, όταν μιλάνε για τις σημαντικές από την άποψη των κοινωνικών ινστιτούτων πράξεις. Και αν ο άνθρωπος θέλει να επιβιώσει και να πετύχει στη ζωή του – είναι αναγκασμένος να προσαρμόζεται σε μια τέτοια τάξη των πραγμάτων – η κάθε του ήμι-προσωπικότητα φέρει ευθύνη για τις πράξεις της κάθε άλλης δικής του προσωπικότητας. Μάλλον απίθανο να γλιτώσεις τη κλήση για υπερβολική ταχύτητα, αν ως δικαιολογία θα πεις στον αστυνομικό της τροχαίας, ότι η ήμι-προσωπικότητα σου, η οποία εκείνη τη στιγμή βρισκόταν στο τιμόνι, είναι κάπως ανισόρροπη και ήδη έχει υποστεί εξορισμό από τις άλλες ήμι-προσωπικότητες, και από εκείνη επίσης, που αυτή τη στιγμή μιλάει με τον αστυνομικό. Δεν θα αποφύγετε την κλήση σχεδόν σίγουρα, και επιπλέον ίσως θα λάβετε και ένα εισιτήριο για το ψυχιατρικό ίδρυμα.

    Στον κόσμο των ενδοπροσωπικών σχέσεων, όλως περιέργως, η προαναφερόμενη κατάσταση είναι εντελώς πιθανή, και εκτός από αυτό – συναντιέται πάρα πολύ συχνά. Και σε αυτό, εννοείται, υπάρχει το εξελικτικό νόημα, και το πιο πιθανόν απ` όλα, αυτό βρίσκεται στο ότι οι ενδοπροσωπικες σχέσεις είναι κάποιας μορφής πεδίο, στο οποίο συμβαίνουν οι συγκρούσεις ανάμεσα στις ήμι-προσωπικότητες του ίδιου ανθρώπου, κτίζεται η δομή τους, σχηματίζεται το σύστημα της εσωτερικής εξουσίας, γίνεται η ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η εφαρμογή στην ενδοπροσωπικη σφαίρα των σκληρών κανόνων, σύμφωνα με τους οποίους η ευθύνη ισχύει ανεξάρτητα από το ποια ήμι-προσωπικότητα έκανε κάτι, το πιο πιθανόν θα καταντούσε αδύνατο τον σχηματισμό ενός σταθερά συνδεδεμένου κοινωνικού περιβάλλοντος, ας είναι η οικογένεια ή ομάδα συνεργατών, ή σε μια φιλική παρέα. Ο άντρας, που απάτησε την γυναίκα του, μπορεί να ζητήσει συγγνώμη, λέγοντας, ότι ήταν μεθυσμένος, και η επικρατούσα εκείνη τη στιγμή ήμι-προσωπικότητα έκανε τη πράξη, ωστόσο, το σύνολο των επικρατών στη νηφάλια κατάσταση ήμι-προσωπικοτήτων κατακρίνει ομόφωνα αυτή τη μεθυσμένη ήμι-προσωπικότητα. Πράγματι, η κατάσταση αυτή είναι ανεπιθύμητη για τις νηφάλιες ήμι-προσωπικότητες, διότι στην περίπτωση, αν η γυναίκα του δεν τον συγχωρέσει, αυτό θα είναι αδιάφορο μόνο σε μια μεθυσμένη ήμι-προσωπικότητα – και οι υπόλοιπες θα αντιμετωπίσουν τις κακές συνέπειες. Ως εκ τούτου, παρόλο που στις ενδοπροσωπικες σχέσεις η ύπαρξη της ευθύνης δεν οδηγεί στις άμεσες και μη-αντιστρέψιμες αλλαγές, η επανάληψη της κατάστασης, ειδικά πολλαπλή, μπορεί να οδηγήσει σε αυτές τελικά. Έτσι η κάθε ήμι-προσωπικότητα του ανθρώπου έχει την δική της προτίμηση, η οποία συνίσταται στο ότι οι άλλες ήμι-προσωπικότητες πρέπει να σέβονται τις αξίες της. Σαν αποτέλεσμα, κατά κανόνα είναι πιο επιτυχημένος εκείνος ο άνθρωπος, στον οποίον οι υπάρχουσες ήμι-προσωπικότητες τρέφουν αμοιβαίο σεβασμό και εκτιμούν τις αξίες των άλλων.

    Οι συνήθειες πάντοτε έχουν τη τάση να ξεπερνάνε τα ορισμένα για αυτές όρια. Το μίσος για τον εχθρό αναπόφευκτα οδηγεί στο μίσος για όλο και μεγαλύτερο κύκλο των ανθρώπων, φαινομένων, ιδεών, έτσι όλοι οι πόλεμοι είναι διπλά καταστροφικοί – στην αρχή τις ζημίες τις φέρνει ο εχθρός, και μετά – οι ίδιοι πρώην στρατιώτες της χώρας. Αναλόγως και με τον σεβασμό – αν στον άνθρωπο σχηματίστηκε ο κύκλος τον ήμι-προσωπικοτήτων, οι οποίες σέβονται μεταξύ τους, δηλαδή, υπολογίζουν τις άξιες, προσπαθούν να προστατέψουν τα συμφέροντα των άλλων και τα λοιπά, αυτή η συνήθεια εξαπλώνεται και πέρα από τα όρια ενός συνόλου των ήμι-προσωπικοτήτων. Όσο πιο πολύ ισορροπημένος είναι ο άνθρωπος, τόσο πιο ολοκληρωμένη συμπεριφορά δείχνει στους άλλους, τόσο μεγαλύτερος θα είναι ο βαθμός της ετοιμότητας για συνεργασία και κατανόηση με τους άλλους ανθρώπους. Το χάος ανάμεσα στις ήμι-προσωπικότητες, που συνήθως σχεδόν πάντοτε πετυχαίνεται με την καταπίεση των ενδιαφερόντων και βιαία επιβολή των δογμάτων και απαγορεύσεων, πάντα οδηγεί στο ότι το χάος ξεχύνεται και προς τα έξω. Έτσι η κοινωνία, στην οποία επικρατεί η θρησκευτική δικτατορία (ας είναι ο χριστιανισμός, ή το Ισλάμ, ή ο κομμουνισμός, ή η ευγένεια), αναπόφευκτα δημιουργεί το χάος μέσα στον εαυτό της. Από την άλλη, η κοινωνία, που αποτελείται από τους ανθρώπους, οι οποίοι βιώνουν και επιδιώκουν την αίσθηση των φωτισμένων αντιλήψεων, είναι ένα ακατόρθωτο για τη συνηθισμένη σε μας κοινωνία ιδανικό από την άποψη της σταθερότητας, αμοιβαίας συμπάθειας, αλληλεγγύης και της ψυχολογικής άνεσης, αντοχής στις βλαβερές επιδράσεις όσο απ` έξω, τόσο και από μέσα.

    Πώς πετυχαίνεται, όμως, μια τέτοια σταθερή κατάσταση, όταν ανάμεσα στις ήμι-προσωπικότητες του ανθρώπου έχει δημιουργηθεί μια εποικοδομητική αλληλεπίδραση; Τι συμβαίνει συγκεκριμένα; Και ποιο είναι εκείνο το διαταραγμένο στοιχείο στην κατάσταση, όταν η μια ήμι-προσωπικότητα νανουρίζει το παιδί, διαβάζει βιβλία, και μετά παίρνει τη βόμβα και ανατινάζει ένα εμπορικό κέντρο μαζί με τον εαυτό της, και το μέλλον της οικογένειας της, και εν μέρει – το μέλλον του λαού της, της θρησκείας της, στο όνομα της οποίας και γίνονται όλα ταύτα; Τι έχει χαλάσει στην κατάσταση, όταν ο άνθρωπος παίρνει τον δεύτερο τίτλο σπουδών, γίνεται ειδικός στην γεωλογία και αρχαιολογία, διατυπώνει τις λαμπρές υποθέσεις και σπουδάζει στο πλευρό των καλύτερων δασκάλων, και μετά ζυγίζει στο ένα του χέρι την Βίβλο, και στο άλλο – όλες τις επιστημονικές του γνώσεις για τον κόσμο, πετάει το δεύτερο και μετατρέπεται στον θρησκευτικό φανατικό (μια τέτοια ιστορία περιγράφεται στο βιβλίο του Ντόκινς)? Τι συμβαίνει, όταν ένας ενήλικος, μορφωμένος, νηφάλιος (συνέχισε το μόνος σου) άνθρωπος υποστηρίζει παρά την κάθε κοινή λογική τις ιδέες για το ότι η Γη υπάρχει δέκα χιλιάδες χρόνια και ότι δημιουργήθηκε από τον θεό?

    Η θρησκευτική συμπεριφορά της προσωπικότητας μπορεί να γίνει πιο κατανοητή, αν την αναλύσουμε με τη βοήθεια της αντίληψης του ανθρώπου σαν ενός συνόλου των ήμι-προσωπικοτήτων. Πιο συγκεκριμένα, πρέπει να ερευνήσουμε την ερώτηση – πώς γίνεται η συνεννόηση των ήμι-προσωπικοτήτων για την συνύπαρξη τους και πώς αυτή παραβιάζεται, πώς εξελίσσονται οι ήμι-προσωπικότητες ξεχωριστά και πώς κατά τη διαδικασία αυτή αλλάζει η τελική συμπεριφορά του ανθρώπου. Η σοβαρή μελέτη της θρησκευτικότητας, όπως και άλλων ψυχολογικών και κοινωνικών ζητημάτων, είναι αδύνατη χωρίς τις μελέτες αυτού του είδους. Αυτό το θέμα είναι παράλληλο εντός του πλαισίου του συγκεκριμένου άρθρου, έτσι δεν θα το αναπτύξω τώρα.

    Πώς θα ζήσουμε χωρίς τη θρησκεία?

    Θα καταφέρουμε να λύσουμε τα δύσκολα ηθικά προβλήματα χωρίς τη θρησκεία? Σίγουρα θα το καταφέρουμε. Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος να λύσεις το πρόβλημα είναι να χρησιμοποιήσεις την κοινή λογική και να βασιστείς στα γεγονότα και στα επιστημονικά δεδομένα. Όμως, θα μπορέσει να μας βοηθήσει η θρησκεία, όπως θα μας βοηθήσει και η χρήση της ηθικής, που επικρατεί στην εποχή μας; Στο βιβλίο του «Η Περί Θεού Αυταπάτη», ο Ντόκινς γράφει, αναφερόμενος στα κραυγαλέα αποκόμματα από τα “ιερά κείμενα” : “απ` όπου και να προήλθε η σύγχρονη ηθική, η πηγή της – δεν είναι σε καμία περίπτωση η Βίβλος”. Θα μπορούσαμε να αμφισβητήσουμε αυτή τη διατύπωση, διότι η σύγχρονη ηθική το πιο πιθανόν απ` όλα έχει ως πηγή τις ίδιες δυνάμεις, που σχετίζονταν με την εισαγωγή στην Βίβλο τα ανθρωπιστικά (ειδικά στην εποχή της δημιουργίας του) στοιχεία. Μα τι από τα “ιερά” κείμενα παρέμεινε επίκαιρο μέχρι τώρα; Ελάχιστα πράγματα. Αυτό το ελάχιστο, φυσικά, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στη λύση των προβλημάτων, όμως, για ποιο λόγο να το κάνουμε, αν εμείς από την άποψη της σύγχρονης ηθικής εκτιμάμε το περιεχόμενο της Βίβλου (και συνήθως βρίσκουμε αυτό το περιεχόμενο ανόητο ή απαίσιο), και όχι το αντίθετο.

    Ας πάρουμε, για παράδειγμα, το ζήτημα των εκτρώσεων. Όποτε και να συζητιόταν αυτό το θέμα στην τηλεόραση, ανάμεσα στους ειδικούς πάντοτε ή σχεδόν πάντοτε θα υπάρχει ο ιερέας. Και γιατί είναι εδώ, αυτός ο οπισθοδρομικός, που θεωρεί “ιερό κείμενο” μια μάζα των απαίσιων (για τον άνθρωπο της δικής μας εποχής) ιδεών, ιστοριών και παρακλήσεων; Ποιο είναι το τόσο έξυπνο, που μπορεί να προσθέσει αυτός ο άνθρωπος με τα ράσα σε αυτά, που μας λένε οι γυναικολόγοι, αναισθησιολόγοι, βιολόγοι, εμβρυολόγοι, χειρούργοι, ψυχολόγοι, φυσιολόγοι, ενδοκρινολόγοι και άλλοι; Ίσως θα μας υπενθυμίσει για την αξία της ζωής, μιας και εκκλησία είναι κατά των εκτρώσεων; Ίσως. Όμως, εμείς γνωρίζουμε για την αξία της ζωής και χωρίς αυτών, και αυτός καλό θα ήταν να κοιτάξει στην δική του “πηγή της σοφίας” και να μας εξηγήσει – γιατί εκεί σχεδόν σε κάθε σελίδα βρίσκονται οι παρακινήσεις για φόνο; Και να μας πει κιόλας, γιατί ο δικός του θεός – είναι ένας αηδιαστικός σαδιστής, που τιμωρεί τους αθώους ανθρώπους για κάποια αμαρτία, που διέπραξε ο Αδάμ με την Εύα; Γιατί διατάζει στον Αβραάμ να σφάξει με ένα μαχαίρι τον γιο του; Και γιατί ο ιδρυτής των θρησκειών συμφώνησε και κέρδισε με τον ίδιο τρόπο την εύνοια και υποστήριξη του θεού; Απλώς εκτέλεσε την διαταγή; Αυτή η στάση ήδη πήρε την πρέπουσα εκτίμηση στην δική της Νυρεμβέργης, η οποία παρόλο που ήταν ντροπιαστική υπό όλες της έννοιες (ελπίζω, ο Σουβόροφ η οι ακόλουθοι του θα φτάσουν ακόμα στην αποκάλυψη και αυτής της φάρσας), όμως, σε αυτό το κομμάτι είναι άξια του θαυμασμού μας.

    Ενώ σε μια άλλη ιστορία ο Θεός τελικά αναγκάζει τον Ιεφθάε να ψήσει στη φωτιά (!!) την ίδια δική του μικρή κόρη σαν δείγμα της “ευγνωμοσύνης” για την νίκη στη μάχη, που του χαρίστηκε από τον θεό. Α, ναι, – γράφει ο Ντόκινς – ξεχάσαμε, ότι η από την Παλαιά Διαθήκη ιστορία για τον Αδάμ και Εύα δεν είναι, φυσικά, κυριολεκτική, αλλά συμβολική. Συμβολική; Δηλαδή, για να σου κάνει την εντύπωση, ο Ιησούς διοργάνωσε τα δικά του πάθη και την σταύρωση σαν μια τιμωρία για τη συμβολική αμαρτία, την οποία έπραξε ένα ανύπαρκτο πρόσωπο; Και πείτε μου – δεν είναι η πιο σκληρού και αηδιαστικού είδους παράνοια?

    Όχι, ας πάει αυτός ο κύριος με τα ράσα στους συνεργάτες του, εμείς θα τα καταφέρουμε και χωρίς αυτόν.

    Πώς θα έλυνα εγώ το πρόβλημα των εκτρώσεων;

    Πρώτον, θα βασιζόμουν στο γεγονός, ότι η δολοφονία του ανθρώπου είναι κατηγορηματικά απαράδεκτη. Βέβαια, με σπάνιες εξαιρέσεις τις καταστάσεις, όταν ο φόνος αυτός γίνεται αναγκαστικά λόγω των απολύτως επιθετικών και επικίνδυνων πράξεων αυτού του ανθρώπου, και επίσης λόγω των εξαιρετικά επικίνδυνων συνεπειών, που έχουν σχέση με αυτόν. Μεθυσμένος από την βότκα ή τη θρησκεία άνθρωπος, που επιτίθεται με το μαχαίρι σε έναν άλλο, πρέπει να σκοτωθεί με την μικρότερη αμφιβολία για το ότι το θύμα του θα καταφέρει να σωθεί. Πήρες στα χέρια σου ένα όπλο και επιτέθηκες σε κάποιον με σκοπό να τον πληγώσεις, να τον σκοτώσεις, ή να τον αφήσεις ανάπηρο; Να αναλάβεις και την ευθύνη – εκείνη την συγκεκριμένη ευθύνη για την πράξη σου.

    Όμως, η στάση μου αφορά συγκεκριμένα τον άνθρωπο, και όχι κάτι άλλο. Το έμβρυο – δεν είναι άνθρωπος. Ξέρουμε με ακρίβεια, ότι ο άνθρωπος κατά τη διαδικασία της ανάπτυξης του περνάει από μια ολόκληρη σειρά μεταμορφώσεων σύμφωνα με την πρόοδο της εξέλιξης μας. Το έμβρυο στον πρώτο μήνα της εγκυμοσύνης είναι περισσότερο ψάρι η αμφίβιο, και σε καμία περίπτωση άνθρωπος. Θα γίνει άνθρωπος κάποτε; Σίγουρα. Όμως, με την ίδια επιτυχία στον άνθρωπο μπορεί να εξελιχθεί και το σπερματοζωάριο, και το ωάριο. Θα μαζέψουμε συλλόγους και για τη διάσωση του κάθε σπερματοζωαρίου; Θα απαγορεύσουμε τον αυνανισμό, κάτι, που κάνει η εκκλησία κιόλας, και το “ιερό κείμενο” της δίνει μια θαυμάσια συμβουλή – αν θέλεις να χαϊδέψεις με το χέρι σου το πέος ή το μουνάκι σου – κόψε το χέρι – καλύτερα χωρίς αυτό, παρά να ζήσεις τέτοιος – κοίταξε το «Κατά Μάρκο Ευαγγέλιο» (9:43-44) (ακόμα θέλετε να προσκαλέσετε τον ιερέα στη συζήτηση κάποιων προβλημάτων;). Στην περίπτωση τυχαίας νυχτερινής εκσπερμάτωσης θα καταδικάσουμε τον κακοποιό με την κατηγόρια “μαζικός φόνος από αμέλεια”; Αυτό είναι παράλογο, το καταλαβαίνουμε. Και γιατί τότε η τιμωρία για την καταστροφή του εμβρύου δεν είναι παράλογη; Όπως παρατηρεί πάρα πολύ σωστά ο Ντόκινς, τότε ο κάθε άνθρωπος θα πρέπει να υποστεί τιμωρία, αφού είχε την δυνατότητα να συνουσιαστεί, αλλά την απέφυγε, και έτσι “σκότωσε” τον άνθρωπο, που θα μπορούσε να γεννηθεί.

    Η βαρετή σε όλους πια ιστορία για το πως δυο φοιτητές της ιατρικής ρωτάνε – αν πρέπει να διακόψουμε την κύηση, γνωρίζοντας, ότι ο πατέρας έχει τη σύφιλη, η μητέρα φυματίωση, τέσσερα μεγαλύτερα αδέρφια πέθαναν από κρετινισμό, τη νόσο του Μπότκιν και επιληψία? Και όταν ο φοιτητής λέει, πως ναι, ο καθηγητής με θρίαμβο του λέει: «συγχαρητήρια, μόλις σκοτώσατε τον Μπετόβεν”. Ο Μπετόβεν βρέθηκε σε αυτόν τον μύθο εντελώς τυχαία, και στη θέση του θα μπορούσε να μπει ο οποιοσδήποτε, διότι όλη αυτή η ιστορία – είναι βλακεία από το πρώτο μέχρι το τελευταίο γράμμα, αλλά το περίεργο είναι, γιατί οι ευκολόπιστοι φοιτητές και φοιτήτριες δεν αρχίζουν να κάνουν σεξ κατευθείαν στο γραφείο του καθηγητή, και στην περίπτωση της αγανάκτησης του δεν τον κατηγορούν για απόπειρα δολοφονίας του νέου ευφυέστατου μουσικοσυνθέτη, για τον οποίο ο κόσμος τώρα δεν θα ακούσει ποτέ?

    Συνήθως το πρόβλημα μπορεί να λυθεί, χωρίς να έχουμε πετύχει την σταθερή βεβαιότητα για όλα τα στοιχεία της. Η ερώτηση για την έκτρωση – είναι ένα από αυτά τα προβλήματα. Πράγματι, η στιγμή, όταν το έμβρυο μετατρέπεται σε μικρό άνθρωπο, μου είναι άγνωστη και για να λυθεί αυτό το ζήτημα, πρέπει να το μελετήσουμε πάρα και πάρα πολύ προσεκτικά, προσκαλώντας ως ειδικούς πολλούς εξαιρετικούς εμβρυολόγους και άλλους επιστήμονες (και ποιους άλλους θα μπορούσαμε να καλέσουμε – του μπάρμπα με τα ράσα, που σταυροκοπιέται με τη λέξη “γκαστρουλα”;). Όμως, για να λύσουμε το πρόβλημα της απαγόρευσης ή της επιτροπής των εκτρώσεων, δεν χρειαζόμαστε να βρούμε απάντηση σε αυτή την ερώτηση, δεν υπάρχει ανάγκη για αυτό, τουλάχιστον, στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Πότε, θεωρείται, ότι είναι ακίνδυνο να γίνει η έκτρωση; Στον έκτο ή στον έβδομο μήνα; Όχι, βέβαια, έτσι σχεδόν όλες γυναίκες κάνουν την έκτρωση τον πρώτο κιόλας μήνα της κύησης, το αργότερο στον δεύτερο. Ας διευκρινίσουμε, ρωτώντας τους επιστήμονες – μπορούν να μας ορκιστούν, ότι στον τρίτο μήνα της εγκυμοσύνης το έμβρυο σίγουρα δεν είναι άνθρωπος ακόμα – με την ίδια σιγουριά, που μας λένε, ότι το έμβρυο μιας εβδομάδας δεν είναι ακόμα άνθρωπος? Ναι; Και στον τέταρτο; Όχι; Αν όχι, τότε η λύση μπορεί να είναι τέτοια: επιτρέπεται η άμβλωση μέχρι τον τέταρτο μήνα της εγκυμοσύνης. Αν εσύ εκδήλωσες την ανωριμότητα, αδιαφορία, ηλιθιότητα, νωθρότητα, η για οποιοδήποτε άλλο λόγο ανέβαλες τη λύση αυτού του προβλήματος για χρόνο μεγαλύτερο από τους τρεις μήνες, θα πρέπει να περιμένεις ακόμα έξι – τώρα στην κοιλιά σου ίσως να μην βρίσκεται μόνο το έμβρυο, αλλά ένας άνθρωπος.

    Κατόπιν τη γέννηση του παιδιού, η μητέρα, που επιθυμούσε να σκοτώσει το έμβρυο, πρέπει να βρίσκεται υπό παρακολούθηση μιας ειδικής ομάδας ψυχολόγων, οι οποίοι και θα αποφασίζουν – αν πρέπει να της αφήσουν το παιδί η όχι, διότι, από τη μια μεριά, εκείνη ήθελε να το σκοτώσει, άρα, υπάρχουν λόγοι για αυτό, και αυτοί οι λόγοι ίσως εξακολουθούν να υπάρχουν. Από την άλλη, ο δισταγμός της “να σκοτώσει – να μην σκοτώσει” ίσως να προήλθε από τέτοιους παράγοντες, όπως ο φόβος του μέλλοντος, αβεβαιότητα για τον εαυτό της και τα λοιπά, ενώ δεν έβλεπε τότε το παιδί σαν έναν αληθινό άνθρωπο, μα έβλεπε μόνο την κοιλιά, που μεγαλώνει, και τη ναυτία της. Ωστόσο, τώρα η κατάσταση άλλαξε – ορίστε, είναι εδώ – ένα ζωντανό παιδί, για το οποίο πιθανόν να σχηματίστηκαν κάποια συναισθήματα, και τότε η προηγούμενη επιθυμία της να καταστρέψει το έμβρυο μπορεί να αναγνωριστεί ως ασήμαντη υπό την έννοια της απουσίας των ορισμένων νομικών συνεπειών.

    Δεν αποκλείω, ότι η άποψη μου σχετικά με τις εκτρώσεις δεν είναι αρκετά προσεκτικά μελετημένη, και οι έμπειροι γυναικολόγοι, φυσιολόγοι, εμβρυολόγοι και άλλοι επιστήμονες, που βασίζονται στις απόψεις τους στα γεγονότα, στην κλινική πρακτική, μπορούν να συμπληρώσουν πολλά, και ως αποτέλεσμα αυτού η θέση μου σχετικά με τις εκτρώσεις θα γίνει πιο περίπλοκη, ή θα αλλάξει μορφή. Και όμως, γενικώς μια τέτοια προσέγγιση στη λύση των προβλημάτων σας αρέσει λιγότερα, απ` ότι η προσέγγιση, προτεινόμενη από την εκκλησία? Σας υπενθυμίζω, ότι οι κληρικοί προτείνουν σε μας είτε να αντιλαμβανόμαστε τα “ιερά κείμενα” σοβαρά, ως ιερά από το πρώτο μέχρι το τελευταίο γράμμα, και σε αυτή την περίπτωση είναι επικίνδυνο να τους αφήσουμε ακόμα και να πλησιάζουν τους άλλους ανθρώπους, είτε να κατανοούμε τις βιβλικές ιστορίες και συμβουλές με την μεταφορική, αλληγορική τους έννοια. Η αλληγορία – είναι υπέροχο, μα ποιος και πώς ερμηνεύει αυτές τις αλληγορίες; Τι συγκεκριμένα και μέχρι ποιο βαθμό είναι αλληγορία; Τούτο η εκείνο; Από εκεί μέχρι εδώ; Ποιος θα παίρνει τις αποφάσεις; Ο Παπάς; Εσύ προσωπικά θα ήθελες  η μοίρα της εγκυμοσύνης σου να βρισκόταν στα χέρια του Πάπα; Η αλληγορία ανήκει στον τομέα της ποίησης, της λογοτεχνίας, του υψηλού στοίχου και των θεαματικών καλλιτεχνικών μορφών. Τι σχέση έχουν με όλα τα αυτά οι εκτρώσεις??

    Το βάθος της πίστης.

    Πολύ συχνά συναντάμε τις φράσεις του τύπου “η πίστη του ήταν πολύ βαθιά”, ή “βαθιά στην ψυχή πίστευε πολύ”. Η χρίση τέτοιων κλισέ φέρνει τη σύγχυση, που συμφέρει αυτούς, ο οποίοι θέλουν να κρύψουν την απουσία του περιεχομένου πίσω από τις βαρύγδουπες φράσεις. Για ποιο “βάθος” μιλάνε; Για το βάθος σε τι; Αυτή η θολούρα είναι πολύ βολική σε αυτούς, που δεν θέλουν να σκέφτονται, αλλά προτιμούν να παραμείνουν τυφλοί.

    Εντωμεταξύ, τα πάντα εδώ είναι πάρα πολύ απλά. Υπάρχει ένα τέτοιο φαινόμενο, όπως η “βεβαιότητα”. Πρέπει να διακρίνουμε τη βεβαιότητα από τις άλλες αντιλήψεις – από τις σκέψεις, συναισθήματα, αισθήσεις. Φανταστείτε, ότι εγώ έσκυψα στην γη και σαν να πήρα κάτι και το έκρυψα στο χέρι μου. Είναι εύκολο να αισθανθούμε τη βεβαιότητα, ότι έχω στο χέρι μου μια μικρή πέτρα; Εύκολο. Όμως, μετά από αυτό εγώ θα γελάσω και θα πω, ότι σας παραπλάνησα επίτηδες, και ότι δεν έχω καμία πέτρα στο χέρι μου. Το ίδιο εύκολα μπορούμε να βιώσουμε τη βεβαιότητα, ότι δεν έχω καμία πέτρα στο χέρι μου. Ο καθένας μπορεί να εξασκηθεί στην αλλαγή της βεβαιότητας. Και – το τονίζω – δεν είναι η σκέψη “εκεί υπάρχει μια πέτρα”, ή “εκεί δεν υπάρχει πέτρα”, αν και σίγουρα η βεβαιότητα κατά κανόνα συνοδεύεται με τέτοιες σκέψεις. Αν έχεις τη βεβαιότητα, ότι στο χέρι μου είναι κρυμμένη μια πέτρα – πες τη φράση “δεν υπάρχει πέτρα εκεί” – η βεβαιότητα δεν θα μειωθεί από αυτό, διότι είναι δυο εντελώς διαφορετικές αντιλήψεις.

    Και εδώ είναι όλο το θέμα! Αν κάποιος άνθρωπος για κάποιους λόγους, ας είναι ο φόβος να δείχνει παλιομοδίτικος, ή ο φόβος να πάει κόντρα στο ρεύμα, ή επιθυμία να δείχνει εκκεντρικός – αν για οποιονδήποτε λόγο λέει, ότι δεν πιστεύει στο θεό, αυτό σημαίνει, ότι όντως δεν πιστεύει; Όχι. Η βεβαιότητα και οι σκέψεις καμιά φορά αντιτίθενται μεταξύ τους. Υπάρχουν και ακόμα πιο μπερδεμένα σχήματα, όταν ο άνθρωπος μόνος με τον εαυτό του δηλώνει, ότι δεν πιστεύει στον θεό, και όμως η βεβαιότητα για την ύπαρξη του και πάλι βρίσκεται στην ίδια ήμι-προσωπικότητα του. Η αιτία αυτού του φαινομένου βρίσκεται στην “ανειλικρίνεια”. Ανειλικρίνεια – είναι η απροθυμία να διακρίνεις τις αντιλήψεις σου. Ο κάθε άνθρωπος εξασκείται στην ανειλικρίνεια από την ίδια στιγμή, όταν επιλέγει να προστατέψει τον εσωτερικό του κόσμο, το δικό του σύστημα των αξίων, των πεποιθήσεων από την εχθρική εξωτερική επιρροή, και την ίδια στιγμή να αποφύγει την εσωτερική σύγκρουση. Στην αρχή ο άνθρωπος λέει ψέματα στους άλλους, μα αργότερα άθελά του ή σκόπιμα αρχίζει να κοροϊδεύει και τον εαυτό του. «Εγώ δεν έφαγα τη μαρμελάδα! Δεν έφαγα, δεν έφαγα». Για να δείχνει άκρως πειστικός, και να αποφύγει τη τιμωρία, το παιδί αρχίζει να εκτοπίζει τη μνήμη, που λέει, ότι έφαγε το γλυκό. Αρχίζει να ανταλλάζει την βεβαιότητα του. Και όσο μεγαλύτερη είναι η απειλή, τόσο πιο αποτελεσματικά το παιδί μαθαίνει την ανειλικρίνεια. Ανεξάρτητα από το – αν εγώ αντιλαμβάνομαι σωστά ή λάθος τη διαδικασία του σχηματισμού της συνήθειας να είναι ανειλικρινείς, το αναμφισβήτητο είναι, ότι ο κάθε άνθρωπος είναι ανειλικρινής σε πολλά (αν όχι σε όλα). Αυτός συνέχεια δημιουργεί τις λανθασμένες βεβαιότητες.

    Δεν υπάρχει τίποτα το ασυνήθιστο στην κατάσταση, όταν ο άνθρωπος (ένα σύνολο των ήμι-προσωπικοτήτων) στον εαυτό του και στους άλλους λέει, ότι δεν πιστεύει στον θεό, ενώ σε μια κρίσιμη κατάσταση ξαφνικά εμφανίζεται μια άλλη ήμι-προσωπικότητα, η οποία είτε έχει, είτε δημιουργεί γρήγορα μια τέτοια βεβαιότητα για ψυχοθεραπευτικούς λόγους. Αν το αεροπλάνο, στο οποίο εσύ ταξιδεύεις, αρχίζει να διαλύεται, ίσως θα λειτουργήσει ο μηχανισμός του αυτοκαθησυχασμού μέσω δημιουργίας της βεβαιότητας για την ύπαρξη του θεού. Αν η χώρα, στην οποία εσύ ζεις, ασυγκράτητα πέφτει στην δύνη του χάους, της δικτατορίας και του φανατισμού, τότε εμφανιζόμενη υπό την επίδραση του φόβου ήμι-προσωπικότητα μπορεί να δημιουργήσει την βεβαιότητα για τον θεό.

    Ως εκ τούτου δεν υπάρχει κανένα βάθος της ψυχής, στο οποίο κείτεται η πίστη στον θεό. Υπάρχει η βεβαιότητα για την ύπαρξη του θεού, η οποία, όπως και πολλές άλλες, δημιουργούνται από τον άνθρωπο σύμφωνα με την κατάσταση. Ίσως, κάποιος θεωρεί, ότι μια τέτοια ψυχοθεραπευτική επίδραση είναι ωφέλιμη; Αφού ο άνθρωπος τρελαίνεται από τα αρνητικά συναισθήματα, ενώ με αυτόν τον τρόπο δημιουργεί την πίστη στο θεό, και έτσι ηρεμεί. Ίσως. Νομίζω, ότι ο καθένας επιλέγει για τον εαυτό του μόνος του. Όμως, για να κάνεις την επιλογή σου, πρέπει να κοιτάξεις – ποια είναι αυτή; Τι βρίσκεται σε κάθε μεριά της ζυγαριάς; Η δημιουργία της βεβαιότητας για την ύπαρξη του θεού προσφέρει την ηρεμία, και ένας ήρεμος άνθρωπος είναι περισσότερο ικανός να εκτελεί τις αποτελεσματικές για την επιβίωση πράξεις. Αυτό είναι αναμφισβήτητα σωστό. Όμως, ας μην ξεχνάμε, ότι ο ίδιος καθησυχασμός μπορεί να γίνει χαλαρωτικός. Γνωρίζουμε, ότι ο άνθρωπος σε κατάσταση άγχους, καμιά φορά είναι ικανός για σχεδόν ακατόρθωτα πράγματα. Το να χαλαρώσεις και να “αφεθείς στην βούληση του θεού” – είναι μια εντελώς πιθανή συνέπεια της εμφάνισης της πίστης στον θεό. Να μην παραλείψουμε επίσης και το ότι η ανειλικρίνεια από μόνη της – είναι μια άκρως επικίνδυνη νόσος.

    Έχετε παρατηρήσει, ότι το θέμα έχει αλλάξει προ πολλού; Συζητάμε τώρα την ωφελιμότητα ή μη της εμφάνισης της πίστης από την ψυχοθεραπευτική άποψη στις κρίσιμες καταστάσεις, εντωμεταξύ η απάντηση στην ερώτηση αυτού του παραγράφου έχει βρεθεί ήδη – δεν υπάρχει κανένα “βάθος της ψυχής, στην οποία βρίσκεται η πίστη στον θεό”. Υπάρχει κάτι άλλο – η αυτόματη δημιουργία από τον άνθρωπο της τυφλής βεβαιότητας για την ύπαρξη του θεού σε μια κρίσιμη στιγμή.

    Σεβαστείτε την πολιτική μου ορθότητα.

    Πολύ συχνά μπορούμε να ακούσουμε τις παρακλήσεις για σεβασμό των διάφορων πίστεων. Οι παρακλήσεις αυτές είναι τόσο κοινές παντού, μετατράπηκαν σε ένα τόσο χαρακτηριστικό κομμάτι των οποιωνδήποτε συζητήσεων για τη θρησκεία, ότι κανείς πια δεν κάνει τον κόπο να σκεφτεί – τι, ουσιαστικά, εννοούν, όταν λένε αυτές τις φράσεις?? Τι είναι αυτό – “να σέβεσαι τη θρησκεία”; Και εφόσον κανείς δεν ξέρει, τι εννοείται, τότε η λέξεις αυτές μετατράπηκαν σε κάποιου είδους ρόπαλο, το οποίο κουνάνε δεξιά και αριστερά. Πολύ συχνά στο ρόπαλο “σεβασμός στην πίστη”, σφιγμένο στο ένα χέρι, προσθέτουν μια εξίσου ακατανόητη φράση “πολιτική ορθότητα” στο άλλο. Ας είμαστε όλοι πολιτικά ορθοί. Ας είμαστε. Μα πώς; Ε, δεν ξέρουμε. Και δεν το ξέρουμε, γιατί ο ορισμός αυτής της φράσης δεν υπάρχει. Και μόλις οι άνθρωποι με τάση προς θρησκεία ακούν κάποιες νηφάλιες κουβέντες για τη θρησκεία, αμέσως – μπαμ! Χτυπάνε με το ρόπαλο τους: “ας έχουμε σεβασμό για τη θρησκεία!”.

    Ας το αναλύσουμε. Η κάθε θρησκεία επιμένει στα δικά της, πολύ συχνά διαμετρικά αντίθετα. Όχι, σε κάτι οι θρησκείες μοιάζουν πάρα πολύ, για παράδειγμα, στο μίσος για τους αλλόθρησκους, αυτό υπάρχει σε καθεμία από αυτές – όπως και στα “ιερά κείμενα”, έτσι και στις συμπεριφορές των πιστών. Όμως, αν συγκρίνουμε το Κοράνι, Ταλμούδ και την Καινή Διαθήκη, δεν είναι και τόσο δύσκολο να δούμε τη διάφορα. Ωστόσο – γιατί να την αναζητήσουμε; Το ίδιο γεγονός, ότι οι πιστοί της μιας θρησκείας δεν μπορούν να θεωρηθούν πιστοί σε μια άλλη, επιδεικνύει ακριβώς, ότι οι ίδιοι πιστοί είναι σίγουροι για μια τεράστια, εξ αρχής διαφορά ανάμεσα στις θρησκείες. Και υπάρχει μια θρησκεία, στην οποία η αλλαγή της πίστης τιμωρείται με θάνατο. Άρα – αυτοί θεωρούν, ότι η διαφορά ανάμεσα στα δόγματα τους έχει τόσο τεράστια σημασία.

    Δηλαδή, όταν μας παρακαλούν να “σεβαστούμε” την θρησκεία, προφανώς δεν μπορεί να εννοηθεί η παράκληση να τις “δεχτούμε”, αυτό δεν είναι η παρακίνηση για πίστη σε όλες τις θρησκείες. Ας το δούμε – πως εκδηλώνεται πρακτικά αυτός ο “σεβασμός”. Αυτό γίνεται έτσι: μαζεύονται μπροστά στις κάμερες οι ιερείς διάφορων θρησκειών, και δηλώνουν το εξής: η δική μου θρησκεία – είναι η αληθινή, και οι άλλες περιέχουν πλάνες. Ωστόσο, (απευθυνόμενος στον ιερέα-γείτονα μου), αντιμετωπίζω με σεβασμό το γεγονός, ότι εσύ πιστεύεις στην δική σου ελαττωματική θρησκεία. Ο γείτονας, απευθυνόμενος στον πρώτο, λέει το ίδιο πράγμα. Όλοι χειροκροτούν, και πάνε στα σπίτια τους, απ` όπου συνεχίζουν την εξάπλωση των ιδεών για το ότι η δική τους θρησκεία είναι αληθινή, και οι υπόλοιπες – όχι. Έτσι βγαίνει, ότι ο “σεβασμός” – είναι η αποδοχή του δικαιώματος του ανθρώπου για πλάνη. Στην ουσία, ο πρώτος ιερέας λέει στον δεύτερο, πως ανέχεται το γεγονός, ότι εκείνος ανήκει στην λανθασμένη θρησκεία, και ο δεύτερος δηλώνει στον πρώτο ακριβώς το ίδιο πράγμα.

    Με αυτόν τον τρόπο, θα θεωρείται, ότι ο αθεϊστής “σέβεται” την θρησκεία στην περίπτωση, όταν ο ίδιος, λέγοντας ο, τι σκέφτεται περί θρησκείας, ταυτόχρονα θα συμφωνεί, ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το δικαίωμα να κάνει λάθος, να έχει ένα δικό του σύστημα των απόψεων σχετικά με τον κόσμο, το οποίο ίσως σε κάποιον άλλο μπορεί να φανεί λανθασμένο. Εντάξει, δεν θα μπορούσαμε να μην υποστηρίξουμε μια τέτοια άποψη. Πρέπει να σεβόμαστε τις απόψεις των άλλων. Να υποστηρίζουμε την δική μας γνώμη, και ταυτόχρονα να κρατηθούμε σε μια τέτοια θέση, με την οποία κανενός είδους βία δεν θα έπρεπε να υπάρχει – ο καθένας μπορεί να επιλέξει ένα δικό του σύστημα των απόψεων για τον κόσμο, και δεν πρέπει να καταδιώκεται για αυτό.

    Και μάλλον όλα δείχνουν μια χαρά.

    Όχι εντελώς, όμως.

    Και τι να κάνουμε με τα ιερά κείμενα, τα οποία παρακινούν να φτύνουμε στους τάφους των αλλόθρησκων, να καταριόμαστε τις μητέρες τους και να σκοτώνουμε όλους, όσοι άλλαξαν τη πίστη; Συγγνώμη – κάτι δεν ταιριάζει εδώ. Πώς μπορεί ένας πιστός να συμφωνήσει με την αρχή της ελευθέριας της θρησκείας (η του αθεϊσμού), και ταυτόχρονα να συνεχίζει να θεωρεί τον εαυτό του ακόλουθο της θρησκείας, η οποία βασίζεται στα “ιερά κείμενα”, που εκφράζουν ακραίο μίσος, μηδενική ανοχή για τους αλλόθρησκους; Ψέματα βγαίνουν. Υποκρισία. Έτσι όλη αυτή η φασαρία γύρω από την αρχή του “σεβασμού για τις θρησκείες” – είναι η μπουρδολογία, αυταπάτη. Αυτή η αρχή δεν θα φέρει την ειρήνη, διότι μόνο οι αθεϊστές μπορούν να τη συμμεριστούν ειλικρινά, επειδή δεν έχουν τα “ιερά κείμενα”, που καλούν τον κόσμο να μισεί τους αλλόθρησκους. Και όταν οι θρησκευόμενοι άνθρωποι λένε, ότι συμμερίζονται αυτή την αρχή, τότε απλώς τρέφουν αυταπάτες. Η λένε ψέματα.

    Δεν θα αναφερθώ με λεπτομέρεια στην πολιτική ορθότητα, διότι έχει μια έμμεση σχέση με το θέμα της θρησκείας, και πιο συγκεκριμένα – είναι το ίδιο στυλ της αυταπάτης (ή της απάτης). Το να είσαι πολιτικά ορθός στην δική μας εποχή σημαίνει να απαγορεύσεις στον εαυτό σου τη σκέψη, πόσο μάλλον να γράφεις ή να μιλάς για εκείνες τις διαφορές, τις οποίες παρατηρείς στους εκπρόσωπους των διάφορων εθνικοτήτων. Σύμφωνα με αυτό,  κάποιοι άνθρωποι μπορούν να έχουν τις ιδιομορφίες τους, μπορείς να το αναλύσεις, μα για τα χαρακτηριστικά των εθνών – μην τολμήσεις. Η αγνόηση αυτού του περιορισμού τιμωρείται με κάθειρξη, μιας και το λέμε. Εντωμεταξύ, αυτή είναι μια βλακεία. Οι άνθρωποι, που ζουν στην ίδια χώρα, πράγματι αναμειγνύονται μεταξύ τους τόσο πολύ, ότι αποκτούν παρόμοιες λεπτομέρειες στον χαρακτήρα τους, οι οποίες καμιά φορά διαφέρουν πάρα πολύ από τις τυπικές ιδιότητες των άλλων εθνών. Δεν είναι προφανές αυτό; Κάποτε – προτού οι πολιτικοί αποφάσισαν να μας απαγορεύσουν να σκεφτόμαστε για τις διαφορές των εθνών, γράφτηκαν και σκέφτηκαν πολλά για αυτό το θέμα, και αυτό δεν δημιούργησε κανέναν εξτρεμισμό. Ουσιαστικά, τώρα μια ολόκληρη επιστήμη βρέθηκε υπό περιορισμό – η εθνογραφία. Αντί να καταπολεμήσει τον εξτρεμισμό και την τρομοκρατία, η παγκόσμια κοινότητα καταπολεμεί εκείνους, οι οποίοι σκέφτονται και μιλάνε για τις ιδιότητες των εθνών (και ας κάνουν λάθη σε κάτι). Και σε τι οδηγεί η απαγόρευση της σκέψης; Ο, το ξέρουμε πάρα πολύ καλά – στο στενόμυαλο δογματισμό και στον σοβινισμό. Ας θυμηθούμε τώρα – που φτάνουν οι κοινωνίες, στις οποίες απαγορευόταν η σκέψη, και ας αναρωτηθούμε – αν θέλουμε να την ξαναπατήσουμε έτσι. Η δυτική, δήθεν δημοκρατική κοινωνία σταμπάρει ένα μετά το άλλο τα απαγορευμένα θέματα, και η απαγόρευση αυτή δεν είναι “ρητή”, αλλά ποινική! Κοιτάξτε – μπορώ να σας απαριθμήσω κατευθείαν μερικά θέματα, για τα οποία απαγορεύεται αυστηρά να μιλήσει και να σκεφτεί κανείς, και στην περίπτωση της παράβασης θα υποστεί την φυλάκιση, ή τον κοινωνικό διωγμό: “αν όντως τόσοι πολλοί Εβραίοι είχαν σκοτωθεί από τους φασίστες”, “αληθεύει, ότι ο Χίτλερ ήταν κακούργος;”, “θα έπρεπε πράγματι να απαγορεύεται το σεξ με ανήλικα παιδιά;”, “είναι όλες οι εθνικότητες ίσες;”. Βέβαια, η κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιομορφίες. Στην Κινά για ερωτήσεις του τύπου “Το Θιβέτ ενώθηκε με την Κίνα οικειοθελώς, η βρίσκεται υπό κινεζική κατοχή;”, η “ίσως να είναι αλήθεια, ότι στα κινεζικά στρατόπεδα συγκέντρωσης βρίσκονται και δέχονται απάνθρωπους βασανισμούς χιλιάδες θιβετιανοί-μοναχοί;” – οπωσδήποτε σε περιμένει φυλακή. Καλύτερα να μην αναρωτηθείτε στην Τουρκία “αν όντως υπήρξε τούρκικη γενοκτονία κατά των Αρμενίων”. Στη Ρωσία ο θεός να σας φυλάξει να ρωτήσετε “μήπως ο σοβιετικός λαός, όπως και οι ναζί, επιδίωκε την κατάκτηση ολόκληρου του κόσμου και μαζί με τους Γερμανούς κήρυξε τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο”.

    Τα απαγορευμένα θέματα αυξάνονται και πληθύνουν. Εδώ το πιο σημαντικό είναι να ξεκινήσεις. Και ήδη ξεκίνησαν. Και ήδη τους άρεσε αυτό. Και θέλω να σας υπενθυμίσω – αυτό είναι πάρα πολύ επικίνδυνο. Θυμάστε την φράση: “εκεί, όπου καίνε τα βιβλία, σε λίγο θα κάψουν τους ανθρώπους;” Λοιπόν, μια τέτοια απαγόρευση της σκέψης και δημόσιου συλλογισμού στα μέσα μαζικής ενημέρωσης – είναι ο σύγχρονος ανάλογος της καύσης των βιβλίων. Άρα – είτε θα ακυρώσουμε αυτές τις απαγορεύσεις, είτε σε λίγο κάποιοι θα αρχίσουν να καίνε τους ανθρώπους.

    Γιατί τα θέματα αυτά είναι απαγορευμένα; Επειδή βλέπουν τον κίνδυνο σε αυτά: και καλά αν κάποιος θα γράψει, ότι κατά τη γνώμη του, ένα έθνος έχει ορισμένα δυσάρεστα χαρακτηριστικά, αυτό θα οδηγήσει στον εξτρεμισμό. Αυτό δεν αληθεύει. Στον εξτρεμισμό οδηγούν οι άμεσες παρακλήσεις για βία, μα και στην πραγματικότητα – ούτε και αυτές. Στον εξτρεμισμό οδηγούν αυτοί, που παίρνουν τα όπλα στα χέρια τους. Δεν είναι εγκληματίες αυτοί, που σκέφτονται για συγκριτικά χαρακτηριστικά των λαών, και ούτε και αυτοί, που καλούν τους άλλους να σκοτώσουν! Οι εγκληματίες είναι αυτοί, που παίρνουν τα όπλα στα χέρια τους. Ακριβώς μια τέτοια στάση είναι και υγιείς και μορφωτική: “ο φίλος σου σε παρακινούσε να πάρεις το όπλο; Δικαίωμα του. Σου έλεγε, ότι πρέπει να σκοτώσετε όλους αυτούς τους… ; Αυτή είναι δική του γνώμη, δεν θα τον ακουμπήσουμε. Ενώ εσύ πήρες στα χέρια σου το αυτόματο – πάρε να έχεις την κάθειρξη με όλη την αυστηρότητα του νόμου”. Μια τέτοια πολιτική θα έβαζε σωστά τους τόνους: ο τρομοκράτης – δεν είναι εκείνος, που μιλάει ή καλεί για κάτι, αλλά αυτός, που ΕΚΤΕΛΕΙ τις εξτρεμιστικές πράξεις. Έτσι και θα καταπολεμήσουμε τον εξτρεμισμό, και θα διατηρήσουμε την ελευθερία του λόγου (κάτι, που παρεμπιπτόντως, θα επιτρέψει να φτάσει στους πιθανούς τρομοκράτες όλη η πληθώρα των απόψεων και ίσως να θολώσει την φανατική τους βεβαιότητα για το δίκιο της προσέγγισης τους).

    Ο βουδισμός – δεν είναι θρησκεία, αφού εκεί δεν υπάρχει θεός.

    Γνωστή δήλωση, έτσι, δεν είναι; Την έχω χρησιμοποιήσει παραπάνω στο κείμενο, και το πιο πιθανόν απ` όλα, “φαγώθηκε” χωρίς αντίρρηση.

    Συνήθως η δήλωση για το ότι ο βουδισμός – δεν είναι θρησκεία, δικαιολογείται με το γεγονός, ότι ο Βούδας – δεν είναι θεός, αλλά ένας άνθρωπος, ο οποίος, ασχολούμενος με την τελειοποίηση,  ανάπτυξη της προσωπικότητας του, έφτασε στην φώτιση χωρίς κανέναν θεό.

    Ακούγεται όμορφα, ωστόσο, είναι μια (αυτ-) απατή. Ο βουδισμός – είναι μια τέτοια θρησκεία, στην οποία υπάρχουν και αρκετοί θεοί, και πνεύματα, και δαίμονες, και ιερά κείμενα, και τελετουργικά, και αμέτρητη ποσότητα των δογμάτων, και η δυσανεξία για τους αλλόθρησκους και τα λοιπά και τα λοιπά. Και παρεμπιπτόντως, σύμφωνα με το δόγμα, ο Βούδας Γκαουτάμα υπέστη πειρασμούς παρόμοιους, τους οποίους περνάνε και οι άλλοι άγιοι στις υπόλοιπες θρησκείες, όμως, ας το πούμε έτσι, δεν γεύτηκε το μήλο. Ο Βουδισμός πράγματι περιέχει κάποιο δόγμα για το ότι ο άνθρωπος και χωρίς βοήθεια των θεών μπορεί να φτάσει στην φώτιση με μια και μοναδική πνευματική πρακτική, όμως – αυτή είναι μια αφηρημένη ιδέα, αναμειγμένη στενά με τις άλλες, οι οποίες επιβεβαιώνουν τον περιορισμό της βούλησης του ανθρώπου, και με τον έναν η άλλο τρόπο – οι βουδιστές σαν πιστοί συμπεριφέρονται ακριβώς, όπως και οι πιστοί της οποιασδήποτε άλλης θρησκείας, έτσι η ερώτηση για το – εάν ο βουδισμός είναι όντως μια θρησκεία, φέρει τον ιστορικό, φιλοσοφικό και άλλο παρόμοιο επιστημονικό χαρακτήρα, ωστόσο, καθόλου εφαρμοσμένο, επειδή οι βουδιστές – είναι το ίδιοι πιστοί, όσο και οι χριστιανοί ορθόδοξοι, Σιίτες και Αντβεντιστές της Εβδόμης Ημέρας και ούτω καθεξής.

    Εγώ απλώς πιστεύω στον Θεό.

    Γίνεται και έτσι: ο άνθρωπος λέει – δεν είμαι βουδιστής, ούτε και μουσουλμάνος, ούτε χριστιανός και τα λοιπά – εγώ απλώς πιστεύω στον Θεό, τελεία και παύλα. Και μάλλον τα πάντα δείχνουν ειρηνικά και όμορφα – ο άνθρωπος δεν είναι προσκολλημένος στα “ιερά κείμενα”, η συνείδηση του δεν έχει θολώσει από δόγματα και μίσος για τους αλλόθρησκους, και η στάση του είναι απολύτως γαλήνια: “Αν εσύ πιστεύεις σε κάποιον θεό – πάρα πολύ ωραία, αφού και εγώ πιστεύω σε κάποιον δικό μου”, ή “δεν πιστεύεις σε κανέναν θεό – δεν πειράζει, αλλά εγώ πιστεύω”.

    Μια τέτοια φιλειρηνικότητα μοιάζει αξιοθαύμαστη… ωσότου δεν κάνουμε σε έναν τέτοιο άνθρωπο την απλή ερώτηση: αν αυτός θεωρεί σκουπίδια (ή πάνω από αυτό – εξτρεμιστικά κείμενα) τα “ιερά” βιβλία διάφορων θρησκειών; Είναι έτοιμος να δηλώσει κατηγορηματικά, ότι μια τεράστια ποσότητα αποσπασμάτων από τα πιο διαφορετικά “ιερά” βιβλία – είναι απαίσια, απάνθρωπα, εγκληματικά; Νομίζετε, ότι θα σας πει “ναι”; Δοκιμάστε το.

    Και αν σας πει «όχι», αυτό σημαίνει, ότι εγκρίνει ο, τι έχει γραφτεί στην προηγούμενη παράγραφο σχετικά με τις καταπληκτικές ιδιότητες των “ιερών κειμένων”, και ποιος είναι μετά από αυτό;

    Αποτέλεσμα ή απομεινάρι;

    Υπάρχει ένα ζήτημα, το οποίο πρέπει να εξετάσεις και να καταλάβεις, για να μην κάνεις ένα στοιχειώδες λάθος. Όταν εμείς μιλάμε για την εξέλιξη, πρέπει να καταλαβαίνουμε, ότι η εξέλιξη – είναι μια παααααρα πολύ μακριά διαδικασία, την ώρα που η ζωή μας και η ζωή ολόκληρης της γνωστής σε μας κουλτούρας είναι άκρως σύντομη σε σύγκριση με αυτήν. Ως παράδειγμα θα φέρω μια απλή περίπτωση. Λίγο καιρό πριν – στα μισά του εικοστού αιώνα, θεωρείτο, ότι οι αυστραλιανοί Αβοριγίνες,  η οι Φιλιππινέζοι θαλάσσιοι τσιγγάνοι, ή Αφρικανοί Βουσμανοί – είναι κάποιοι καθυστερημένοι λαοί, και καθυστερημένοι όχι υπό την έννοια του πολιτισμού τους, αλλά βιολογικά, εξελικτικά. Στις μέρες μας, όμως, έχουμε τη μόδα για οτιδήποτε “εθνικό”, που οδηγεί στο ότι κάποιοι εκπρόσωποι τους εμπλέκονται από τα πρώτα κιόλας παιδικά χρόνια στην δυτική κουλτούρα. Για παράδειγμα, μέσω υιοθεσίας. Και όταν τέτοια παιδιά από μια “καθυστερημένη” φυλή βρίσκονται στο συνηθισμένο σχολείο, μπαίνουν στη συνηθισμένη ρότα της δυτικής εκπαίδευσης, αποκαλύπτεται ένα καταπληκτικό πράγμα – δεν είναι σε τίποτα πιο χαζοί από τους Ευρωπαίους. Είναι ίδιοι. Όλη αυτή η τεράστια διαφορά ανάμεσα στους πολιτισμούς μας δεν έχει καμία σημασία από την άποψη της εξελικτικής ανάπτυξης μας. Το μυαλό του Βουσμανου είναι εξίσου έτοιμο για απορρόφηση των επιστήμων, τρόπων και άλλων χαρακτηριστικών του πολιτισμού, όσο και το μυαλό του οποιουδήποτε Ευρωπαίου. Εξελικτικά εμείς πατάμε στο ίδιο σκαλί. Ίσως, αν θα παίρναμε ένα παιδί από τη φυλή, που ζούσε πενήντα χιλιάδες χρόνια πριν, τότε θα είχε ανακαλυφθεί κάποια διαφορά, παρόλο που εγώ θεωρώ, ότι δεν είναι αρκετό χρονικό διάστημα, και μάλλον θα έπρεπε να κοιτάξουμε μισό εκατομμύριο χρόνια πριν, για να παρατηρήσουμε μια τέτοια εξελικτική διαφορά.

    Και ποιο είναι το συμπέρασμα όλων αυτών; Αν η εξέλιξη προχωράει με βήματα χιλιετιών, και ο πολιτισμός μας αλλάζει ριζικά σχεδόν κάθε πενήντα-εκατό χρόνια, και η γνωστή σε μας ιστορία του ανθρώπου μετράει μόλις 6-8 χιλιάδες χρόνια, και μετά αρχίζει περισσότερο αρχαιολογία, παρά ιστορία – από αυτό μπορούμε να βγάλουμε το σημαντικό συμπέρασμα: δεν είναι εξελικτικά προτερήματα ο, τι υπάρχει επί χιλιάδες χρόνια. Με την ίδια επιτυχία αυτό μπορεί να αποδειχθεί «απομεινάρι» της εξέλιξης, δηλαδή, μια εκδήλωση του εξελικτικού μηχανισμού, που αποκτήθηκε υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες. Ο Ντόκινς φέρνει ένα πολύ απλό και πειστικό παράδειγμα, και εγώ θα αναφερθώ στα λόγια του. Ίσως, από αυτό το παράδειγμα θα έπρεπε να ξεκινήσω αυτήν την παράγραφο, όμως, θέλω να το κάνω ακριβώς έτσι, για να γίνει κάποιας μορφής σκανδάλη για τον ερχομό της σαφήνειας, η οποία, προφανώς, δεν είναι αρκετή προς το παρόν.

    Οι νυχτοπεταλούδες πετάνε στη φωτιά του κεριού και καίγονται. Αυτό γίνεται σε όλες τις χώρες, σε όλα τα μέρη της Γης. Έτσι ήταν πάντα και θα είναι έτσι για πάρα πολύ καιρό ακόμα. Αν ξεχάσουμε, ότι η εξέλιξη είναι πολυυυυυ μακριά διαδικασία, μπορούμε να κάνουμε την φαινομενικά προφανής, και όμως λανθασμένη δήλωση για το ότι η “ανάγκη για αυτοπυρπόληση” είναι ένα εξελικτικό προτέρημα. Πράγματι – αφού στη Γη ζουν μόνο τέτοιες πεταλούδες, αυτό σημαίνει, ότι αυτό το αυτοκτονικό ιδίωμα είναι το δικό τους εξελικτικό προτέρημα. Στην πραγματικότητα δεν είναι, βέβαια, έτσι. Οι πεταλούδες έχουν ένα σύστημα του νυχτερινού προσανατολισμού. Αυτό είναι φτιαγμένο έτσι, ότι το έντομο επιλέγει μια τέτοια κατεύθυνση νυχτερινής μετακίνησης, στην οποία το φως της Σελήνης πέφτει πάνω τους με κλήση τριάντα μοιρών. Εφόσον έχουν σύνθετη όραση, καθαρά τεχνικά το πρόβλημα λύνεται πάρα πολύ απλά – αν το φως πέφτει σε σωστό κύτταρο του ματιού, αυτή είναι σωστή κατεύθυνση της πτήσης. Και έτσι ήταν για εκατομμύρια, δισεκατομμύρια χρόνια, ίσως. Όμως, εμφανίστηκε ο άνθρωπος, και έμαθε να φτιάχνει τα κεριά και να καίει τις φωτιές – το νυχτερινό φως στον πλανήτη πολλαπλασιάστηκε. Ενώ οι πεταλούδες, που εκατομμύρια χρόνια πριν απέκτησαν αυτόν τον μηχανισμό, δεν μας έχουν παρατηρήσει ακόμα, και ο μηχανισμός τους λειτουργεί άψογα – η πεταλούδα πετάει με κλήση τριάντα μοιρών στη φωτιά, κάτι, που οδηγεί στο ότι το έντομο με σπειροειδή τροχιά καταλήγει κατευθείαν μέσα στη φλόγα.

    Από εδώ βγαίνει και το απλό συμπέρασμα. Εφόσον αυτή τη στιγμή όλες οι γνωστές σε μας κουλτούρες έχουν θρησκεία, αυτό δεν σημαίνει ακόμα, ότι η θρησκοληψία είναι ένα εξελικτικό προτέρημα. Κάτι εντελώς διαφορετικό θα ήταν εξελικτικό προτέρημα, όμως, υπό τις σύγχρονες για εμάς συνθήκες (δηλαδή, κατά διάρκεια της γνωστής σε μας ιστορίας), αυτό το “κάτι” πήρε τη μορφή της θρησκοληψίας. Ίσως κάποτε θα βρούμε την απάντηση σε αυτή την ερώτηση, και με αυτή την εκδοχή τείνω να συμφωνήσω και εγώ, διότι κατά τη γνώμη μου, η θρησκοληψία είναι σε τέτοιο οφθαλμοφανή βαθμό καταστροφική, ότι δεν μπορεί να είναι από μόνη της εξελικτικό προτέρημα. Είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε, ότι κάτι, που αποτελεί την αιτία για τους αδιάκοπους σκληρούς πολέμους, ακόμα πιο σκληρές τοπικές συγκρούσεις, για το οποίο η άνθρωποι σπαταλάνε τεράστιους πόρους, χρόνο για διάφορες τελετουργίες (φανταστείτε τουλάχιστον – πόσα χρήματα, ζωές και αλλά πράγματα χρειάζονται για κτίσιμο των πυραμίδων), για το οποίο καταπιέζεται η κοινή λογική, από το οποίο πηγάζει η οποιαδήποτε υποκρισία και δεισιδαιμονία – όλο αυτό μετατράπηκε σε εξελικτικό προτέρημα; Δύσκολο να το φανταστούμε.

    Στην περίπτωση με τις πεταλούδες έχουμε ένα γεγονός, το ποιο πυροδότησε αυτό το «απομεινάρι» του εξελικτικού μηχανισμού – η εμφάνιση του ανθρώπου και εξάπλωση από αυτόν της ανοιχτής φωτιάς. Ίσως, κάποτε θα ανακαλύψουμε και εκείνο το συμβάν, το οποίο εκκίνησε το «απομεινάρι» της εξελικτικής διαδικασίας με την ονομασία «θρησκευτικότητα». Μια από τις εκδοχές – είναι η εμφάνιση του λόγου. Όταν οι άνθρωποι έμαθαν να μιλάνε, και όχι μόνο να μιλάνε, αλλά και να ακούν την ομιλία, επίσης αντιμετώπισαν και το ότι στο κεφάλι τους άρχισαν να εμφανίζονται ακούσια οι σκέψεις, διότι οι σκέψεις – δεν είναι κάτι άλλο από την αναπαραγωγή του λόγου. Σαν να μιλάμε “μέσα μας”, δηλαδή, αντιλαμβανόμαστε, θυμόμαστε την ομιλία. Και κάποιοι επιστήμονες υποθέτουν, ότι τον πρώτο καιρό οι άνθρωποι αντιλαμβάνονταν αυτές τις σκέψεις, σαν φωνή κάποιου, που τους μιλάει. Δηλαδή, οι σκέψεις πέρασαν για ομιλία διαφορετικού πλάσματος. Και ίσως ακριβώς αυτό έπαιξε τον ρόλο της σκανδάλης για την εμφάνιση της θρησκευτικότητας, βασισμένης σε κάποια άγνωστη σε μας προς το παρόν ιδιότητα του ανθρώπου.

    Βέβαια, είναι πολύ δύσκολο να πετύχουμε την σαφήνεια σε αυτό, άλλο, όμως, έχει σημασία – να αντιληφθούμε, ότι εάν στην εποχή μας κάτι υπάρχει παντού, αυτό από μόνο του δεν σημαίνει, ότι είναι ένα εξελικτικό προτέρημα.

    Ποιο γουρούνι τα χάλασε όλα;

    Όντως – πώς έγινε έτσι, ότι η θρησκεία κατάντησε τόσο αντιδραστική, δογματική, υποκριτική δύναμη; Πώς έγινε έτσι, ότι η λέξη “ναός” απέχει έτη φωτός από την αναλογία με τις λέξεις “πήδημα”, “να ρουφήξουμε το πούλι”, “παιχνίδι”; Οι συνάνθρωποι  μας, ειδικά αυτοί, που υποφέρουν από κραυγαλέα έλλειψη μόρφωσης νομίζουν, ότι έτσι ήταν πάντα. όμως, ας θυμηθούμε, ότι ΔΕΝ ΗΤΑΝ ΕΤΣΙ ΠΑΝΤΑ. Στην αρχαία Ρώμη υπήρξαν ναοί, οι ιέρειες των οποίων έκαναν σεξ εντελώς ανοιχτά, αυτή ήταν η δουλειά τους στο ναό. Στην αρχαία Ελλάδα – το ίδιο. Μα και οι ίδιοι Έλληνες και Ρωμαίοι έκαναν σεξ ασύγκριτα πιο ελεύθερα, απ` ότι τώρα, και με τους ανήλικους επίσης. Ανοίξτε, ας πούμε, ένα βιβλίο του Πλούταρχου, και θα συναντήσετε τις φράσεις σαν και αυτήν : “ο τάδε άνθρωπος στα νιάτα του ήταν εραστής του εκείνου, και όταν μεγάλωσε, επίσης πήρε για τον εαυτό του έναν ανήλικα”. Από αυτά τα κείμενα δεν φαίνεται καμία νύξη για το ότι οι άνθρωποι αυτοί αντιλαμβάνονταν τους εαυτούς τους σαν θύματα. Κοιτάξτε τους ινδουιστικούς ναούς στην Ινδία η στο Νεπάλ (για παράδειγμα, οι ναοί Κχατζουραχο ή στην Πατανα της Κατμαντού) – είναι στολισμένα με αμέτρητα ανάγλυφα, στα οποία απεικονίζονται οι συνουσιαζόμενοι άνθρωποι, και πηδιούνται με ΤΕΤΟΙΟ τρόπο, ότι οι σύγχρονοι άνθρωπο απλώς φοβούνται να το κοιτάξουν – είναι και σεξ σε τριάδα και τετράδα, και πρωκτικό, και στοματικό και οποιοδήποτε γενικώς. Και αυτοί οι ναοί διατηρήθηκαν, τους επισκέπτονται εκατομμύρια τουριστών, στα μαγαζιά πωλούνται καρτ-ποστάλ και αγαλματίδια με τα ίδια αυτά σεξουαλικά ανάγλυφα.

    Εμφανίζονται οι ερωτήσεις: ποιος τα χάλασε όλα; Αν εκατομμύρια των ινδουιστών λατρεύουν αυτούς τους ναούς σαν  χώρους λατρείας, ενώ τα δισεκατομμύρια άλλων σε όλον τον κόσμο “σέβονται” τη θρησκεία τους – γιατί οι ίδιοι δεν πηδιούνται εξίσου ελεύθερα; Γιατί μισούν (και αυτοί μισούν παθιασμένα) το σεξ;

    Συνήθως απαντάνε έτσι: βλέπετε, αυτά είναι σύμβολα, είναι οι απεικονίσεις των κοσμικών νομών υπό μια τέτοια αλληγορική μορφή. Και πάλι επιστρέφουμε σε αυτό το επιχείρημα – ένας πολύ βολικός τρόπος για συντήρηση της απάτης – ο, τι μας βολεύει στη θρησκεία, θα το αποκαλέσουμε αλήθεια. Και ο, τι δεν αρέσει – θα το ονομάσουμε αλληγορία. Σύμφωνα με ποιο χαρακτηριστικό εκείνοι αποφάσισαν, ότι αυτές οι σκηνές του σεξ – είναι αλληγορικές εικόνες; Είναι γραμμένο εκεί ξεκάθαρα, και καλά – εδώ είναι οι αλληγορικές εικόνες; Όχι, δεν είναι γραμμένο. Απλώς μας παρακινούν να το πιστέψουμε, τάχα εκείνοι ξέρουν με σιγουριά, ότι είναι μια αλληγορία.

    Ας θυμηθούμε ακόμα τις αρχαίες σλαβικές ειδωλολατρείες; Εκεί υπάρχει τόσο σεξ, ότι δεν θα φανεί λίγο σε κανέναν, με εκείνη τη συγκεκριμένη μορφή, η οποία στους σύγχρονους υποκριτές θα φαινόταν άκρως σιχαμερή, διότι συμπεριλάμβανε το ομαδικό σεξ με ολόκληρα χωριά κ.τ.λ.

    Ακόμα ακούγεται ένα τέτοιο επιχείρημα – ναι, όντως, υπήρξαν αυτά τα πράγματα, όμως, είναι αρχαίες, ατελής λατρείες, οι οποίες αντικαταστάθηκαν από τις σύγχρονες, τελειοποιημένες και αληθινές θρησκείες. Δηλαδή, θέλουν να μας πείσουν, ότι η χαρά της ύπαρξης, απόλαυση από το σεξ – είναι κάτι πεπαλαιωμένο  και λανθασμένο, ενώ η καταπίεση της σεξουαλικότητας, μόνιμη αίσθηση της ενοχής, κατασταλμένη αισθησιακότητα, που βγαίνει από παντού ως μίσος, εκνευρισμός, ζήλια, αρρώστια και πρόωρη γήρανση, και επίσης μίσος για τους αλλόθρησκους και αλλά καλούδια – αυτό, δηλαδή, είναι το σωστό και αληθινό;

    Ποιος επινόησε αυτόν τον κρετινισμό;

    Ποιος άνθρωπος με τα καλά του θα συμφωνήσει με αυτό;;

    Ποιο γουρούνι τα χάλασε όλα και ποια γουρούνια προσπαθούν να το περάσουν και τώρα;;;

     

    Γιατί, μπάρμπα; Μπάρμπα, τά`χασες;

    Πολύ συχνά συναντάμε την άποψη, η οποία δηλώνει, ότι για τις αμαρτίες του αθεϊσμού ο θεός τιμωρεί τους ανθρώπους με αρρώστιες, δυστυχίες διάφορης μορφής και πολέμους. Δεν θα χρειαστεί να πάμε μακριά για παραδείγματα – οι δημοφιλείς κληρικοί, αρχίζοντας από τις ΗΠΑ και τελειώνοντας με το Ιράν, απειλούν με τρομερές συνέπειες τον αθεϊσμό, την ανοχή στον αθεϊσμό, τις αμαρτίες και άλλα παρόμοια (δείτε τα απίστευτα παραδείγματα στο βιβλίο του Ντόκινς).

    Για παράδειγμα, είναι πολύ ευρέως γνωστή η άποψη, σύμφωνα με την οποία ο θεός τιμώρησε τους ανθρώπους με AIDS για την ομοφυλοφιλία. Παράξενο. Οι ομοφυλόφιλοι αποτελούν, ίσως, το 1% του πληθυσμού, ενώ ο καθένας ρισκάρει να αρρωστήσει με AIDS – κατά τη μετάγγιση του αίματος, οδοντιατρική θεραπεία, σεξ με τη γυναίκα του, ακόμα και εκ γενετής – από τη μητέρα. Τι είναι αυτό – το παράδειγμα του ύστατου δικαίου από τη πλευρά του Θεού; Και εμείς – πρέπει να γίνουμε το ίδιο δίκαιοι, όπως και αυτός; Ένας άνθρωπος στο χωριό έκλεψε – να σφαχτεί όλος ο πληθυσμός; Αυτό το έργο το έχουμε ξαναδεί, φτάνει, δεν θέλουμε άλλο. Και σε πιάνει μια επιθυμία να ρωτήσεις έναν τέτοιο θεό: μπάρμπα, χαζός είσαι; Η σαδιστής; Ποιος κρετίνος επινόησε τέτοιο θεό; Ποιοι, ας το πούμε “με όλον τον σεβασμό” παράξενοι άνθρωποι υποστηρίζουν αυτόν τον θεό?

    Η ακόμα θεωρείται, ότι εμείς είχαμε την χώρα του αθεϊσμού, που νίκησε – την ΕΣΣΔ, για αυτό ο θεός την τιμώρησε με τρομερό πόλεμο – δεύτερο παγκόσμιο και εμφύλιο. Η ερώτηση είναι ουσιαστικά, ίδια: μπάρμπα, χαζός είσαι; Γιατί παράλληλα στον ίδιο πόλεμο έχασαν τεράστια ποσότητα των πολιτών τους τέτοιες χώρες με ανεπτυγμένη θρησκευτικότητα, όπως η Ιαπωνία, ΗΠΑ, Βρετανία και άλλες; Και γιατί σκοτώθηκαν τόσοι Εβραίοι, και με ένα τόσο βάρβαρο τρόπο κιόλας, όπως οι θάλαμοι των αέριων; Μήπως είχαν τη “λάθος” θρησκεία;

    Καμιά φορά φοβερίζουν και έτσι: ο αθεϊσμός οδηγεί στις αιματοχυσίες, δικτατορίες και τα λοιπά. Ωστόσο, είναι προφανές, ότι δεν οδηγεί ο αθεϊσμός σε αυτό, αλλά το μίσος, η μεγαλομανία, ο ρατσισμός, η απληστία, η ηλιθιότητα. Ξέρετε, τι ήταν γραμμένο στην αγκράφα της ζώνης του κάθε Γερμανού στρατιώτη στον δεύτερο παγκόσμιο; Ίσως “δεν υπάρχει θεός”; Όχι, το αντίθετο – “Ο Θεός μαζί μας”.

    Ας πάρουμε την μεσαιωνική ιστορία της Ευρώπης. Ήταν λίγες οι αρρώστιες τότε; Υπήρξε μια διαβολική ποσότητα αρρωστιών! Οι άνθρωποι πέθαιναν, σαν μύγες, μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα. Στα μισά του XIX αιώνα στην Ευρώπη η κάθε τρίτη-πέμπτη γυναίκα δεν επιβίωνε τον τοκετό!!! Και η πανώλη; Η φυματίωση; Η πολιομυελίτιδα; Η χολέρα; Ήταν λίγα αυτά; Εντωμεταξύ, αυτές ήταν οι εποχές της μαζικής θρησκευτικότητας. Και ποια ήταν η στάση της εκκλησίας τότε; Υποστήριζε ίσως τα έργα του Παστέρ, του Λέβενχουκ, του Σπαλαντζάνι, του Κοχ; Με τίποτα.

    Τι θα γίνει, όταν δεν θα υπάρχει η θρησκεία?

    Όπως είχα πει και πριν, αν δεν θα υπάρχει η θρησκεία, που απαγορεύει τη χρήση της κοινής λογικής, την αμφισβήτηση, το σεξ και την επιστήμη, τότε θα σταματήσουμε να προσκαλούμε στις εκπομπές για το κακό των εκτρώσεων αυτές τις παράξενες φιγούρες του μακρινού παρελθόντος και θα βασιζόμαστε στα επιστημονικά γεγονότα, κοινή λογική και δικές μας αντιλήψεις για το δίκαιο, ηθικό, ενώ η υλοποίηση των συμπερασμάτων μας στη ζωή θα ελέγχεται από τον νόμο, ο οποίος με τη σειρά του είναι επηρεασμένος με τις ίδιες αντιλήψεις. Θα δημιουργηθεί ένα υγιές σύστημα, και η κοινωνία μας θα συνεχίσει την εξέλιξη της.

    Σε ότι αφορά εμένα, τότε από την άποψη μου είναι εξ ορισμού ηθικό αυτό, που υποστηρίζει την αίσθηση των φωτισμένων αντιλήψεων (ΦΑ), που συμπράττει στην εμφάνιση των ανθρώπων, που βιώνουν τις ΦΑ και επιδιώκουν να τις βιώνουν συχνότερα, πιο έντονα, και να ανακαλύπτουν τις νέες ΦΑ, να βοηθάνε τους άλλους ανθρώπους να τις βιώσουν, να αισθάνονται και να πραγματοποιούν τις χαρούμενες επιθυμίες τους, συνοδευμένες με προσμονή, να αναζητούν τη σαφήνεια και να σταματήσουν την υποστήριξη της ηλιθιότητας, που έχει τη μορφή της αβάσιμης βεβαιότητας, να νιώθουν την απόλαυση, ας είναι η απόλαυση από το φαγητό, σάουνα ή το σεξ του κάθε είδους, και πάλι να βοηθάνε τους άλλους ανθρώπους να ζήσουν με τον ίδιο τρόπο. Οι λεπτομέρειες βρίσκονται στο βιβλίο μου στην ιστοσελίδα www.bodhi.ru

    Οι άνθρωποι παλιότερα είχαν σκεφτεί, ότι ακριβώς η κοινή λογική και οι ΦΑ είναι ένα σταθερό σημείο αναφοράς στη ζωή του ανθρώπου κατόπιν της απομάκρυνσης της αγνοίας και της επιθετικότητας; Βέβαια. Ορίστε, για παράδειγμα, ένα τσιτάτο του Τόμας Τζέφερσον – του ιδρυτή της Αμερικής:

    «Αποτινάξτε από τους εαυτούς σας όλους τους φόβους και τις δουλοπρεπής δεισιδαιμονίες, τις οποίες προσκυνούν, σαν σκλάβοι, τα αδύναμα μυαλά. Αφήστε το μυαλό Σας να Σας καθοδηγήσει, εμπιστευτείτε σε αυτό το κάθε γεγονός, την κάθε σκέψη. Μην φοβάστε να αμφισβητήσετε την ίδια ύπαρξη του θεού, διότι αν αυτός υπάρχει, τότε σίγουρα θα του αρέσει περισσότερα το φως του μυαλού, παρά ο τυφλός φόβος. Και αν φτάσετε στο συμπέρασμα, ότι ο Θεός δεν υπάρχει, τότε παρακίνηση για την αρετή θα γίνει για Εσάς η συνδεδεμένη με τις καλές πράξεις χαρά και απόλαυση, και επίσης η αγάπη των ανθρώπων, την οποία εκείνοι θα Σας ανταποδώσουν».

    Μια τέτοια ηθική συμπεριλαμβάνει μέσα της τη σύγχρονη ζωτική ηθική, χωρίς να συγκρούεται μαζί της και προσθέτει νόημα σε αυτήν, εφόσον όποτε ο άνθρωπος βιώνει τις ΦΑ, θέλει όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι να απολαμβάνουν τη ζωή, και εφόσον ο άνθρωπος, που έφτασε στην μόνιμη αίσθησης των  ΦΑ, το κάνει όχι αναγκαστικά, αλλά το αντίθετο – πετυχαίνοντας όλο και μεγαλύτερο βαθμό της ελευθερίας από τον δογματισμό, τη σκληρότητα, επιθετικότητα και άλλα αρνητικά συναισθήματα, ποτέ δεν θα επιβάλει την ηθική. Ξέρει με ακρίβεια – οι ΦΑ δεν βιώνονται με βία. Αυτές είναι προσιτές μόνο με την χαρούμενη επιθυμία υπό συνθήκες μέγιστης ελευθερίας για έκφραση, δημιουργία, επάρκεια, άνεση, συμπάθεια για άλλα ζωντανά πλάσματα.

    Και αν η ηθική μου θα συγκρουστεί με την υπάρχουσα νομοθεσία, εγώ πιθανόν θα καταβάλω προσπάθειες για αλλαγή αυτής της νομοθεσίας, και όσο αυτή έχει τη σημερινή της μορφή, θα την ακολουθήσω ή θα μετακομίσω σε μια τέτοια χώρα, η νομοθεσία της οποίας δεν αντιτίθεται στην δική μου ηθική.